Şırnak'ın Cizre Belediyesi, 1136 yılında Cizre'nin Tor mahallesinde doğan, öğrenimini Camia Medresesi'nde tamamlayarak, fizik ve mekanik alanlarında yoğunlaşıp pek çok ilke ve buluşa imza atan, sibernetik alanın kurucusu kabul edilen fizikçi, robot ve matrix ustası bilim insanı İsmail Ebul-iz El-Cezeri adına müze yapılması için çalışma başlatıldı.
Bırca Belek'te karargah binasında kurulacak olan müzede Cezeri'nin makineleri ve buluşlarından örnekler sergilenecektir. Müze Müdürlüğü kurulması süreci devam eden ilçemizde Belediye olarak önemli bir kültür hizmetine imza atacaklarını ifade eden Kaymakam ve Belediye Başkan Vekili Davut Sinanoğlu; "Hemşehrimiz Cezeri gibi bir dâhinin tanınması, medeniyetimize ve insanlığa yaptığı katkıların bilinmesi ve bu vesile ile genç nesillere ilham olması amacıyla bir müze kurulmasını kararlaştırdık. Bırca Belek'te peyzaj, aydınlatma ve bazı bakım onarım işleri devam ediyor. Bu çalışmalara paralel olarak Cezeri Müzesinde sergilenecek makine, robot ve diğer çalışmaların siparişini verdik. Allah nasip ederse yaz aylarında müze çalışması tamamlanacak." şeklinde konuştu.
İlçenin tarihi, kültürel değerlerinin ihmal edildiğini vurgulayan Sinanoğlu; "Hz .Nuh, El Cezeri, Melayi Ciziri, Mem u Zin gibi değerlerimiz var. Türbeler ve diğer tarihi mekanlar ucube yapılar arasında kaybolmuş. İlgili Bakanlıklarımızın desteği ile buralarda çalışma yapıyoruz. Şüphesiz amacımız tarihi şahsiyetlere ve mekanlara sahip çıkmak ve gelecek nesillere taşımak, kültür ve sanat hayatını zenginleştirmek ancak bunun yanında tarihi ve turistik değerlerimiz üzerinden ekonomik fayda da elde etmek istiyoruz. Bu çerçevede planladığımız projeler yaz aylarına doğru bir bir hayata geçecektir." dedi.
EL-CEZERİ KİMDİR?
Cezeri, Türk-İslam coğrafyasına kazandırdıkları ile tarihte çok önemli bir yer edinmiştir. 13. yüzyılda Diyarbakır ve Cizre dolaylarında yaşadığı rivayet edilen Cezeri, sibernetik alanının kurucusu ve insanlık tarihinin ilk robotik teknolojilerine yoğunlaşan kişi olmuştur.12. yüzyılın sonları ve 13. yüzyılın başlarında Diyarbakır ve Cizre'de yaşayan bilgin el-Cezeri, büyük miktarlarda suyu yukarı taşımak amacıyla beş düzenek tasarlamıştı. Bu düzeneklerden üçü hayvan gücüyle çalışırken ikisi kendi kendine işler, yani otomatiktir. El-Cezeri bu çalışmaları sırasında krank milini ilk kez kullanmıştı. Dönme hareketini doğrusal harekete dönüştüren krank mili, tarihteki en önemli keşiflerden biri olarak kabul ediliyor. Günümüzde otomobillerden lokomotiflere pek çok alanda kullanılıyor.
El-Cezeri'nin su gücüyle çalışan pompa düzeneğinde dişli çarklar, bakır pistonlar, emme ve iletme amaçlı borular ve tek yönlü sürgülü vanalar kullanılıyordu. Bu düzenek suyu emerek yaklaşık on iki metre yukarı taşıyabiliyordu.
CEZERİ'NİN TÜRBESİ DE CİZRE'DE
Cezerî, kitabında 50 aracın tasarımını vermiştir. Bu sebeple bu toprakların medar-ı iftiharlarından biri olmayı hak etmiştir. Bu araçların 6'sı su saati, 4'ü mumlu saat, biri kayık su saati, 6'sı ibrik, 7'si eğlence amaçlı kullanılan çeşitli otomatlar, 3'ü abdest almak için kullanılan otomat, 4'ü kan alma teknesi, 6'sı fıskiye, 4'ü kendinden ses çıkaran araç, 5'i suyu yukarı çıkartan araç, 2'si kilit, biri açı ölçerdir.
El Cezeri'nin türbesi Şırnak'ın Cizre ilçe Dağ Kapı Mahallesinde yer alıyor.
