Hafif ekşi tadı ile özellikle salatalara ve bazı yemeklere muhteşem bir lezzet katan bu bitki, aynı zamanda farklı düzeyde etkileri ile vücutta birçok faydası ile öne çıkıyor. Bu nedenle sumak ile ilgili tüm merak edilenleri ve faydalarını sizler için sıraladık. İşte sumağın hiç bilinmeyen faydaları...
Sumak nedir?
Sumak, Anacardiaceae olarak bilinen bir bitki ailesine ait çiçekli bir çalı çeşididir. Bilimsel adı Rhus coriaria'dır. Bu ailenin diğer yaygın üyeleri arasında kaju ve mango bitkileri bulunur.
Sumak, subtropikal ve ılıman iklimlerde büyür ve Akdeniz, Asya ve Afrika'nın çeşitli bölgeleri dahil olmak üzere tüm dünyada yetişir. Hepsi Rhus cinsine ait 200'den fazla farklı sumak türü vardır. Bununla birlikte, Rhus coriaria - veya Suriye sumağı - insanların mutfakta kullanım ve bitkisel ilaçlar için en sık yetiştirdiği çeşittir.
Sumak, ürettiği büyük, yoğun parlak kırmızı, bezelye büyüklüğünde meyve kümeleriyle bilinir. İnsanlar taze meyveleri çay yapmak için demleyebilir, ancak daha sık olarak kurutup toz haline getirerek bitkisel bir takviye veya mutfak baharatı olarak kullanırlar.
Sumak baharatı, zehirli sumakla karıştırılmamalıdır. Zehirli sumak ilgili olsa da, açıkça farklıdır. Zehirli sumak, beyaz renkli meyveler üretir ve zehirli sarmaşık veya zehirli meşeden elde edilenlere benzer alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Potansiyel faydalar
Sumak muhtemelen en iyi mutfak baharatı olarak bilinir. İnsanlar yüzyıllardır geleneksel bitkisel ilaç uygulamalarında da kullanmışlardır.
Sumağın insanlar üzerindeki etkilerine dair bilimsel kanıtlar eksiktir. Bununla birlikte, erken araştırmalar, potansiyel sağlık yararları olabileceğini düşündürmektedir.
Önemli besinler içerir
Sumağın tam besin profili büyük ölçüde bilinmemektedir, ancak bazı araştırmalar, bir dizi faydalı besin içerdiğini öne sürmektedir. Bunlara lif, sağlıklı yağlar ve bazı temel vitaminler dahildir.
2014 yılında yapılan bir analiz, besleyici olarak kurutulmuş sumanın yaklaşık %71 karbonhidrat, %19 yağ ve %5 proteinden oluştuğunu buldu.
Sumaktaki yağın çoğu, oleik asit ve linoleik asit olarak bilinen iki özel yağ türünden gelir.
Oleik asit, genellikle kalp sağlığı ile ilişkili tekli doymamış yağ türüdür. Aynı zamanda zeytin ve avokado da dahil olmak üzere diğer yaygın bitki bazlı gıdalarda bulunan birincil yağdır.
Linoleik asit, sağlıklı cilt ve hücresel zarların korunmasında rol oynayan bir tür temel çoklu doymamış yağdır.
Taze sumak meyvesinin 2004 yılında yapılan bir kimyasal analizi, bunun %14'ünden fazlasının sindirim sağlığını destekleyen bir besin maddesi olan liflerden oluştuğunu buldu.
Sumağın mikro besin içeriği hakkında çok az veri var, ancak bazı araştırmalar, C, B6, B1 ve B2 vitaminleri dahil olmak üzere en azından eser miktarda birkaç temel besin içerdiğini öne sürüyor.
Antioksidanlar açısından zengin
Sumak, çoklu antioksidan bileşikler açısından zengindir. Uzmanlar, bunun sumağın geniş terapötik potansiyelinin birincil nedeni olabileceğine inanıyor.
Sumak, tanenler, antosiyaninler ve flavonoidler dahil olmak üzere güçlü antioksidan aktiviteye sahip çok çeşitli kimyasal bileşikler içerir.
Antioksidanlar, hücrelerinizi hasardan korumak ve vücuttaki oksidatif stresi azaltmak için oldukça etkilidir.
Ayrıca sumak gibi gıdalardaki antioksidanların iltihabı azaltmada rol oynayabileceğine dair kanıtlar da bulunuyor. Kalp hastalığı ve kanser gibi inflamatuar hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilirler.
Dengeli kan şekerini teşvik edebilir
Bazı araştırmalar, sumağın tip 2 diyabetli kişilerde kan şekerini yönetmek için etkili bir araç olabileceğini öne sürüyor.
Benzer bir başka çalışmada, diyabetli 41 kişilik bir gruptan 3 ay boyunca her gün 3 gram sumak tozu almaları istendi. Sumak grubu, dolaşımdaki insülinde %25'lik bir azalma yaşadı, bu da sumak takviyesinin bir sonucu olarak insülin duyarlılığının artmış olabileceğini düşündürdü. Bu noktada, bilim adamlarının, sumağın diyabet yönetimi için bir bakım planına en iyi nasıl uyabileceğini belirlemek için daha fazla araştırma yapması gerekiyor.
4 haftalık çalışmanın sonunda, sumak içeceği alan grup, plasebo içeceği alan gruba kıyasla önemli ölçüde daha az egzersiz kaynaklı kas ağrısı bildirdi.
Sumak grubu ayrıca dolaşımdaki antioksidan seviyelerinde önemli artışlar yaşadı. Çalışma yazarları, bunun gözlemlenen ağrı rahatlamasına neden olabileceğini öne sürdü.
Bu sonuçlar umut verici olsa da, insanların kas ağrısını hafifletmek veya daha büyük popülasyonlarda egzersiz performansını desteklemek için sumak nasıl kullanabileceğini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Olası olumsuzluklar ve güvenlik önlemleri
Sumak, güvenlik açısından iyi bir geçmişe sahiptir ve mevcut klinik araştırmalarda herhangi bir reaksiyon bildirilmemiştir.
Bununla birlikte, sumak kaju ve mango ile ilgili olduğu için, bu gıdalara alerjisi olan kişiler, olası herhangi bir alerjik reaksiyondan kaçınmak için sumaktan uzak durmak isteyebilirler.
Sumak kan şekerini düşürebileceğinden, kan şekerini düşüren ilaçlar alıyorsanız da önerilmez.
Ayrıca sumakla zehirli sumak karıştırmamak da çok önemli.
Zehirli sumak veya Toxicodendron vernix, yenilebilir sumak bitkisi tarafından üretilen kırmızı renkli meyvenin aksine beyaz renkli meyveler üretir.
Zehirli sumak ciltte iltihaplı, kaşıntılı kurdeşenlere neden olabilir. İnsanlar asla yutmamalı.
Nasıl kullanılır?
Sumak, yemeklerde veya bitkisel ilaç olarak kullanabileceğiniz ayırt edici bir baharattır.
Mutfak kullanımları
İnsanlar en çok sumak baharat olarak kullanırlar.
Diğer birçok mutfak baharatı gibi, sumak da çeşitli yemeklerin lezzetini ve rengini artırabilir. Özellikle Orta Doğu ve Akdeniz mutfaklarında popülerdir.
Sumak, zengin bir kırmızı renge, narenciye benzeri bir kokuya ve limon suyuna benzer belirgin bir ekşi tada sahiptir. İnsanlar bazen sumak limonata olarak bilinen tatlı ve ekşi bir içecek yapmak için kullanırlar.
Sumak kurutulup öğütüldüğünde kaba, kumlu bir dokuya sahiptir. Öğütülmüş sumak, ızgara etler ve sebzeler, tahıllar, unlu mamuller ve tatlılar dahil olmak üzere birçok yemeğe asitlik, parlaklık ve renk katmak için harikadır.
İnsanlar sık sık baharat, sos ve sosların lezzetini arttırmak için kullanırlar. Zahter olarak bilinen klasik Akdeniz baharat karışımının önemli bir bileşenidir.
Bitkisel takviyeler
Sumak, ticari olarak bitkisel bir takviye olarak mevcuttur. İnsanlar genellikle kapsül şeklinde alırlar, ancak çay veya tentür olarak da alabilirsiniz.
