Kazaların önüne geçmek için eğitim, denetim ve koruyucu ekipman kullanmak şart. Genç sürücüler, küçük motorlarla başlayıp deneyim kazandıkça daha güçlü motosikletlere geçmeli... Otomobil sürücüleri de motosikletlerin farkında olarak, kör noktalara dikkat etmeli...
Bu hafta, giderek büyük bir sorun haline dönüşen 'motosiklet kazalarını' ele aldık. Uzman isimlerle konuşarak, artan motosiklet kazalarının nedenlerini, bunları önlemek için neler yapılabileceğini ve daha birçok konuyu masaya yatırdık
Motosikletler, bugün trafiğin vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Daha çok hız ve heyecan arayanların tercih ettiği bir binek olan motosiklet, bugün ekonomik hayatın da bir parçası. Bu durumun neden olduğu handikaplarda kendini en fazla trafikte gösteriyor. Artık neredeyse her gün motosiklet kullanımının neden olduğu kazaları duyar hale geldik. Öyle ki, kazalardaki korkunç artış istatistiklere de yansımış durumda. Can kaybı konusunda 2024 yılında bin 584 kişiyi kaybetmişiz. Bir önceki yıl ise bin 307, yani bunda da yüzde 21'lik artış var. Bu konuyu masaya yatırdık. Motosiklet ve otomobil sürücülerine danıştık. Sebeplerin ve çözüm yollarının peşine düştük.
RAKAMLARI BİR ÇIRPIDA SÖYLÜYORUZ AMA HER BİRİ BİR HAYAT, HER EVE ATEŞ DÜŞÜYOR
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya şehir içindeki kazalara karışma oranı, motosiklet kazalarında kaza, can kaybı ve yaralı oranları ile ölümlere dair kazaya karışan motosiklet sürücülerinin yaş dağılımlarıyla ilgili önemli açıklamalar yaptı: "Ülkemizde meydana gelen her iki kazadan birine motosikletlerin karıştığını görüyoruz. Türkiye'deki toplam araçların yüzde 20'si motosiklet. Motosikletlerin kazaya karışma oranı yüzde 53. Ölümlü kazaya karışma oranı ise yüzde 37,5. Bu oran çok yüksek. Motosiklet sürücülerinin şehir içindeki kazalardaki kusur oranlarını incelediğimizde ise meydana gelen her 3 kazadan 2'sinde maalesef motosiklet sürücülerinin kusuru olduğunu görüyoruz.
Yüzde 67,3 orana sahip. 2019 yılında 44 bin 729 kaza, maalesef 866 can kaybı ve 55 binin üzerinde yaralanma görüyoruz. Kaza sayısı 2024 yılında 123 bine çıkmış. Bir önceki yıl olan 2023 ile kıyasladığımızda ise yüzde 37,4 gibi bir artışı da görüyoruz. Can kaybı konusunda ise 2024 yılında bin 584 kişiyi kaybetmişiz bu kazalarda. Bir önceki yıl ise bin 307, yani bunda da yüzde 21'lik artış var. Yaralı sayısı ise 2024 yılında 151 bine çıkmış durumda. Bunları bir çırpıda söylüyoruz ama her biri bir hayat. Her birinin ailesine ateş düşüyor. Basit bir kural aslında. Bu yıl çok söyleyeceğiz, bir kural bir hayat, bir kural bir ömür diyoruz o yüzden. Ölümlü kazaya karışan motosiklet sürücülerinin yaş dağılımlarına bakınca ise; 16-20 yaş arası 363 can kaybım var geçen sene. 21-25 yaş arası, hayatının baharında olan 309 kişi. 26-30 yaş arası 207 kişi. 16-30 yaş arasındaki sürücü oranı yarıdan fazla."
ÖLÜMLÜ KAZALARDA EN BÜYÜK ETKEN EKİPMAN
Güvenli Sürüş Uzmanı Erhan Arıkan, "Dünyanın pek çok ülkesinde motosiklet kazaları, ölümlü trafik kazalarında oransal olarak çok yüksek bir paya sahip. Bunun birkaç nedeni var: Motosikletlerin daha savunmasız olması, sürücülerin görünürlüğünün düşük olması, koruma alanının olmaması, hız ve denge faktörleri, şehir içi yoğunluğu ve kurye sektörünün hızlı büyümesi" dedi. Arıkan, motosiklet kazalarının neden daha fazla olduğunu 5 madde halinde şu şekilde açıklıyor:
❙Koruyucu kalkan yok: Araç kabini olmadığı için ufak bir çarpışmada yaralanma ve ölüm riski var.
❙Hız ve risk alma: Özellikle genç sürücülerde hız, şerit değiştirme, dar alanlardan geçme alışkanlığı.
❙Düşük görünürlük: Araç sürücüleri motosikletleri aynalarda fark etmiyor ya da mesafehız tahmini yapamıyor.
❙Kurye yoğunluğu: Pandemi sonrası motokuryeler trafik akışının büyük parçası haline geldi. Teslimat baskısı hız ve kural ihlalini artırıyor.
❙Yetersiz eğitim: Ehliyet alma süreçlerinde pratik ve teorik eğitim düzeyi düşük. Bu sürenin artırılması gerekiyor.
YÜZDE 49 ARTIŞ
Son 10 yılda motosiklet sayısı ülkemizde yüzde 77.7... 2020'den bu yana motosiklet sayımız yüzde 49 arttı. 2024 itibariyle 5 milyon 221 bin 760 motosiklet yollarda. Motosiklet ailesinin yüzde 82'si, 30 büyükşehirde.
PİLOT UYGULAMALARDAN OLUMLU SONUÇLAR GELİYOR
Sürücü Kursları Konfederasyonu Başkanı Nusret Türker, denetimlerin artması gerektiğine işaret ediyor. Türker, "Motor kazaları son iki yılda trafik kazalarındaki ölüm oranlarının yüzde 25 artmasına sebep oldu. 2022 yılında trafik kazasında hayatı kaybeden insan sayısı 5 bin 229 kişi. 2023 yılında 6 bin 548 kişi 2024 yılında ise 6 bin 351 kişi... Ölüm oranlarındaki artışa motor kazaları sebep olmaktadır. Pandemi sonrası hem ekonomik olması hem de bireysellikten dolayı motor kullanıcı sayısı artırmış. Buna ticari hayattaki kurye ve yiyecek içecek siparişleri de eklenince bu sayı oldukça fazlalaşmıştır. Motor kullanıcıları kask, gözlük, dizlik, yelek gibi koruyucu tedbirlere fazla dikkat etmemektedir. Bunun önlenmesi için kesinlikler motosiklet denetimlerinin sıklaşması ve ciddi yapılması şarttır" dedi. Denetimlerin artırılmasının olumlu sonuçlar doğurduğunu kaydeden Türker, "Bir örnek verecek olursak Afyon ili 2013 yılında dünya sağlık örğütü tarafından pilot il seçilmiş bir yıl boyunca emniyet kemeri deneyimleri yapılmış ve emniyet kemeri takma oranı yüzde 7'lerden yüzde 80'ler çıkmış ölüm oranları il genelinde kaza oranlarında yüzde 35 azalma olmuş. Motosiklet eğitimleri yeterlidir ama kesinlikle yerel yönetimler il ve ilçelerde motosiklet eğitim verilmesi için milli eğitim müdürlükleri ile işbirliği yaparak motosiklet eğitim alanları yapmalı ve motosiklet kullanıcılar başlangıç eğitimleri bu alanlarlarda vermeli ve daha sonra yeterli olduktan sonra akan trafiğe çıkmalıdırlar" ifadelerini kullandı.
CAN KAYIPLARI YERLEŞİM YERLERİNDE
2023 yılında 89 binin üzerinde motosikletli kazaya karıştı. Bu kazalarda 107 bin 725 vatandaş yaralandı. Bin 301 vatandaş hayatını kaybetti. 2022'ye göre can kayıplarındaki artış yüzde 30... 2023 yılında ölümlü veya yaralamalı kazaların yüzde 38'ine motosikletliler karıştı. Türkiye geneli ölümlü kazaların yüzde 20'si motosiklet sebebiyle olan kazalar. Kazaların yüzde 93'ü ile can kayıplarının yüzde 76'sı yerleşim yerleri içinde cadde ve sokaklarda meydana geliyor. Antalya, İstanbul, İzmir, Hatay, Muğla en fazla ölümlü kazaların olduğu iller.
ASİL ÖZBAY / İstanbul Gedik Üniversitesi Öğretim Görevlisi
EKİPMAN, EĞİTİM VE GÜVENLİ MESAFE VAZGEÇİLMEZ OLMALI
- Son dönemde artan motosiktlet kazalarının sebepleri nelerdir?
- Motosikletler küçük ve dar profilli olduğu için trafikte kolayca gözden kaçıyor. Özellikle otomobil sürücülerinin motosikleti görmemesini çok sık duyuyoruz. Yol koşulları da belirleyici olabiliyor. Çukur, kum, buzlanma... Otomobil için küçük sayılabilecek bir engel motosiklet için ölümcül olabilir. Maalesef ekipmansız motosiklet kullanma alışkanlığı da kazaların sonuçlarını ağırlaştırıyor.
- Gençlerde motosiklet kullanımı ve yaptıkları kazalar çok arttı. Ne gibi önlemler alınabilir?
- Motosiklet eğitimlerini daha erişilebilir ve cazip hale getirmek önemli. Örneğin belediyeler ve üniversiteler gençlere yönelik ücretsiz ya da düşük maliyetli temel sürüş kursları açabilir. Avrupa'da olduğu gibi küçük hacimli motosikletlerle başlanıp tecrübe kazandıkça daha güçlü motorlara geçiş yapılmasını çok önemli buluyorum. Sadece kask değil, mont, eldiven, dizlik gibi ekipmanların denetimle zorunlu tutulması da bir o kadar önemli.
- Motosiklet kullananlara karşı otomobil sürücülerine düşen görevler nelerdir?
- Motosikletlileri bir araç değil, bir insan olarak görmek, onlara yol üzerinde yer açmak, kör noktalara dikkat etmek, ani kapı açma ya da şerit değişimlerinden kaçınmak, güvenli mesafeyi korumak ve trafikte eşit bir paydaş olduklarını unutmamak.
AYDIN KORKMAZ Motosiklet İleri ve Güvenli Sürüş Uzmanı
MOTOSİKLETLERİN FARKINA VARIN
Fark edilmeme trafikteki en büyük tehlike. Otomobil sürücüleri, şerit değiştirirken, kavşaklarda veya ara sokaklardan çıkarken kör noktalarına yeterince dikkat etmiyor ve motosikletleri görmüyor! Motosiklet araç olarak görülmüyor. Maalesef birçok sürücü, motosikleti tam bir araç olarak kabul etmiyor. Önüne kırma, şeridini işgal etme, yeterli takip mesafesi bırakmama gibi davranışlar bu zihniyetin bir sonucu. Sinyal vermeden aniden yapılan şerit değişiklikleri veya duraklamalar, bir motosiklet için ölümcül risk taşır. Ve elbette kapı açma kazaları... Park halindeki araç sürücülerinin aynalarını kontrol etmeden kapılarını açması, en sık karşılaşılan ve en tehlikeli kaza türlerinden biridir. Kask yasal bir zorunluluk olsa da mont, eldiven, pantolon ve bot gibi diğer koruyucu ekipmanların hayati önemi göz ardı ediliyor. Küçük bir düşme bile, ekipmansız bir sürücü için ciddi yaralanmalarla sonuçlanabilir. Trafiğin akışına uymamak, araçların arasından tehlikeli bir şekilde geçmek, makas atmak ve yüksek sürat yapmak, hem sürücünün kendi hem de başkalarının hayatını tehlikeye atar. Görünür olma çabasının eksikliği hayati bir risk! Koyu renkli kıyafetler giymek, farları gündüz bile açmamak gibi davranışlar, 'fark edilmeme' sorununu daha da artırır.
DENETİM ARTMALI
Ehliyet almak yeterli değil. Sürücülerin, viraj teknikleri, panik fren, engelden kaçma gibi konuları içeren "İleri Sürüş Teknikleri" eğitimlerini almaları için devlet teşvikleri veya sigorta indirimleri gibi özendirici uygulamalar geliştirilebilir. Ve elbette ehliyetsiz, kasksız ve plakasız motosiklet kullanımına karşı denetimler sıklaştırılmalı ve cezalar gerçekten caydırıcı olmalı.
OTOMOBİL SÜRÜCÜLERİ 'MOTOSİKLET DE BİR ARAÇTIR' GERÇEĞİNE ALIŞMALI
Otomobil sürücülerine düşen en temel görev, zihinlerini 'motosiklet de bir araçtır' gerçeğine alıştırmalarıdır. Şerit değiştirmeden, bir yere dönmeden veya yola çıkmadan önce aynalarınıza ve kör noktalarınıza mutlaka iki kere bakın. İlk bakışta gözden kaçırabilirsiniz, ikinci bakış hayat kurtarır. Motosikletler, otomobillerden daha çabuk durabilir. Ayrıca yoldaki bir çukurdan kaçmak için ani manevra yapabilirler. Bu yüzden aranızdaki takip mesafesini normalden daha fazla bırakın. Motosikletler, şeridin tamamını kullanma hakkına sahiptir. Onları aynı şerit içinde sıkıştırmaya çalışmayın. Ve lütfen sinyallerinizi kullanın.
Funda Karayel / Gazeteci
MOTORDA KADIN GÖRÜNCE ŞAŞIRMAYI BIRAKIN ARTIK
Motosikletler trafikte kendilerini her zaman yeterince belli edemiyor; kimi zaman kör noktada kalıyorlar. Araç sürücülerinin ayna kullanımındaki yetersizlikleri, dalgınlıkları, mutsuzluk ya da yorgunluk gibi dikkat dağıtıcı faktörler de riski artırıyor. Ayrıca trafikte ciddi bir dikkat eksikliği söz konusu. Motosiklet sürücülerinde kask kullanılmaması, hız sınırlarına uyulmaması gibi ihmaller de kazalara neden oluyor. Bebek'te yaşayan bazı aileler 12-13 yaşında çocuklarına "Sadece mahallede kullanıyor" diyerek gönül rahatlığıyla motor veriyor. Bir kere ailelerin çocuklarına küçük yaşta motor almaması gerek. Trafikte karşılaştığım gençler, kadın sürücü görünce ilginç bir ilginç bir testosteron gösterisi çabasına giriyor, motorun önünü kaldırıp şov yapmaya başlıyor. Denetimlerin ciddi şekilde artması gerekiyor. Lütfen artık motor kullanan bir kadın görünce şaşırmayı bırakın. Trafikte otomobil sürücülerine düşen en büyük görev, saygı göstermek. Kör noktalara dikkat edin, şerit değiştirirken iki kere bakın.
Musafa Güçlü / Motosiklet Kültürü Temsilcisi
İKİ TARAFA DA EMPATİ ŞART
Motosiklet kazalarının büyük bir çoğunluğu otomobillerle çarpışmalar sonucu meydana geliyor. Tek taraflı bir sorumluluk yok. Kazalarda her iki tarafın da payı var. Ancak otomobil sürücülerinin büyük bir kısmı, trafikte motosikletlerin varlığını yeterince fark etmiyor. Kendilerini aracın içinde güvende hissettikleri için dikkatsiz davranabiliyorlar. Kanunlarımız motosikletin dinamiklerini kavramış değil. Motosikletin otomobillerden daha yavaş gitmesi gerektiği algısı var. Oysa motosiklet trafikten yavaş seyrettiğinde ciddi tehlikelerle karşılaşıyor. Motosikletlinin gerektiğinde hızlanarak tehlikeden uzaklaşabilmesi hayati önem taşıyor. Motosiklet kullananların önemli bir kısmı eğitimsiz ve koruyucu ekipman olmadan trafiğe çıkıyor. Motosiklet, otomobil gibi 'düşe kalka' öğrenilecek bir araç değil. Küçük bir hata bile ağır sonuçlar doğurabilir. Devletin eğitim konusunda teşvik edici, hatta zorlayıcı adımlar atması şart
