Kahramanmaraş merkezli 10 ilde yaşanan deprem sonrası,15 gün sonra Hatay'da yaşanan depremin nedenini Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, SABAH'a açıkladı.
Bektaş, "Arap levhası kuzeye doğru hareket ediyor ve Anadolu levhasını sıkıştırıyor. Buradaki sol yönlü deformasyon Doğu Anadolu fayı ve onun batısında Malatya, Deliler fayı ve Ecemiş fayı olmak üzere bu 4 fay bir Doğu Anadolu fay sistemini oluşturuyor.
Çünkü hepsinin atımı sol yönlü olup, bir deformasyon zomudur burası. En fazla deformasyonu Doğu Anadolu fayı üstlenir. Diğer faylardaki deformasyon azdır.
Olan deformasyonu bölüşmezler, en fazla sismik hareket deformasyon Doğu Anadolu fayı üzerinde, daha az hareket Malatya üzerinde, ondan daha az hareket ise Ecemiş fayı üzerindedir. Bunlar bir sistemin parçasıdır.
Burada 500 yıldan beri bir suskunluk var. Tabiki enerji burada birikmiş. Bu biriken enerji yer kabuğunu belli bir müddet sonra kırıyor.
Bu beklenen ve doğal bir şey. 500 yıldan beri sismik boşluk dediğimiz bölgede bir kırılma oldu.
Pazarcıkta 15 günce 7,7 büyüklüğünde bir deprem yaşandı. Olayları bundan sonra dikkatli izlememiz gerekiyor. Depremin 3 aşaması vardır. 7,7'lik depremi yaşadık.
1. Aşama: 18 kilometrelik derinlikteki deprem enerjiyi yukarıya ve aşağıya, sağa ve sola yayınca, yukarıya ve aşağıya giden dalgalar yayılıyor. Bu dalgalar Karadeniz'e kadar sismik dalgalar geldi.
Dalgaların geçtiği yerde aktif fay varsa ve harekete hazır onu harekete geçirir. Biz buna dinamik stres transferi deriz.
Deprem fayı üzerinde herhangi bir fay deprem anında harekete geçmediği için demek ki sismik dalgalar pek etkili olmadı yani, fayları tetiklemedi. Bu depremin ilk aşamasıdır. Yani 100 saniye içerisinde yaşadığımız olay.
2. Aşama: Statik stres transferi dediğimiz depremin ikinci aşama döneminde fay sol yönde hareket etti.
En az 3 metre ile 7 metre arasında bir atım yaptı. Bu atım çevredeki fayların bir kısmını sıkıştırdı, bir kısmını rahatlattı.
3. Aşama: Visko elastik stres transferidir. Yani, deprem enerjisi artık yüzde yapacağını yaptı ve yerin altına indi.
15-20 kilometre derinliğe ve artık deformasyon orda başladı. 1.ve 2. aşamayı yeryüzünde yaptı.
Yıktı, deprem dalgalarını dağıttı sonra 3. aşama olarak yeraltına indi. Yeraltında alt kabuğu deforme edecek. Alt kabuğun deformasyonu yer üstündeki gibi değil.
Yer üstü kırılır ama yer altı dalgalanmaya başlar. Asfalt gibi akmaya başlar. Bu akma yayılır ve çevreye zaman içinde uzaktaki fayları alttan tetikler. 95 kilometre kuzey batıdaki Elbistan fayını 9 saat gecikmeyle alttan tetikleyerek 7.5'lik bir deprem üretti
Ana depremden sonra gerilmeler ve akmalar batıya, kuzeye, doğuya ve güneye doğru gelişti. Dolayısıyla stres hem güneyde, hem kuzeyde, hem doğuda hem de batıda yayılmaya başladı.
İşte bu tür faylar hem doğrultusu boyunca hem de doğrultusuna dik boyunca gerilmeleri alttan transfer edebiliyor. Depremden 15 gün sonra bu faylar Hatay'ı tetikledi.
Deprem olduktan sonra enerji yer altına giriyor. Yer altında deformasyonu başlatıp buna deprem sonrası oluşan deformasyon diyoruz. Bu deformasyonun oluşturduğu deprem sonrası artçılardır. İster 5 olsun ister 6 büyüklüğünde olsun. Bunlar gecikmeli depremlerdir. Artçı deprem gelince akla şu geliyor, "Fayın üzerinde veya fayın yakınında olacak, ondan küçük olacak". Böyle bir şey değil." açıklamalarında bulundu.
