Enerjide tam bağımsızlık hedefi çerçevesinde atılan adımlara bir yenisi Irak petrolü ile ekleniyor. 25 Mart 2023 tarihinde kesilen petrol akışının yeniden başlaması için Irak ile süren temaslar olumlu yönde ilerliyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın "Yakında iyi bir gelişme bekliyoruz. Biz hazırlıklarımızı yaptık, inşallah boru hattı açılır" sözleriyle sinyalini verdiği Türkiye-Irak Petrol Boru Hattı'nın yeniden açılması ile günlük 1.4 milyon varil kapasiteli hat yeniden devreye girecek. Irak hattın kapalı kaldığı 20 ayda 20 milyar dolarlık zarara uğradı.
Irak-Türkiye petrol boru hattı Mart 2023'te Erbil ile Bağdat yönetimleri arasında petrol gelirlerinin kime gideceği yönündeki anlaşmazlık nedeniyle durdurulmuştu. Nisan 2024'te ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 12 yılın ardından Irak'a yaptığı ziyaret sonrası hattın yeniden işlevsel hale gelmesine ilişkin umutlar yeşerirken, geçen süreçte Erbil ve Bağdat yönetimi arasındaki anlaşmazlık devam etti.
ENERJİ DİPLOMASİSİ AYLARDIR SÜRÜYOR
Hattın yeniden açılması noktasında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar daha önce çok sayıda girişimde bulunurken konuya ilişkin son yaptığı değerlendirmede, "Sıkıntıların müsebbibi Türkiye değildir. Burada Erbil yönetimi ile merkezi yönetim arasındaki anlaşmazlıktan dolayı bir sıkıntı var. Petrol ihracatında herhangi bir teknik sorunu yok. Biz Türkiye olarak aralarındaki petrol sorununun çözümünde rol oynamaya hazırız" mesajı vermişti.
Bakanlığının 2025 bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda konuya ilişkin değerlendirmede bulunan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise, "İyi bir haber var. Özellikle boru hattının açılmasıyla alakalı yakında iyi bir gelişme bekliyoruz. Biz hazırlıklarımızı yaptık. İnşallah boru hattı açılır" diyerek Bağdat ve Erbil arasında süren görüşme trafiğinin olumlu sonuçlanabileceği sinyalini verdi.
20 AYDA 20 MİLYAR DOLAR ZARAR ETTİLER
Türkiye-Irak Petrol Boru Hattı'nın yeniden açılması ile günlük 1.4 milyon varil kapasiteli hat yeniden devreye gireceği gibi söz konusu petrol Türkiye üzerinden uluslararası piyasalara da satılabilecek. Irak petrol sevkiyatının durdurulduğu son 20 ayda 20 milyar dolar gibi bir zarara uğrarken, dünya petrol rezervlerinin yüzde 9'una sahip olan Irak için bu hat ekonomilerinin can damarlarından birini oluşturuyor.
ENERJİNİN KALBİ TÜRKİYE'DE ATIYOR
Bölgenin enerji üssü olma noktasında emin adımlarla ilerleyen Türkiye, önemli petrol ve doğalgaz boru hatlarına da köprü vazifesi görüyor. Türkiye'de yer alan transit boru hatları ve özellikleri şu şekilde:
-IRAK-TÜRKİYE HAM PETROL BORU HATTI (ITP)
Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, 27 Ağustos 1973 tarihinde, Türkiye ile Irak arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde Irak'ın Kerkük ve diğer üretim sahalarında üretilen ham petrolün Ceyhan Deniz Terminali'ne ulaştırılması amacıyla inşa edildi. 986 kilometre uzunluğundaki ilk hat 1976 yılında işletmeye alındı ve ilk tanker yüklemesi 25 Mayıs 1977 tarihinde gerçekleştirildi.
Birinci boru hattına paralel olan ve inşaat çalışmaları 1985 yılında başlayan ikinci boru hattı 1987 yılında tamamlandı. Bu boru hattı ile yıllık taşıma kapasitesi 70,9 milyon tona yükseltildi.
-BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN ANA İHRAÇ HAM PETROL BORU HATTI (BTC)
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı ile başta Azeri petrolü olmak üzere, Hazar Bölgesi'nde üretilecek petrolün emniyetli, ekonomik ve çevresel açıdan uygun bir boru hattı sistemi aracılığıyla Azerbaycan, Gürcistan üzerinden Ceyhan'a taşınması ve buradan da tankerlerle dünya pazarlarına ulaştırılması amaçlandı. BTC boru hattının 1076 kilometrelik Türkiye bölümü BOTAŞ tarafından yapıldı. Hat ile Azeri petrolünün yanı sıra üretime bağlı olarak Türkmen ve Kazak petrolleri de taşınabiliyor.
-TRANS-ANADOLU DOĞALGAZ BORU HATTI (TANAP)
Azerbaycan'ın Şah Deniz sahasından gelecek doğal gazın yıllık 6 milyar metreküp tutarındaki bölümünün Türkiye'ye, 10 milyar metreküp tutarındaki bölümünün ise Avrupa'ya taşınması planlandı. TANAP Hattının BOTAŞ iletim sistemine bağlantısı amacıyla yürütülen çalışmalar tamamlanarak 30 Haziran 2018 tarihinde Türkiye'ye doğal gaz akışı başladı. Projenin Avrupa Bağlantısının Açılış Töreni 30 Kasım 2019 tarihinde yapılırken Avrupa'ya doğal gaz temini 2020 yılı itibarıyla başladı.
-TÜRKAKIM DOĞALGAZ BORU HATTI (TÜRKAKIM)
Proje ile biri Türkiye ulusal iletim şebekesi sistemine bağlanan, diğeri Türkiye'den transit geçecek gazın Avrupa'ya taşınmasına hizmet eden iki hat inşa edildi. Rusya'nın Anapa şehrinden başlayan ve Kırklareli ili Kıyıköy beldesinde sona eren deniz kısmı uzunluğu yaklaşık 960 kilometrelik iki hattan oluşuyor. Projenin Karadeniz geçişi için yapılan bu hatların inşaatı 19 Kasım 2018 itibarıyla tamamlandı. Türkiye ve Avrupa'ya gaz arzını sağlayacak kara bölümü boru hatları ise 2019 yılında tamamlanarak 1 Ocak 2020 itibarıyla ülkemize gaz akışı başladı.
-TÜRKİYE-YUNANİSTAN DOĞAL GAZ BORU HATTI
Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı 211 kilometresi Türkiye, 85 kilometresi Yunanistan sınırlarında olmak üzere toplam 296 kilometre uzunluğunda olup boru hattı İpsala sınır noktasında Yunanistan'a giriş yaparak Gümülcine'de sona eriyor. Söz konusu hat ile Türkiye'den Yunanistan'a doğal gaz ihracatına 2007 yılında başlandı.
