Alternatif tıbbın bir diğer kolu ‘müzikle terapi’. İnanan da var, inanmayan da. TÜMATA Derneği’nin yaptığı araştırmalara göre Türk musikisinde makamlar, pek çok hastalığa iyi geliyor.
Müziğin sadece ruhun gıdası olduğunu söylemek yetersiz bir ifade. womanist.com’un haberine günümüzde yeni doğmuş bebeklerine Mozart dinleten ailelerin, çocuklarının hem ruh hem de beden sağlığına katkıda bulunmak için ‘yatırım’ yaptığını biliyor muydunuz?
Bundan birkaç yüzyıl önce Osmanlı’da da müzik sadece eğlenme aracı değil, aynı zamanda hastalıklara şifa olsun diye kullanılan bir ilaçtı. Ruha iyi geldiği gibi ağrıların tedavisi için de kullanılıyordu.
TÜMATA (Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma Grubu), ‘müzikle terapi’ konusunda önemli bir boşluğu dolduruyor. İlk tohumları 1976 yılında atılan grubun asıl çalışma alanı Türk musikisinin tarihî derinliklerinden bugüne gelmiş olan değerleri araştırmak, uygulamak ve bozmadan, geliştirerek geleceğe aktarabilmek. Sadece Türkiye’de değil, pek çok ülkede merkezleri var.
Musikinin ve makamların insan sağlığı üzerindeki etkisini araştıran derneğin kurucusu Oruç Güvenç, yüksek desibelli elektronik ve rock müziğin gençlerin sağlığı açısından bir tehdit oluşturduğunu söylüyor ve ekliyor: “Alternatif olarak iyileştirici ve beraberinde tedavi edici özellikleri taşıyan musikiyi öneriyoruz.”
TÜMATA’ya göre Türk musikisinde 500’e yakın makamın ancak 40’ının müzikle tedavi literatüründe yeri var. Ancak bu 40 makamla ilgili bilgiler bile ne yazık ki sınırlı. Uzun yıllar yapılan çalışmalar sonucunda makamların sadece ruha değil aynı zamanda beden sağlığına da iyi geldiği ortaya çıkmış. Aralarında doğuma yardımcı makam da var, korku giderici olan da, spazm çözücü de var, burun kanamalarını önleyen de...
Biraz daha derine inip hangi makamın hangi hastalığa iyi geldiğini öğrenelim istedik. Ve gördük ki Türk Sanat Müziği’nin ‘altın şarkılar’ı her derde deva!
Rast makamı: Kemik ve beyne etkilidir. Fazla uyumayı engellerken nabzın yükselmesine de yardımcı olur. Şizofreni gibi akıl hastalıklarına iyi gelir. Neşe, iç huzuru ve rahatlık verir. Kaslara da tesiri vardır. Spazm çözücü özelliği nedeniyle spastik ve otistik hastaların tedavisinde yararlıdır.
Ne dinlemeli?
Adana’nın Yolları Taşlık, Bağdat Yolları (Bir Bakış Baktın), Eski Dostlar
Nihavend makamı: Kan dolaşımına, karın bölgesine, kalça, uyluk ve bacaklara etkilidir. Kulunç, bel ağrısı ve tansiyon rahatsızlıklarına faydalıdır. Kuvvet ve barış duygusu verir. Akıl hastalıklarını iyileştirmede önemli rol oynar.
Ne dinlemeli?
Aşka Gönül Vermem Aşka İnanmam, Bekledim de Gelmedin, Sevil de Sevme
Hicaz makamı: Kemiklere, beyne ve çocuk hastalıklarına tedavi edici etkisi vardır. Üro–genital sisteme ve böbreklere etki gücü fazladır. İnsana alçakgönüllülük duygusu verir. Düşük nabız atımını yükseltir ve göğüs bölgesi diğer önemli etki alanıdır.
Ne dinlemeli?
Aldırma Gönül Aldırma, Nasıl Geçti Habersiz O Güzelim Yıllarım, Nazende Sevgilim
Irak makamı: Menenjit, beyin ve akıl hastalıklarına faydalı olarak bilinir. Omuz, kol ve ellere etkilidir. Başın üst tarafına etkisi vardır. Düşünme ve kavrama konusunda önemli rol oynar. Korku gidericidir. Saldırganlığı önleyicidir, nevrotik hastaları tedavide kullanılır.
Ne dinlemeli?
Derd-i Hicrinle Bütün Avareler Avareler
Büzürk makamı: Zihni temizler, vesvese ve korkunun atılmasını sağlar. Düşünceye yön verir. Kulunç ve beyin hasarı ile ortaya çıkaran şiddetli hastalıklara yararlıdır. Kişiye güç verir. Boyun, boğaz, göğüs, ciğer, kalça ve sağ omuza etkilidir.
Isfahan Makamı: Ateşli hastalıklardan vücudu korur. Ense, boyun, omuzlar ve sol dirsek için etkilidir. Güven hissi verir, uyum sağlama, hareket yeteneği, zihin açıklığı, anıları tazeleme özelliği sağlar.
Ne dinlemeli?
Etme Bihude Figan Vazgeç Gönül, Yarab Kime Feryad Edeyim, Sende mi Hala Esiri Zülfü
Zengule Makamı: Kalça eklemleri ve bacak içleri ile ilgisi vardır. Kalp hastalıklarına, menenjit ve beyin hastalıklarına iyi gelir. Beyin hastalıkları ve ruh hastalıklarının tedavisi için mide ve karaciğer ateşini yok eder. Uyku verir.
Zirefkend Makamı: Sırt ve kulunca faydası vadır. Beyinle ilgili ağız çarpılmasına, kalp, ciğer, göğüs, kalça ve sağ omuza etkilidir.
Rehavi Makamı: Sağ omuz, baş ağrıları, burun kanamaları, ağız çarpıklığı ve balgamdan gelen hastalıklara, akıl hastalarına faydalıdır. Doğuma yardımcı olur.
Hüseyni Makamı: Güzellik, iyilik, sessizlik, rahatlık verir ve ferahlatıcı özelliğiyle ruhu teskin eder. Karaciğer ve kalp için önemlidir. Mide hararetini giderir. Ateşle nöbetleri engellemeye yarar. Sıtma hastalığına iyi gelir.
Ne dinlemeli?
Geçti Sevdalarla Ömrüm, Havada Bulut Yok Bu Ne Dumandır, Zeytin Gözlüm Sana Meylim Nedendir
Neva Makamı: Göğsün sağ tarafına, böbreklere, omurilik, kalça ve uyluk bölgelerine etkisi vardır. Üzüntüyü giderir ve lezzet verir.
Neler dinlemeli?
Ben Yürürüm Yane Yane, Hicran Gönül Belası
Uşşak Makamı: Kalp ve ayak rahatsızlıklarına iyi gelir. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir.
Neler dinlemeli?
Akşam Oldu Hüzünlendim Ben Yine, Gözlerin Doğuyor Gecelerime, Yalnız Bırakıp Gitme Bu Akşam
Uşşak Makamı: Kalp ve ayak rahatsızlıklarına iyi gelir. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir.
Neler dinlemeli?
Akşam Oldu Hüzünlendim Ben Yine, Gözlerin Doğuyor Gecelerime, Yalnız Bırakıp Gitme Bu Akşam
Segah Makamı: Şişmanlık, uykusuzluk, yüksek nabız, kalp, ciğer ve kas rahatsızlıklarına faydalıdır. Beyin nöronlarına etkisi vardır. Mistik duyguların oluşmasını tetikler.
Ne dinlemeli?
Bak Yeşil Yeşil, Dönülmez Akşamın Ufkundayız, İzmir’in Kavakları
Pentatonik melodiler: Bu müzik çeşidi, Asya kökenli Türk musıkîsinin en önemli ve karakteristik özelliğidir. Kendine güven ve kararlılık verir, rahatlık sağlar. Çocuklara, 9–10 yaşına kadar sadece pentatonik müzik dinletilmesi öneriliyor.
