Çay, kendine has özellikleri olan bir bitki. Kahve kadar ünlü ve popüler bir kültür simgesi olmasa da hemen her yerde, her saatte ve bardaklarca çay içilir. Özellikle de Türkiye'de... İlk kez Çin'de ortaya çıkan çayın tarihi M.Ö. III. yüzyıla dayanır. Rivayete göre, M.Ö. 2700'lerde İmparator Shenn Nung bir çay ağacının altında oturur. Bu sırada elindeki sıcak su dolu kâseye birkaç yaprak çay yaprağı düşer. Düşen yaprakların suya verdiği renk ve tat imparatorun hoşuna gider. Shenn Nung'un bunu içip şifa bulmasının üzerine çay, şifa bulmak amacıyla ilaç olarak kullanılmaya başlanır.
Başlangıçta tedavi amacıyla kullanılan çay, Çin'de ticaretin gelişmeye başlamasıyla ticari bir unsur haline gelir. M.S. VIII. yüzyılda Çin kültürünü incelemeye gelen Japon rahipler burada çayla tanışır ve bu mucizevi bitkiyi ülkelerine de götürürler. Böylece Japonya'ya gelen çay, Japon halkı tarafından da sevilir. Hatta önemli protokol toplantılarında çay seremonisi bile yapılmaya başlanır. Japonya'dan Hindistan ve İran'a yayılan çayın Avrupa topraklarına gelmesi ise ancak XVII. yüzyılda mümkün olur. Hollanda, Fransa, İspanya ve İngiltere çayla tanışan ilk Avrupa ülkeleri olurken; Rusya ise Çin'den gelen ticaret kervanlarıyla aynı dönemlerde çayla tanışır. Böylece XVIII. yüzyıla gelindiğinde çok sayıda millet çayla tanışmıştır arttık... Çayı ilk içen Türk'ün Hoca Ahmet Yesevi'nin olduğu birçok kaynakta bildirilmekle beraber, Türklerin çay ile tanışması ise XIX. yüzyılda mümkün olur... 1879 yılında, Basra Valiliği'nde bulunmuş Hacı Mehmet İzzet Efendi yayımladığı 'Çay Risalesi' adlı eserde, çayın faydalarından bahseder ve sıklıkla tüketilmesini tavsiye eder.
II. Abdülhamit döneminde ilk kez çay zirai bir ürün olarak düşünülür. 1894 yılında, Orman, Madenler ve Tarım Bakanlığı'ndan dönemin sadrazamına bir belge yazılır. Belgede çayın ticari değerinin yanı sıra şifa kaynağı olduğu belirtilerek, tarımının yapılması amacıyla 'uygundur' onayı istenir. Konuyla ilgili onayın kısa süre içinde çıkmasıyla beraber Japonya'dan tohum tedarik edilir. Çayın ekimi ile ilgili ilk girişimler Bursa'da gerçekleşir, ancak ekolojik koşulların elverişsizliği sebebiyle bu girişimler başarısızlıkla sonuçlanır. Dünyada en çok çay tüketen ülkeler arasında Türkiye'nin de yer aldığını unutmadan altını çizelim. 1900'lü yıllara kadar çayı tanımayan ve tam bir 'kahve tiryakisi' olan Türkiye'de bugün çay, sudan sonra en sık tüketilen içecek haline gelmiş durumdadır. Türkiye'de en çok çay üretilen il Rize'dir.
ÇAYIN FAYDALARI
Çay, içerdiği antioksidan özellikleri ile insan vücudu üzerinde birçok olumlu etkiye sahip olabilir. Bu etkiler aşağıdaki gibi sıralanabilir.
1. Çay kalp sağlığı için faydalı olabilir. Siyah çay, kalp sağlığına faydalı olan flavonoid adı verilen bir antioksidan grubu içerir. Çayla birlikte flavonoidler sebze, meyve ve bitter çikolatada bulunabilir. Flavonoidleri düzenli olarak tüketmek, yüksek tansiyon, kolesterol ve trigliserid seviyelerinin azaltılmasına yardımcı olabilir.
2. Çay, bağırsak sağlığını iyileştirebilir. Siyah çayda bulunan polifenoller, iyi bakterilerin büyümesini teşvik ederken, Salmonella gibi kötü bakterilerin büyümesini engelleyerek, sağlıklı bir bağırsak dengesinin korunmasına yardımcı olabilir.
3. İnme riskini azaltmaya yardımcı olan siyah çay üzerinde yapılan çalışmalardan çıkan diğer bir ilginç sonuç ise inme riskini azalttığıdır. Farklı çalışmaların değerlendirildiği bir araştırmada ise, günde üç fincandan fazla çay (siyah veya yeşil çay) içen bireylerin, günde bir fincandan daha az çay içenlere kıyasla yüzde 21 oranında azalmış inme riskine sahip olduğu bulunmuştur.
4. Kan şekeri seviyesini düşürebilen siyah çay, vücutta insülin kullanımını artırmaya yardımcı olan moleküller içerdiğinden, tatlandırılmamış olarak içildiğinde kan şekeri üzerinde olumlu olan etkiler keşfedilmiştir.
5. Çayda bulunan bileşenler, kanser hücreleri üzerinde etkili olabilir. Laboratuvar ortamında yapılan bir çalışmada, çaydaki polifenollerin kanser hücreleri üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda siyah ve yeşil çayın, kanser hücresi büyümesini düzenlemede ve yeni hücre gelişimini azaltmada rol oynayabileceğini gösterilmiştir.
6. Odaklanmayı artırabilen siyah çay, uyanıklığı ve odağı artırabilen kafein ve L-theanine adlı bir molekül içerir. L-theanine beyindeki alfa aktivitesini artırırken, gevşeme ve daha iyi odaklanma sağlar.
ÇİKOLATALI ÇAYLI TOPLAR
MALZEMELER
340 gr bitter çikolata
1 çay kaşığı Hindistan cevizi yağı
1,5 su bardağı süt
4 poşet çay
1/4 tatlı kaşığı tuz
YAPILIŞI: Sütü ısıtmaya başlayın ılıdıktan sonra çay poşetlerini içine atın ve sütte demleyin. Sütün rengi hafif kahverengiye dönünce ateşten alın. Bir kapta çikolataları parçalayın ve Hindistan cevizi yağını koyun. Üzerine sıcak sütü ve tuzu ekleyin. İlk olarak üzerini streç filmle hava almayacak şekilde kaplayıp oda sıcaklığına gelmesini bekleyin. Ardından 1 saat buzdolabında bekletin. Çıkarıp ufak toplar yapın ve kakaonun içinde yuvarlayın.
