Ellerini arkasında bağlamış, omuzlarına şalını almış, demir parmaklıkların arasında ağır ağır ilerliyor. Sırtı bükülmüş şekilde kaşlarının altından da durup durup çevresine bakıyor... Bir kabadayıyı tarif etmiyoruz. Japonya'daki cezaevlerinde son yıllarda sık görülen bir tablo bu. Dünyanın en yaşlı nüfusuna sahip ülkesi burası. Şöyle düşünün ülkenin nüfusu yaklaşık 125 milyon ve bunun yarısından fazlası 65 yaş ile üzerindeki kişiler. Yaşı 100'ün üzerinde olanların sayısı 95 bini geçti. İleri yaştakiler için en büyük problemlerin başında ise yalnızlık ve yoksulluk geliyor. Japonya'da yaşlı yalnızların sayısının 9 ile 12 milyon arası olduğu düşünülüyor. Ülkedeki sahipsiz ölümlerin oranı inanılmaz yüksel. 2024'ün ilk altı ayında 40 bine yakın kişi evlerinde yalnız başına ölü bulundu. 130 kişi ölümlerinin üzerinden bir yıl geçtikten sonra bulunabildi. BBC'ye göre evde yalnız yaşarken ölenler arasında en büyük grubu, 7 bin 498 ölümle 85 yaş ve üzeri kişiler oluşturdu.
YETERLİ PARALARI YOK
Japonya'daki yaşlı nüfusa dair bir diğer problem de dediğimiz gibi yeterli ekonomik gelire sahip olmamak oluyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü yani OECD verilerine bir bakalım. Buna göre, Japonya'da 65 yaş üstündeki kişilerin yüzde 20'si yoksulluk içinde yaşıyor. İşte bakacak kimseleri olmayan, yeterli geliri bulunmayan ve yalnız başına ölümü bekleyen yaşlı Japon kadınlar da farklı bir çare bulmaya başladı. Hafta içerisinde ABD merkezli CNN International televizyonunda mini bir belgesel yayınlandı. Japonya'daki artan yaşlı kadın tutuklular hakkındaydı. Gelin haberimizin devamında bunun detaylarına bakalım... CNN ekibinin içeriye giriş izni aldığı cezaevi Tochigi Kadınlar Hapishanesi oldu. İçeriye girişte sadece küçük bir güvenlik kapısı bulunuyor. Bunun nedeni çok basit içeridekilerin neredeyse tamamı yaşlılardan oluşuyor ve aslında birçoğu zaten gönüllü olarak cezaevinde bulunuyor. Yani kimsenin ne kaçmaya niyeti var ne de takati. 81 yaşındaki Akiyo adında bir mahkum örneğin yiyecek çaldığı için hapis cezası almış. Akiyo, "Burada çok iyi insanlar var. Belki hapishanedeki yaşam benim için en iyi olanıdır" diyor.
Hapishaneler yeni huzurevleri oldu
Habere göre Japonya'da 65 yaş üstü mahkumların sayısı 2003'ten beri dört katına çıktı. Dolayısıyla artık hapishaneler bir nevi huzurevine dönmüş durumda. Gardiyanlar mahkumların ilaç saatlerini, yemeklerini, doktor kontrollerini takip ediyor hatta altını değiştirmek zorunda kaldıkları tutuklular bile oluyor. Takayoshi Shiranaga isimli bir gardiyan içinde bulundukları durumu "Buraya soğuktan ya da açlıktan gelen insanlar var. Dışarıda olsalar ücretle yararlanabileceklerinden burada para vermeden istifade edebiliyorlar. Örneğin burada tamamen ücretsiz olan tıbbi bakımları yapılıyor. Burada sonsuza kadar yaşayabilmek için aylık 20.000 veya 30.000 yen (yaklaşık 4584 TL-6876 TL) ödemek isteyen yaşlı kadınlar bile var'' dedi.
En yaygın suç hırsızlık
Japonya'da aslında dünyada suç oranının en düşük olduğu ülkelerin başında geliyor. Ancak dedik ya bu yaşlı mahkumların durumu biraz daha farklı. Birçoğu kasıtlı olarak suç işleyerek cezaevine giriyor. Yaşlılar arasında en yaygın suç ise hırsızlık. 2022'de, ülkedeki yaşlı kadın mahkumların yüzde 80'inden fazlası hırsızlık nedeniyle hapse girdi. Tabii ki bunlar arasında yoksulluktan dolayı bir şeyler çalmak zorunda kalan yaşlılar da var. 81 yaşındaki mahkum Akiyo da bu kader mahkumlarından biri. Şimdilerde ikinci hırsızlık suçundan cezaevinde. "Maddi olarak ihtiyacım olmasaydı kesinlikle hırsızlık yapmazdım" diyor ve ekliyor "Her iki ayda bir ödenen bir emekli maaşı var. Elimde sadece 6.000 yen (yaklaşık 1.375 TL) kalmıştı..."
En önemli faktör arkadaş olması
Tochigi Kadınlar Hapishanesi'nde yürüteci ile hareket etmeye çalışan mahkumlar bile bulunuyor. İçerideki mahkumların hepsi aslında çalışmak zorunda. Yani suçlarını çekerken ıslah olmaları için işler de yaptırılıyor. Ama buradaki işler hep göstermelik oluyor. Mahkumlar özgürlük yerine neden cezaevini tercih ettiklerini ise şu sözlerle anlatıyor: "Buradakiler çok iyi. Hapishanede olmaktan dolayı çok mutluyum. Yaşlılık ve yalnızlık çok kötü. Üstelik bize bakacak kimse de yoktu. Burada en azından bir kere ses var. Yanında birileri oluyor. Yalnız ölmektense burada olmayı tercih ediyoruz..."
