Vezni aher nedir, halk şiiri türlerinde aruzla kalıbıyla yazılan şiirlere bakmak gerekir. Ayrıca vezni aher örnekleri, halk şiiri türü olduğunu ve halk edebiyatında heceyle yazılan şiirleri yanında aruzla yazılan bir türün de bulunduğunu gösterir. Tüm bu sonuçlar bizi vezni aher ne demek sorusunun yanıtına götürür. Aruz kalıbıyla yazılan bu tür, halk şiiri nazım biçimidir. Aruzun binbir çeşit kalıbı olduğu için vezni aher hangi aruz kalıbıyla yazılır konusu da aruz kalıplarını öğrenme gereksinimini doğurmaktadır.
Arapça bir sözcük olan aruz kelimesi, "çadırın ortasına dikilen direk" anlamına gelmektedir. Bu kelimenin edebiyattaki karşılığına baktığımızda "dizelerdeki hecelerin uzunluk ve kısalık ölçülerine göre yazılan şiir ölçüsü" demektir. Arap edebiyatında kullanılan vezin İran edebiyatından sonra Türk edebiyatına da geçmiştir. Türk edebiyatında yaygın olarak kullanılmaya başlanan aruzun pek çok kalıbı ve çeşdi vardır. Bunlardan birisi de vezni aherdir.
Divan edebiyatı döneminde aruz kalıbı kullanılmıştır. Aruz kalıbı Anadolu'da halk şairleri tarafından çok kullanılmamakla birlikte medrese eğitimi görmüş okuryazar halk şairleri tarafından sık sık kullanılmıştır. Bunlardan birisi de vezni aherdir.
Halk şiiri nazım şekli olan vezni aher, aruz kalıbıyla yazılmaktadır. Aruzun müstef'ilâtün müstef'ilâtün müstef'ilâtün müstef'ilâtün kalıbı ile yazılır. Kalıp her bir dizeye müstef'ilâtün kalıbı sığacak şekilde dört sözcük ya da sözcük grubu yazılır.
Vezni aher nazım biçiminde en yetkin ve özgün örnekleri Tokatlı Nuri vermiştir. Şairin vezni aher kalıbıyla yazdığı şiirlerden işte bazı bendler:
Ey vasl-ı cennet/kıl cana minnet/vay serv-i kamet/cân içre cânsın
Kıl cana minnet / vay serv-i kamet / cân içre cansın/ nevres fidansın
Vay serv-i kamet / cân içre cânsın / nevresfidansın /şûh-ı cihansın
Cân içre cânsın / nevres fidansın /şûh-ı cihansın / gözden nihansın
Uftâden oldum /gülgibi soldum /sor bana nöldum /çevrinle cânân
Gül gibi soldum /sor bana nöldum / çevrinle cânân / oldum perîşân
Sor bana n'oldum / cevrinle cânân / oldum perîşân / ey fitne-devrân
Cevrinle cânân / oldum perîşân /ey fitne-devrân /âhir zamansın
(Tokatlı Nuri)
Ey cân-ı âlem/bir ince belsin/her sırra mahrem /sen bî-bedelsin
Ey cân-ı âlem/her sırra mahrem /vay gonca gül-fem / gayet güzelsin
Gayet güzelsin /sen bî-bedelsin / bir ince belsin / tûl-i emelsin
Ey çeşm-ifettân /anladım bildim /yok sende imân /beyhûdeyeldim
Ey çeşm-i fettân /yok sende imân /katlimefermân / ben revâ kıldım
Ben revâ kıldım / beyhûde yeldim /anladım bildim / âhir ecelsin
Çok derde düştüm/var söyle yâre / aşkınla piştim /yandım ne çâre
Çok derde düştüm / aşkınla piştim /yandım tutuştum / bir şîvekâre
Bir şîvekâre /yandım ne çâre / var söyle yâre /durmasın gelsin
(Tokatlı Nuri)
