Toprak nasıl özenle işlendiğinde bereket veriyorsa, iyi sonuç almak isteyen de işine tüm gücüyle sarılmalıdır.
Zahmetsiz rahmet olmaz.
Sıkıntı, güçlük çekmeden iyi ve güzel işler başarılamaz.
Zaman sana uymazsa sen zamana uy.
Yaşadığın dönemin şartları ve çevrendeki insanların davranışları senin tutumunla uyuşmuyorsa, uyum sağlamak için sen onların düzenine ayak uydurmalısın.
Zararın neresinden dönülse kârdır.
Zararlı bir işi ne kadar erken bırakırsak, ileride karşılaşacağımız zararı o kadar azaltmış oluruz.
Zayi olan koyunun kuyruğu büyük olur.
Elden kaçırılan fırsat gözde büyütülür.
Zemheride sür de çalı sür.
Bereketli bir ürün elde etmek için, üstünkörü bile olsa tarlayı kışın en sert döneminde sürmek gerekir.
Zemheride yoğurt isteyen cebinde bir inek taşır.
Gerçekleştirilmesi zor bir arzusu olan kişi, bunu başarmanın yolunu kendisi bulmak zorundadır.
Zengin arabasını dağdan aşırır, fakir düz ovada yolunu şaşırır.
Zengin, parasının sağladığı imkanlarla zorlukları aşabilir; yoksul ise parasızlık yüzünden en basit işleri bile başarmakta güçlük çeker.
Zengin arabasını dağdan aşırır, züğürt ovada yolunu şaşırır.
Zengin, parasının sağladığı imkânlarla zorlukların üstesinden gelebilirken; yoksul, maddi imkânsızlık nedeniyle en basit işi bile yapmakta güçlük çeker.
Zengin kesesini döver, züğürt dizini.
Bir işe girişileceğinde zengin, parasına güvenerek rahat davranır; fakir ise maddi imkânsızlık yüzünden yapmak istediklerini gerçekleştiremeyeceği için çaresizlikle dizini döver.
Zenginin horozu bile yumurtlar.
Parası olan kişi, çoğu zaman başarısız gibi görünen işlerden bile kazanç elde etmenin yolunu keşfeder.
Zenginin malı züğürdün çenesini yorar.
Bir kişinin zenginliğini sürekli dile getirmenin gereksiz ve yersiz olduğunu vurgulamak için söylenen bir söz.
Zenginin gücü parasından gelir; pek çok işi parasıyla kolayca halleder. Bilginin serveti ise aklındaki bilgi ve düşünceleridir, asıl değerini de bunlar oluşturur.
Zeyrek kuş iki ayağından tutulur.
İşini hile ile yürüten kimse sonunda yakayı ele verir.
Zırva tevil götürmez.
Saçma bir düşünceyi farklı şekillerde savunmaya çalışanlara karşı söylenen bir söz.
Zor kapıdan girerse, şeriat bacadan çıkar.
Zorbalığın hüküm sürdüğü yerde din kuralları, kanun emirleri yürümez.
Zor oyunu bozar.
Hileyle hazırlanan bir düzenin güç kullanılarak üstesinden gelinebilir.
Zora dağlar dayanmaz
Zor kullanan kişilere çok güçlü sanılan kimseler bile boyun eğer.
Zora, beylerin borcu var.
Zor kullanan kişilerin istediğini en güçlü kimseler bile verirler.
Zorla güzellik olmaz.
İnsan, istemediği bir şeyi zorla beğenmeye zorlanamaz.
Zurnada peşrev olmaz, ne çıkarsa bahtına.
Rastgele yapılan plansız işlerde yöntem, kural aranmaz.
Züğürt bezirgân eski defterleri karıştırır.
Tüccarın parası tükenince, “Belki birinde alacağım vardır.” düşüncesiyle eski hesap defterlerini yeniden karıştırmaya başlar.
Züğürt olup düşmektense uyuz olup kaşınmak yeğdir.
Uyuzun verdiği kaşıntı nasıl insana huzur bırakmazsa, yoksulluğun getirdiği çaresizliği düşünmek insanı bundan da fazla bunaltır.
Züğürtleyen bezirgân, eski defterleri yoklar.
Tüccarın parası bittiğinde, “Belki birinden alacağım kalmıştır.” diye eski hesap defterlerini tekrar inceler.
Züğürtlük, zadeliği bozar.
Soylu kimse fakirleşince soyluluğu unutulur.
Zürefanın düşkünü, beyaz giyer kış günü.
Eskiden iyi bir konumdayken bunu yitiren kişi, düştüğü yeni durumda çoğu zaman yakışıksız ve uygun olmayan davranışlar sergiler.
