Okullar açılalı üç haftayı geçti. Kızım Eylül sık sık bana "Annecim okulda seni çok özlüyorum" diyor. Gayet sakin ve sevgi dolu bir şekilde hislerini ifade ediyor. Aynı cümleyi kuran binlerce çocuk var, hem çevremde hem de sosyal medyada, annelerin bunu sık sık dile getirdiklerini görüyorum. Peki, çocuklarımızın bu özlem dolu cümlesine nasıl karşılık vermeliyiz? Bu cümlenin altında gerçekte nasıl bir ruh hali yatıyor? Sorularımı Uzman Klinik Psikolog Burcu Yarapsanlı Zayim'e sordum. İşte ailelere yön gösterecek tavsiyeler...
- Bu cümleyi çocuklar kurarken aslında içinden geçenler neler? Bu normal bir durum mu?
- Anaokulu ve ilköğretime yeni başlayan birçok çocuk "Okuldayken seni çok özlüyorum anne" cümlesini çok fazla kurabilmektedir. Bu cümleyi duyan pek çok annenin de okul ve çocukla ilgili kaygıları artmaktadır. Aslında çocukların böyle cümleler kurması iyi anlama gelir. Çünkü bu durum bir çocuğun duygularını baskılamak yerine dışarı yansıtarak kendisine huzursuzluk veren bu duygusunu sağlıklı bir şekilde dışa vurma, dile getirebilme, kendini ifade edebilme becerilerinin iyi olduğunu da gösterir.
Özlem duygusu ile çocuğun annesinden ayrı kalma durumu arasında uyumlu bir neden-sonuç ilişkisi vardır. Yani çocuk, okul zamanı boyunca ayrı kaldığı annesini özleyebilir ve burada hissedilen özlem duygusu ayrı kalma durumuyla uyumlu bir duygudur.
Çocukların yaşam tecrübeleri arttıkça hissettikleri duygu çeşitleri de artmaya başlar ve kendi duygularını farklı açılardan farklı yaşantılarla tanırlar. Böylece çocuk, sevdiği birisinden ayrı kaldığında hissettiği özlem duygusunun normal olduğunu anlayana kadar bu duyguyu annesiyle paylaşmak isteyebilir.
- Anneler bu cümleye en doğru şekilde nasıl karşılık verebilirler?
- Öncelikle çocuklarının duygularını doğru şekilde anladıklarını belli edecek bir cümle kurmalıdırlar. Çünkü çocuklar kendileri için hassas bir duyguyu dile getirdiklerinde annesinin çocuğun duygusuna vereceği tepki, çocuğun annesiyle arasındaki ilişkide belirleyici rol oynamaktadır. Annenin de çocuğa karşı "Beni özlediğini biliyorum. Ben de seni çok özlüyorum" gibi cümleler kurması çocuğun anne tarafından hem anlaşıldığını hem de özlemenin yanlış bir duygu olmadığını çocuğa hissettirir. Ayrıca anaokulu ve ilkokul dönemindeki çocuklarda soyut düşünme becerileri gelişmediği için çocuk kendisinin okuldayken annesinin onsuz ne yaptığını, nerede olduğunu somut bir şekilde bilmesi de çocuğa iyi gelecektir.
Anne, çocuk okuldayken kendisinin ne yaptığını çocuğuna anlatırken çocuğa özendirici herhangi bir plandan bahsetmemesi gerekir. Örneğin "Sen okuldayken ben de Ayşe teyzenle gezmeğe gittim" cümlesindeki gezme eylemi çocuk için özendirici bir cümle olabilir. Bunun yerine "Sen yokken ben de işe gittim ya da evde senin için yemek yaptım ve senin okuldan dönmeni bekledim " gibi cümleler çocuğun duygusal olarak kendisini iyi hissetmesinde önemli rol oynar. "Beni özleyecek ne var? Zaten ben hep evdeyim. Okuldan sonra eve geliyorsun, görüşüyoruz!" gibi cümleler çocuğun annesi tarafından suçlandığını, eleştirildiğini ve anlaşılmadığı düşünerek özlem duygusunun kaygı duygusuna dönüşmesinde tetikleyici rol oynayabilir.
DUYGUSAL PROBLEMLER YAŞAYABİLİR
-Peki, bu özlem cümlesi sıkça tekrarlanıyorsa, ortada bir sorun var diyebilir miyiz?
- Çocuk tarafından bu cümle çok fazla dile getiriliyor ve çocuk bunu dile getirirken ağlamaklı oluyor ise o zaman özlem duygusunun ayrılık kaygısına dönüştüğünden şüphe etmemiz gerekebilir. Çocuk okuldayken annesini çok özlediğini dile getirerek ertesi gün okula gitmemek için pazarlıklar yapıyorsa, okul saati yaklaştığında anneden ayrılmamak için ağlıyor, okulda midesi bulanıyor, okul ortamı içerisinde yalnız kalıyor, arkadaş edinemiyorsa, okuldayken derslere adapte olamıyor, dalgınlık ve dikkat problemleri yaşıyorsa, çocuğun iştah ve uyku düzeni bozulduysa çocuk, okula uyum problemleri, okul fobisi veya yaygın kaygı bozukluğu gibi duygusal ve davranışsal problemler yaşıyor olabilir. Bu gibi sorunlar karşısında çocuk, annesinin kendisini sakinleştirici telkin ve tutumlarına ikna olamıyorsa çocuğun psikolog desteği alması ihmal edilmemesi gereken bir durum olmuştur.
