Pandemide hem ülkeye hem kadınlara can suyu

Her şey pandemi nedeniyle Enginar Festivali'nin iptal edilmesi üzerine sosyal medyada paylaşılan bir mesajla başladı. Urla'da 5 yıldır yapılan festivalin etkisi ile sakız enginarı tanındığı için para kazanmaya başlayan çiftçi üretimi artırmış, ancak festivalin iptaliyle enginarlar tarlada kalmaya mahkum oldu. Urla'nın geçen dönem Belediye Başkanı Sibel Uyar, Urla Kadın Kooperatifi adına sosyal medyadan bir paylaşım yaptı. Kapısını çalan üreticinin derdine çare bulmak, kooperatifin kapatmak zorunda kaldıkları kafelerinde çalışan kadınların maaşlarını ödeyebilmek için yayınladığı mesajında festivalin iptal edildiğini, ancak Urla'nın bereketli topraklarının enginarla dolu olduğunu belirtip, kooperatif olarak enginarları işleyerek, evlere gönderebileceklerini açıklıyordu. Uyar mesajında, "İyi tarım uygulamasıyla yetişmiş, vitaminlerle zengin enginarı sofranızda tazecik tüketebilirsiniz. Bu sayede hem çiftçiye hem kadın üreticiye hem de ekonomiye katkı sağlayabilirsiniz" diyor, siparişler için telefon numarası veriyordu.

ÜRETEN ANNELER
Tarladan günlük toplattığı enginarları Urlalı 5 kadın ile birlikte ayıklayıp, bir kısmını vakumladı, çoğunu da satamazlarsa diye konserve yaptı. Ancak mesaj sosyal medyada o kadar hızlı dolaştı ki birkaç günde ne telefonlara cevap verecek ne de sipariş edilen enginarlara yetişecek halleri kalmadı. İş boyunu aşınca Urla Belediyesi'ne kayyum olarak atanan Kaymakam Önder Can'ın kapısını çalıp yardım istedi. Ziraat Odası Başkanı, Kaymakam Can ve üretici ile yaptıkları toplantılar sonunda belediyenin pandemi nedeniyle kapatılan düğün salonunu imalathane haline getirdiler, çalışan kadın sayısını 70'e çıkardılar. Her sabah yerli üretici tarlasından enginarları topluyor, birkaç saat içinde binlerce enginar işlenip, aynı gün kargoya veriliyordu. Üretici de çalışan kadınlar da aynı günün akşamı parasını peşin alıyordu. Kooperatif merkezi bayram yerine döndü. Böylesine zor günlerde iş bulan kadınlar enginarları şarkılar, türküler eşliğinde hazırlıyor, siparişleri bir an önce yerine ulaştırmak için var gücüyle çalışıyor, enginarını satacak yer bulan üretici kooperatifin etrafından ayrılamıyordu. Yıllar sonra ilk kez kendi mesleği olan gıda mühendisliğini yapan, küçücük alanda günde 12 bin adım atıp bir ayda 5 kilo veren Uyar ve orkestra şefi gibi yönettiği kadınların çalışma azmine kargocular yetişemedi. En fazla bir ay daha işlenecek enginarı sağlıklı bir şekilde tüm ülkeye dağıtmanın yollarını arayan Sibel Uyar ile sık sık çalışanların, üreticinin duaları, sevgi gösterileri ile kesilen maskeli buluşmamızda kooperatifi ve enginarı konuştuk.
Kooperatif nasıl kuruldu?
Ben 2009'de meclis üyesiyken Büyükşehir tarafından Yarımada Sürdürülebilir Kalkınma Planı hazırlanmıştı. Biz de burada kadın üretici pazarı açtık. Kadınlar üretiyor, ama bir üretim planları yok. Doğru satamıyorlar, üzülüp, demoralize olup, geri dönüyorlardı evlerine. Üretim planlamasını nasıl yaparız derken kooperatif kurma fikri oluştu. Belediye Başkanı olduğum 2014'te Kadın Aile Müdürlüğünü kurduk. Yaptığım ilk işlerden biri, kadın kooperatifini kurmaktır. Bu aynı zamanda Cumhurbaşkanlığının stratejik planında da var olan, BM'nin 2030 Kalkınma Hedefleri doğrultusunda yapıldı. Gerçekten çok sağlam ayaklara oturan bir iş. BM 17 hedef belirliyor 2030'da sürdürülebilir kalkınmayı nasıl yaparız diye. Birinci hedef, "Yoksulluğa son vermek." Yoksulluğun azaltılması, sonra da ortadan kaldırılmasında kooperatifçiliğin önemi büyük. Çünkü kooperatifler üyelerinin gereksinimlerini karşılıyor. 5. hedef, "Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınların güçlendirilmesi." Kadın kooperatifi ile bu hedefi de sağlıyoruz. 8. hedef, "İnsana yakışır ekonomik büyüme." Bunu bildikleri işten para kazanmalarını sağlayarak gerçekleştiriyoruz. 17. hedef, "Hedeflere ulaşılması için ortaklık." Bizim burada yaptığımız zaten bu.
Gerçekten ciddi çalışmışsınız...
Bu çok sağlam ve güzel, 4 Aralık 2014'den beri süregelen bir iş. 7 kadın bir araya gelip kurulmuş kooperatif değil. Belli bir stratejik plan dahilinde oldu herş ey. 2014'te kadınlar liderlik, girişimcilik, stratejik planlama, kooperatifçilik eğitimi aldılar. Hala aşçılık, hijyen, ürün tasarımı pastacılık, gıda güvenliği, satış, pazarlama eğitimlerini almaya devam ediyorlar. Aynı zamanda sosyal çeşitliliği de çok fazla olan bir yer burası. 184 ortağı arasında emekli bankacıdan, yüksek öğrenimli, ilkokul mezunu kadına kadar her kadın var. Burada eğitim, din, dil, ırk, ayrımı yok. Kimin kim olduğu değil, kooperatif ortağı olması önemli.
Herkes sizi kooperatifin başkanı sanıyor?
Ben kurulduğundan beri ikinci başkanım. Burada kimsenin şapkaya ihtiyacı yok.
Kooperatif olarak ilk kez satmıyorsunuz enginarı...
Normalde Enginar Festivali'nde burada konserve gibi yapar, satardık. Bir de stant alır, ne satıyorsak onun parasını kazanırdık. Ancak bu yıl farklı birşey oldu. Her yerimiz kapandı. Bizimki kadın dayanışması olduğu için hiçbir işçimizi çıkarmak gibi bir niyetimiz yok. Hiç olmazsa bu kadınların maaşını ödemek için enginar satalım dedik. Üretici de beni sürekli arıyordu enginarları ne yapacağız diye. Oradan böyle bir muhabbet başladı. Bir mesaj çektik önce. Bu mesaj tüm ülkede öyle bir dolaştı ki bana bile defalarca geldi. Sonra ben bir video yaptım 'neden enginar almalısınız' diye. İş çok büyüyünce Kaymakam Beyi aradım. Kaymakam Önder Can'ın hakkını yiyemem bu konuda. Gece aradım, ertesi gün Kaymakam bey, Ziraat Odası Başkanı, Urla Belediyesinden temsilci bir toplantı yaptık. 'Bu iş bizi aştı, siz de girin bu işe' dedik, 'Tamam' dedi. Belediye şirketi Urit'i soktu. Şu an kapalı olan belediye düğün salonunu imalathaneye çevirdik. Bu işi Urla Kaymakamlığı, Urla Belediyesi, Ziraat Odası, Kadın Kooperatifi ve belediye şirketi ile birlikte götürüyoruz. Hiçbir zaman siyaset yok. Tek amaç üreticinin malının elinde kalmaması, bu zor dönemde kadınlara istihdam yaratabilmek.

KARGOLAMA SORUNU VAR

Kargo şirketi de memnun mu kazancından?
Kargo ile ilgili sıkıntılarımız var. Herkes evinde olduğu için kargolara çok fazla yükleniliyor. Ben o yüzden sizlerin aracılığı ile de rica edeceğim. Temel ihtiyaç olmayan hiçbir şeyi lütfen kargolardan söylemeyin. Biz taze ürün gönderiyoruz. Bir gün bile burada kalması bizim içimizi acıtıyor. Biz İzmir'dekilere de "Atlayın, gelin buradan alın enginarınızı. Bizi kargo ile uğraştırmayın" diyoruz. Bizden almanız şart değil. Yeter ki üretici malını satsın. Enginar tarlada kalmasın. Bir ay vaktimiz var. Sonra süreceğiz tarlayı.
Günde kaç enginar işleyebiliyorsunuz?
Günde 10 bin işleyebiliriz. Çok çalışalım desek, kargo almıyor. Bize kota veriyor. Mesela 200 koli alırım diyor. O nedenle ortalama 3 bin - 5 bin çalışıyoruz. Sokağa çıkma yasağı yüzünden en çok 4 gün çalışabiliyoruz. Geçen hafta iki gün çalışabildik.
Sizi şaşırtan talep oldu mu?
Uluslararası talepler var. Polonya var, Kuveyt var. Almanya, İngiltere ama hiçbirine gönderemiyoruz. Şu an tüm dünyada ekstrem durum söz konusu olduğu için cevap vermemiz mümkün değil.
Büyük marketler de peşinize düşmüş?
Evet, Migros bize geldi enginar almak için. Bizi aşıyor. Urla Belediyesine gönderdim. Şu an Urla enginarını satıyor.

ÇALIŞANLAR MUTLU

Kaç kadın para kazanıyor buradan?
Enginarları işlemeye 5 kişi ile başladık, şu anda 70 kadın evine para götürüyor buradan. Evinde kalmak zorunda olan insanların sağlıklı beslenmesi için elimizden geleni yapıyoruz. Taze günlük tarladan geliyor, aynı gün işleniyor, hiçbir katkı maddesi koymadan aynı gün gönderiyoruz. Kadınlar evde yaptıkları gibi yapıyorlar. Çok mutlular, şarkılar söyleyerek çalışıyorlar. Enginarları bebeğim diye kuruluyorlar. Bu kooperatif onların hayatında çok şeyi değiştirdi. Böylesi bir pandemi ortamında birlikte iş yapabileceğimizi tekrar hatırladık. 70 kadın para kazanıyor, üretici para kazanıyor, evinde oturan taze enginar yiyor.