Hepimizin doğuştan sahip olduğu, kimliğimiz kadar değişmez bir biyolojik özelliğin, 60 yaşından önce inme riskini artırabileceğini söylesek ne düşünürdünüz? Üstelik bu fark öyle basit değil; bazı insanlarda olasılık yüzde 16'ya kadar yükseliyor. Bilim insanlarının 2022'de yayımladığı geniş çaplı araştırma, milyonlarca kişiyi ilgilendiren bu şaşırtıcı bağlantıyı ortaya koydu.
Kan gruplarının sağlık üzerindeki etkileri uzun süredir merak konusu. 2022'de yayımlanan bir araştırma ise oldukça dikkat çekici bir bağlantıya işaret ediyor:
Bilindiği üzere kan grupları A, B, AB ve O olarak dört ana kategoriye ayrılıyor. Bu gruplar, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan antijen adı verilen kimyasal işaretçilerle belirleniyor. Ancak bu ana gruplar içinde bile genetik mutasyonlardan kaynaklanan ince farklılıklar mevcut.
Araştırmacılar, yaşları 18 ile 59 arasında değişen yaklaşık 17 bin inme hastası ve 600 bini aşkın sağlıklı kontrol grubunun verilerini inceledi. Toplam 48 farklı genetik çalışmadan elde edilen verilerin analizinde, A1 alt grubu ile erken yaşta inme arasında belirgin bir ilişki saptandı.
İŞTE EN RİSKLİ KAN GRUBU!
A kan grubuna sahip kişilerin, 60 yaşından önce inme geçirme ihtimali diğer kan gruplarına göre daha yüksek olabilir.
Genom genelinde yapılan taramada, erken inme riskiyle güçlü bir şekilde bağlantılı iki gen bölgesi bulundu. Bunlardan biri doğrudan kan gruplarını belirleyen genlerle örtüşüyordu.
Daha ayrıntılı analiz, A grubunun belirli bir genetik varyasyonuna sahip kişilerin, diğer kan gruplarına göre 60 yaşından önce inme geçirme riskinin yüzde 16 daha yüksek olduğunu gösterdi. Buna karşılık O1 gen varyantına sahip bireylerde risk yüzde 12 oranında daha düşüktü.
Araştırmanın kıdemli yazarlarından, Maryland Üniversitesi'nden vasküler nörolog Steven Kittner, bu ilişkinin nedenini tam olarak bilmediklerini belirterek şunları söyledi:
"Muhtemelen bu durum, kan pıhtılaşmasıyla ilgili faktörlerle, örneğin trombositlerle, damarları döşeyen hücrelerle ya da kanda dolaşan bazı proteinlerle bağlantılıdır. Bunların hepsi kan pıhtılarının oluşumunda rol oynar."
Uzmanlar, A kan grubuna sahip olmanın ekstra tarama gerektirecek düzeyde bir risk yaratmadığını da vurguluyor. Yani risk artışı istatistiksel olarak anlamlı olsa da mutlak fark oldukça küçük.
Her yıl ABD'de yaklaşık 800 bin kişi inme geçiriyor ve bunların büyük kısmı 65 yaş üzerindeki bireylerde görülüyor. 55 yaş sonrasında risk her on yılda bir ikiye katlanıyor. Dolayısıyla genç yaşta görülen inmeler görece nadir.
Araştırma ayrıca, genç yaşta ortaya çıkan inmelerin nedenlerinin yaşlılardaki inmelerden farklı olabileceğine işaret etti. 60 yaş üstünde inme geçiren yaklaşık 9.300 kişi ve 25.000 kontrol üzerinde yapılan analiz, A grubunun bu yaş grubunda ek risk oluşturmadığını ortaya koydu. Bu da erken yaşta inmenin daha çok pıhtılaşma mekanizmalarıyla, ileri yaşta ise damar sertliği ve yağ plaklarıyla ilişkili olduğunu düşündürüyor.
Öte yandan B kan grubuna sahip kişilerin, yaş fark etmeksizin inme riskinin yüzde 11 daha yüksek olduğu da belirlendi. Önceki çalışmalar, kan grubunu belirleyen "ABO lokusu" adı verilen gen bölgesinin koroner arter kireçlenmesi ve kalp kriziyle bağlantılı olduğunu, ayrıca A ve B gruplarının toplardamarlarda pıhtı riskini de hafifçe artırdığını göstermişti.
Araştırmacılar, farklı etnik gruplardan daha geniş örneklemlerle yapılacak çalışmaların bu bağlantıları daha net ortaya koyacağını söylüyor. Çünkü söz konusu çalışmada katılımcıların yalnızca yüzde 35'i Avrupa dışı kökenlerden geliyordu.
Kittner, "İnme riskindeki bu artışın mekanizmalarını anlamak için daha fazla takip çalışmasına ihtiyaç var" diyerek araştırmanın devam etmesi gerektiğini vurguladı.
Bu çalışma Neurology dergisinde yayımlandı.
