ABD'nin yeni Başkanı Donald Trump'ın önemli seçim vaatlerinden biri olan; ABD'de 'doğumla vatandaşlık hakkı'nı imzaladığı kararname ile sonlandırıldı. ABD Anayasası'na göre, anne babanın vatandaşlığına bakılmaksızın ABD sınırları içinde doğan tüm çocuklar 'jus soli' denilen 'doğum hakkı vatandaşlığı' ile ABD vatandaşı oluyordu.
Anayasa'nın 9 Temmuz 1868'de kabul edilen 14. değişikliği ile de 'doğumla vatandaşlık hakkı' garanti edilmişti.
Göçmen karşıtı politikaların sıkılaştırılmasıyla bilinen Trump'ın anayasayadaki hükme rağmen ilk icraatının 157 yıllık 'doğumla vatandaşlık hakkı'nı kaldırması tartışmaları da beraberinde getirdi. Kararnamenin yasal engellere takılabileceği tartışılıyor.
GERİYE DÖNÜK İŞLER Mİ?
Asıl soru ise kararnamenin geriye dönük işletilip işletilmeyeceği. Geriye dönük işletilirse bu kaç yılı kapsar orası da meçhul. Bu soruların yanıtını en çok merak edenler arasında ABD'de doğum yapan Türk vatandaşları da var. Özellikle de ünlüler!
Gelen haberlere bakılırsa ABD'de doğum yapan birçok ünlü panikte!
Örneğin Mehmet Ali Erbil'in eski eşi Tuğba Coşkun, oğlu Ali Sadi'yi Amerika'da dünyaya getirmişti.
Teknik Direktörü Fatih Terim'in kızı Buse Terim, her iki çocuğunu da Miami'de dünyaya getirmişti.
Oyuncu Tamer Karadağlı'nın eski eşi Arzu Balkan'ın kızı Zeyno da Teksas'ta doğmuştu.
Şarkıcı Sibel, oyuncu Ceyda Düvenci, manken Didem Uzel, fenomen Eylül Öztürk, oyuncu Tuba Ünsal, Deniz Akkaya, Defne Samyeli ve manken Güzide Doğan da Amerika'da doğum yapan ünlüler arasında.
Göçmenler ülkesi Amerika'nın süper güç olmasında göçmenlere kapısını açık tutmasının da etkisi vardı. Ama artık göçmen istemiyorlar ve son yıllarda göçmenlik politikalarını sıkılaştırdılar. Bu yüzden ABD'de 'doğumla vatandaşlık hakkı' kazanma yolu yoğun ilgi görüyordu. Ve doğum turizmi diye dev bir sektör oluştu. Örneğin 2016'da ABD'de doğan çocukların yüzde 6'sını göçmenlerin çocukları oluşturuyordu. Yasanın suiistimal edilmesi ABD siyasetini de etkiliyor.
Göçmen olup vatandaşlık hakkı kazananlar genelde Demokratları destekliyor. Milliyetçi Cumhuriyetçiler de genelde göçmenlere karşı. Trump da bu karşıtlığı seçimde koz olarak kullanmıştı. Trump'ın ilk icraatı ABD için doğru bir karar olabilir. Ama bu durumun ABD'de doğum yapan Türk vatandaşları ve ünlüleri üzdüğü kesin. O kadar masraf yapıp, zorluk çekip ABD'de doğum yaptıktan sonra çocukların vatandaşlık hakkı geri alınırsa bu karar birçok insanı etkiler.
ÖLÜM OTELİ!
Çocuklara karne hediyesi olsun diye geceliği 38 bin TL olan Bolu'daki Grand Kartal Otel'e git. Ve çıkan yangında hayatını kaybet! Otelde ahşap malzeme yoğun bir şekilde kullanılmış. Yangın merdiveni var ama otelin içinde!
Otelde kalanlar yangın alarmının çalmadığını söylüyor. Otelde yangına karşı yeterli önlemlerin alınmadığı belirtiliyor.
Böylesine gözde bir turistik merkezde yangına karşı neden bir itfaiye aracı hazır bekletilmez? Gelen son haberlere göre 66 kişi hayatını kaybetti, 51 kişi yaralandı. Bunun adı katliamdır!
Bu oteli en son kim denetledi? Kim işletme ruhsatı verdi? Otel işletmecisi kim?
Yangın faciaya dönüşürken kimlerin ihmali oldu? Sorumlular kimlerse en ağır şekilde cezalandırılmalı! Hesap sorulmazsa yine aynı faciaları yaşarız.
***
BU BASKIYA, BU PARA AZ!
Spor habercisi ve yorumcusu Hüseyin Özkök, Kicker'ı kaynak göstererek Bundesliga'da hakemlerin 2024/25 sezonunun maç başına aldığı ücretleri paylaştı.
Almanya'da FIFA hakemleri yıllık 88 bin Euro, beş yıl üzeri tecrübedeki Bundesliga hakemleri 78 bin Euro, diğer hakemler ise 68 bin Euro kazanıyor.
Maç başına hakem ücreti 6 bin Euro. VAR hakemleri ise maç başına 2 bin 300 Euro kazanıyor.
Sahada maç yönetmeyen VAR'lara ise ekstra olarak 6.000 Euro prim veriliyor.
Yardımcı hakemler ise maaş ve maç başı ücretlerde hakemlerin yarısını kazanıyorlar.
Peki, Türkiye'de durum nasıl?
Eski hakem Cihan Ataş'ın verdiği bilgiye göre; Süper Lig'de deneyimli bir hakem maç başına 52 bin 500 lira alıyor. VAR Hakemi 26 bin 250 lira, Yardımcı Hakem 23 bin 100 lira, 4.Hakem 15 bin lira, AVAR Hakemi ise 13 bin lira maç başına alıyor.
Almanya'da hakemlerin kazandıkları para ile Türkiye'dekiler arasında büyük bir uçurum var!
Almanya'da Türkiye'deki gibi hakemler üzerinde büyük bir baskı yok.
Her maçta tribünde küfürlere maruz kal, TV'de eski hakemler senin yerin dibine soksun. Üstüne bir de sosyal medyada linç edil ve bunun karşılığında maç başına 52 bin 500 lira kazan! Ayda dört maç yönetseler 210 bin TL eder.
En kötüsü ise sahada ve saha kenarında futbolcular ve teknik direktörler milyon euro'lar kazanırlarken her maçta ilk günah keçisi ilan edilenler hakemler oluyor.
Bu paraya bu kadar baskı ve linçlere iyi dayanıyor hakemler!
TFF hakem kalitesini artırmak istiyorsa önce maç başına ücretleri artırmalı.
Kimsenin günahını almak istemem ama bu düşük maaşlar hakemleri bahis çetelerinin eline bile düşürebilir!
***
63 MOTO KURYE ÖLDÜ
2024 Moto Kurye Ölümleri Raporu'na göre, geçtiğimiz yıl en az 63 moto kurye çalışırken hayatını kaybetti. Bu çok yüksek bir rakam.
İçişleri Bakanlığı, 2024 yılının ilk sekiz ayında motosikletlerin karıştığı kazaların yüzde 65.9'unun sürücü kusurundan kaynaklandığını açıklamıştı.
Ancak Kurye Hakları Derneği'nin raporunda, paket başı ödeme ve hız baskısı, uzun çalışma saatleri, ekipman eksikliği ve zorlu hava koşulları ölümlü kazaların başlıca nedenleri arasında gösteriliyor.
Bir de moto kuryelerin trafikte fark edilmemesi kazalara davetiye çıkarıyor.
Şirketler sırf daha çok para kazanmak için moto kuryelerin hayıtını riske atmalarını istiyor ama bunun adı verimli çalışma modeli oluyor.
Bence ilk yapılması gereken; moto kurye şirketlerinin paket başı ödeme ve hız baskısı ve uzun çalışma saatleri uygulamalarını kaldırmak olmalı.
