Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk işsizlik ödeneği hakkında açıklama yaptı. Bakan Selçuk, "Mayıs ayı İşsizlik Ödeneği ödeme tarihini öne çektik. İşsizlik Ödeneği'ni ödemeye başladık." açıklamasını yapmıştı. Peki bu zorlu süreçte işsizlik maaşı nasıl alınır? İşsizlik maaşı alma şartları nelerdir? Merak edilen sorular ve cevaplar...
*İşsizlik maaşını kimler alabilir?
4A'lı olarak çalışan sigortalılar haksız ve sebepsiz olarak işten çıkartıldıklarında işsizlik maaşı alabiliyor. Bunun için işten çıkartma formuna doğru kodu girilmesi önemli. Tabii ayrıca prim şartlarını da yerine getirebilmek gerekiyor.
*İstifa edenin hakkı yok mu?
Kendi isteğiyle hiçbir gerekçesi olmadan işten ayrılanlar, yani istifa edenler işsizlik maaşına başvuramıyor. Ancak İş Kanunu'nda 'haklı fesih' tanımına giren durumlarda çalışanın işsizlik maaşı alma hakkı var.
Haklı fesihle istifa edenler, haklı olduklarını ispatlarsa işsizlik maaşına başvurabiliyor. Eğer konu mahkemeye intikal etmişse sonucuna göre yine işsizlik maaşı alınabiliyor. Maaşın ödenmemesi, gerçek ücretin saklanması, mobbing, iyi niyet ve ahlak kurallarına uyulmaması, sağlık gerekçeleri, sözleşmeye uyulmaması gibi olaylar haklı fesih kapsamına giriyor. Söz konusu haklı fesih gerekçeleri İş Kanunu 24.Madde de detaylı olarak sıralanıyor.
*Her sigortalıya ödeniyor mu?
İşsizlik maaşı alabilmek için son 3 yıl içinde farklı işyerlerinde de olsa en az 600 gün prim ödemek gerekiyor. Yine işten ayrılmadan önceki 120 günde de iş akdine bağlı çalışma şartı aranıyor.
*İşsizlik maaşının bir sınırı var mı?
Maaşın süresi yatırılan prime göre değişiyor. Buna göre son 3 yılda 600 gün primi olan çalışan 6 ay, 900 gün primi olan 8 ay ve 3 yılın tamamında, yani bin 80 gün primi olanlar 10 ay boyunca işsizlik maaşı alabilir.
*Herkes aynı maaşı mı alıyor?
Rakam çalışanın maaşına göre değişiyor. Yüksek maaş alan çalışanların işsizlik ücreti de yükseliyor. Ancak burada bir sınır da var. İşsizlik maaşı brüt ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor. Ancak brüt asgari ücretin yüzde 80'inden fazla olamıyor. Maaştan sadece damga vergisi kesiliyor.
*Maaş ne kadar ödeniyor?
İşsizlere damga vergisi hariç en yüksek işsizlik maaşı kesilmiş olarak aylık 2 bin 354 lira 40 kuruş ödeniyor.
En düşük işsizlik maaşı ise 2020 yılı için 1. 177 lira 20 kuruş oluyor.
*Virüs sebebiyle işten çıkartılanlar işsizlik maaşı alabilir mi?
Virüs ya da başka sebeple kendi istek ve kusuru dışında iten çıkartılanlar eğer prim şartlarını da tamamlamışlarsa işsizlik maaşı alabilirler.
*Maaş alırken askere giden parayı alabilir mi?
İşsizlik maaşı alırken askere gidenlerin ödenekleri kesiliyor. Çünkü askerdeyken çalışmaları mümkün değil. Ancak askerden geldikten sonra eğer 1 ay içinde başvururlarsa kalan ödeneklerini de alabilirler.
*İşsizlik maaşı alamayanlara sağlanan ödeneğin şartları nedir?
Torba yasa ile 15 Mart 2020 tarihinden sonra işten çıkartılanlar için bir ödenek imkanı tanındı. Bu işçiler işsizlik maaşına başvurmuş ama reddedilmişse onlara İŞKUR re'sen maaş bağlayacak. Eğer prim şartları tutmadığı için başvuru yapmamışlarsa İŞKUR'a ya da e devletten başvuru yapıp torba yasayla getirilen 3 aylık ödenekten faydalanabilirler.
*İşsizlik maaşı alanın sigortası devam eder mi?
İşsizlik maaşı alanların Genel Sağlık Sigortası primleri İŞKUR tarafından ödeniyor. Kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları çocukları ve eşleri de sağlık hizmetinden yararlanıyor.
Ancak bu süreler emeklilik hesabından sayılmıyor.
*İş bulurlarsa para kesilir mi?
Maaş alanlar bu süre içinde yeni bir iş bulurlarsa durumu İŞKUR'a bildirmek zorunda. Bu durumda maaşları kesiliyor. Bildirim yapmayanların çalıştığı tespit edilirse ödenen paralar faiziyle geri alınır. Yeniden işsiz kalan çalışan belli şartlarda kalan işsizlik maaşını alabilir.
*İşsizlik maaşı kaç kez ödeniyor?
İşsizlik maaşı aldıktan sonra iş bulup çalışan bir sigortalı tekrar işsiz kalırsa yeniden ödenek alabilir. Ancak bu kez yine 3 yılda 600 gün şartına bakılıyor. Tabii işsizlik maaşı aldıktan sonraki 3 yıl geçerli oluyor. Dolayısıyla yeniden 600 günü biriktirmiş olması isteniyor.
*Emekli olan işsizlik maaşı alabilir mi?
Emeklilik ya da 15 yıl 3.600 gün şartıyla ayrılanlar işsizlik maaşı alamıyorlar. Ayrılış gerekçesi kıdem tazminatını gerektirse de kendi istekleri ile işten ayrıldıkları için işsizlik maaşı şartları oluşmuyor.
*Başvuru için süre var mı?
İşten ayrıldıktan sonra 1 ay içinde İŞKUR'a başvurmak gerekiyor. Bu süreyi geçirirseniz geçen her zaman sizin alacağınız işsizlik maaşı süresinden kesiliyor.
