Doğumdan sonraki ilk haftalarda bebeklerin biyolojik saatleri gelişmemiş olduğundan ve uykuya gelişimleri için ihtiyaç duyduklarından tıpkı anne karnındaki gibi günün büyük bölümünü uyuyarak geçirirler. Uyku düzeni bu dönemde rastlantısaldır ve bebeklerde gece gündüz ayrımı henüz gelişmemiştir. Bu sebeple yeni doğan bebeğin gece gündüz ayrımı nasıl yapılır ve bebeklere gece gündüz farkı nasıl öğretilir gibi sorular yeni ebeveynler tarafından sıkça gündeme getirilir.
Dünyaya henüz gelmiş bebekler tıpkı anne karnındaki gibi ilk haftalarda günün çok büyük bir kısmını uyuyarak geçirirler. Bu durum olağandır, çünkü uyku onların gelişiminde temel bir ihtiyaçtır. Ancak bu dönemde bebeklerin biyolojik saatleri henüz oluşmadığı için gece ve gündüz arasında fark gözetmeksizin uyurlar. Bu durum ebeveynler açısından oldukça yorucu olabilir.
Dolayısıyla birçok aile bebeklerde gece gündüz ayrımının ne zaman başladığını araştırmaktadır. Yeni doğan bebeklerin yaşamlarının ilk altı ila sekiz haftasında gece ve gündüz ayrımı yapamadıkları bilimsel olarak kabul edilen bir gerçektir. Bu dönemde sirkadiyen ritim adı verilen biyolojik saat henüz gelişmemiştir. Anne karnındaki karanlık ve dengeli ortamdan çıkan bebek, dış dünyadaki ışık ile karanlık döngüsüne adapte olamamaktadır. Sonuç olarak gün boyunca kısa aralıklarla uyanıp beslenir, yeniden uyur. Yani bebeğin uyku uyanıklık döngüsü düzensizdir.
Bu durumun doğal ve geçici olduğu unutulmamalıdır. Bebeklerin birçoğu altıncı haftadan itibaren geceleri daha uzun uyumaya başlar. Üçüncü ay civarında ise sirkadiyen ritim belirginleşir. Ancak bu süreç her bebekte farklılık gösterebilir. Ebeveynler ise bebeklerinin ilk üç aylık sürecinde uyku yoksunluğu, yorgunluk ve uyum sorunlarıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu süreçte bebeğin ihtiyaçlarının karşılanması kadar, ebeveynlerin psikolojik dayanıklılığı da büyük önem taşır.
Yeni doğan bir bebeğe gece ve gündüz ayrımı öğretilebilmesi için çevresel düzenlemelerin bilinçli şekilde yapılması ve sabırlı davranılması önemlidir. Bebeklerde gece gündüz farkının gelişmesine yardımcı olmak için şu yöntemler etkili olabilir;
1. Doğal Işık Kullanımı: Gündüz saatlerinde evin perdeleri açık tutulmalı, bebek gün ışığıyla temas etmelidir. Böylece vücut doğal ritmi öğrenir.
2. Gündüz Etkileşimi: Bebekle gün içinde oyun oynamak, konuşmak, yüz yüze temas kurmak aktif bir gündüz yaşamı sağlar. Uyanıklık süresi yavaş yavaş uzatılabilir.
3. Gece Sessizliği ve Gece Karanlığı: Gece beslemeleri ve alt değiştirme işlemleri sessiz ve loş ve hatta karanlık bir ortamda yapılmalıdır. Bebek geceleri ışık ve ses gibi uyaranlara fazla maruz kalmamalı, bebeğe gecenin uyku zamanı olduğu sinyali verilmelidir.
4. Gece Uykusu İçin Rutinler Oluşturma: Her akşam aynı saatte banyo yaptırmak, ninni söylemek, hafif müzik çalmak gibi tekrar eden alışkanlıklar bebeğin gece uykusunun vaktinin geldiğini kavramasını kolaylaştırır.
5. Uyku Ortamının Sabit Hale Getirilmesi: Gece uykusu için mümkünse karanlık, sessiz ve serin bir oda tercih edilmelidir. Bu oda bebeğin sürekli uyuduğu oda olmalıdır. Mümkünse bebeğin gece uyuduğu yatak ile gündüz uyku yatağı ayrılmalıdır. Gündüz uykuları ise nispeten aydınlık ve normal ev ortamında gerçekleşebilir. Böylece bebek zaman geçtikçe gece ile gündüzü ayırabilecektir.
Bu uygulamalar süreç içinde bebeğin biyolojik saatinin gelişmesine ve gece ile gündüz ayrımını öğrenmesine katkı sağlar. Fakat bebeklerin gece gündüz ayrımını öğrenme süreci zaman alabilir. Bu nedenle ebeveynlerin sabırlı olması ve tutarlı bir yaklaşım sergilemesi büyük önem taşır. Her bebek kendine özgü bir gelişim gösterdiğinden bazı bebekler bu farkı birkaç hafta içinde öğrenirken bazıları için bu süre daha uzun olabilir. Uyku eğitimi konusunda aceleci ve baskıcı davranmak, bebekle olan bağa zarar verebilir. Bu nedenle doğal süreçlere saygı duymak ve bebeğin ritmine uygun hareket etmek en sağlıklı yaklaşımdır.
