Ekvadorlu sağlık görevlilerinin bu ay yayınladığı bir vaka raporunda, 24 yaşındaki bir kadının karnından yaklaşık bir plaj topu büyüklüğünde, 40 santimetrelik devasa bir saç kütlesinin çıkarılması için bir operasyon geçirildiği belirtildi. Peki bu neden ve nasıl oldu?
Sindirim sisteminde birikip sertleşerek bezoar adı verilen 'taşsı bir kütle' oluşturabildiğini söyleyen uzmanlar, saç gibi sindirilemeyen diğer maddelerin çiğnenmesinin de riski artırabileceğini söylüyor.
Dr. Dan Baumgardt, İngiltere'de de Newcastle'dan yedi yaşında bir kız çocuğunun karnından kriket topu büyüklüğünde kıl alındığına dair benzer bir vaka yaşandığını açıkladı.
Sebze ve meyve tüketmek genel olarak sizin için iyi olsa da, bazen bu yiyeceklerin sindirilemeyen kısımlarından (selüloz gibi) bezoarlar oluşabilir.
Not: Görseller temsilidir.
Dr. Baumgardt, özellikle olgunlaşmamış olanların, bitkilerde doğal olarak bulunan bir kimyasal olan yüksek tanen içeriği nedeniyle bezoar oluşturma eğiliminde olduğunu söyledi.
Ancak Dr. Baumgardt, diğer yiyeceklerin ve hatta yiyecek olmayan şeylerin de bu duruma neden olduğunu, ancak genel olarak vakaların nadir olduğunu belirtti.
"Meyve ve sebze lifleri, süt, ilaçlar ve sakızlar (yutulan sakız gibi) midede sindirilemeyen bir kitle oluşturabilirken, kağıt, polistiren ve plastik gibi inorganik maddelerin yutulması da bezoarlara neden olabilir" dedi.
Saç, kağıt, kum gibi yenmeyen maddelerin kompulsif tüketimine tıbbi olarak pika adı verilir.
Pika sendromuna en sık yakalananlar arasında küçük çocuklar ve öğrenme güçlüğü çeken yetişkinler yer alır; ancak zihinsel gerginlik veya sıkıntı yaşayan ya da beslenmelerinde demir veya çinko eksikliği olan yetişkinlerde de bazen bu sendrom görülebilir.
Hamile kadınlarda da, vücudun belirli besin türlerini aramasına tepki olarak ortaya çıktığı düşünülen pika hastalığı gelişebilir.
Dr. Baumgardt, birçok bezoarın taş gibi bir görünüm aldığını, özellikle saçtan yapılanların ise daha çok 'örgü' gibi göründüğünü, bu nedenle uzun saçlı masal prensesi Rapunzel'in adını taşıyan 'Rapunzel sendromu' teriminin ortaya çıktığını söyledi.
Bezoarlar, organların normal işleyişini engellemediği veya engellemediği sürece sindirim sisteminde yıllarca sessizce kalabilir ve varlıkları konusunda sağlık görevlilerini veya aile üyelerini uyaracak hiçbir belirtiye neden olmazlar.
Ancak bunu yapmaları halinde mide bulantısı, karın ağrısı, kusma, ülser ve hatta iç kanama gibi bir dizi soruna yol açabilirler.
Dr. Baumgardt, bu gibi durumlarda çıkarma seçeneklerinin, yeterince küçükse esnek bir kameraya bağlı küçük bir alet olan endoskopu da kapsadığını söyledi.
Daha büyük bezoarlar, yapıldığı maddeyi eritmek için bir solüsyon yutulmasını veya ameliyat gerektirebilir. Bu daha büyük bezoarlar için seçenekler, yutulan maddeye ve bezoarın hastada tam olarak nerede bulunduğuna bağlıdır.
Dr. Baumgardt, bezoar hastalığından endişe eden veya bu hastalığa yatkınlığı olan kişilere aşağıdaki yiyecek ve davranışlardan kaçınmaları konusunda tavsiyede bulundu.
"Hurma, kereviz, balkabağı, kuru erik ve ayçiçeği çekirdeği kabukları gibi daha yüksek riskli yiyeceklerden kaçının ve yutmadan önce yemeğinizi iyice çiğneyin. Saç gibi sindirilemeyen yiyecek olmayan maddeleri yutmaktan kaçının ve pika durumu konusunda endişeleriniz varsa tıbbi yardım alın" dedi.
Bezoarların popülasyondaki sayılarının tahminleri değişkenlik göstermektedir ancak bunların çok nadir olduğu düşünülmektedir.
Bazı araştırmalarda bu oranın nüfusun yüzde 0,07 ila 0,4'ü arasında olduğu, yani yaklaşık 250 kişide bir veya binde birden az olduğu belirtiliyor.
Diğerleri ise sindirim sistemi hastalıklarını tedavi eden gastroenteroloji alanında uzmanlaşmış çoğu merkezde yılda ortalama 2,5 vaka görüldüğünü, hurma gibi besinlerin yoğun tüketildiği ülkelerde ise bu sayının yılda 16,5'e kadar çıkabildiğini belirtiyor.
