Lozan'a şimdiye dek hep Türkiye'nin gözünden bakıldı. Kazanımlarımız, kayıplarımız, masadaki tavrımız tartışıldı. Ancak VakıfBank Kültür Yayınları'ndan yayımlanan 100. Yılında Tarafların Bakış Açısıyla Lozan Barış Antlaşması adlı kitap, o tarihi antlaşmaya başka bir pencereden bakıyor: Lozan'a imza atan diğer ülkeler ve halkların gözünden... 100. Yılında Tarafların Bakış Açısıyla Lozan Barış Antlaşması, sadece Türkiye değil, dönemin büyük aktörleri olan İngiltere, Fransa, Sovyetler Birliği, Yunanistan ve diğer tarafların da Lozan'daki hedeflerini, stratejilerini ve beklentilerini anlamamızı sağlıyor. Kitap, çok taraflı bir diplomasi sürecini, güncel ve akademik bir yaklaşımla masaya yatırıyor.
HÂLÂ YÜRÜRLÜKTE...
Lozan, 20. yüzyılda imzalanıp da 21. yüzyıla taşınmayı başaran tek barış antlaşması olma özelliğini taşıyor. Türkiye için bir bağımsızlık belgesi olan bu antlaşma, aynı zamanda savaş sonrası kurulan yeni dünya düzenine dâhil olmanın da kapısını araladı. Türkiye, savaş meydanlarında kazandığı zaferleri diplomasi masasında Lozan sayesinde tescilledi. Kitapta Lozan Konferansı'na çağrıda bulunan ve doğrudan ya da dolaylı yoldan katılan tüm ülkeler ele alınıyor: İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı, ABD (gözlemci), Sovyetler Birliği, Bulgaristan, Belçika ve Portekiz... Hepsi Lozan'a kendi öncelikleriyle oturdu, kendi başarı öyküleriyle masadan kalktı. Sekiz ay süren zorlu görüşmelerin ardından hiçbir ülke kamuoyuna "başarısız olduk" diyemezdi. Lozan görüşmeleri 3 ana komisyon altında yürütüldü. Toplam 124 oturumun sadece 7'sinde Türk tarafı başkanlık yaptı. Konferansın resmi adı "Yakın Doğu Sorunları Üzerine Lozan Konferansı"ydı ve Osmanlı'nın mirası üzerine yürütülen bu büyük diplomatik satrançta her taraf kendi payını artırma peşindeydi. 143 maddeden oluşan Lozan Antlaşması, yeni Türk Devleti'nin tapusu niteliğindedir. Sınırlarımız, egemenliğimiz ve uluslararası alandaki varlığımız bu antlaşmayla resmen tanındı. 24 Temmuz 1923'te imzalanan metin, Türkiye tarafından 23 Ağustos 1923'te ilk olarak onaylandı. Bu acele tasdik, İstanbul'daki İtilaf Devletleri donanmasının çekilmesini hızlandırmak içindi. Ve işe de yaradı. Kitapta, Lozan'da İngiltere'nin öncelikleri, Fransa'nın hedefleri, Sovyet Rusya'nın beklentileri, Yunanistan'ın kazanımları, Bulgaristan'ın arayışları, Arapların düşünceleri ve ABD'nin Lozan'a bakışı gibi merak ettiren soruların cevapları okuyucuları bekliyor. Her biri büyük önem taşıyan bu sorular, Lozan'ın çok boyutlu yapısını anlamamızı sağlıyor. 100. Yılında Tarafların Bakış Açısıyla Lozan Barış Antlaşması, yeniden ve çok yönlü okumak isteyenlere güçlü bir kaynak...
