Erişkin aknesi nedir? Geç başlangıçlı akne ile ergenlik aknesi nasıl birbirinden ayırt edilir?
Akne yani halk arasındaki söylenişiyle sivilce; ergenlik çağının doğal bir sorunu gibi düşünülse de ergenlik sonrasında da ortaya çıkabilir. Ergenlik akneleri, bazen ileri yaşlara kadar devam ederken, 20'li yaşların ortasında ani başlayan akne bulguları da gelişebilir. Bu tip akneler 'geç başlangıçlı akne' olarak isimlendirilir.
Geç başlayan akneler, kadın hastalarda daha sık görülür. Çoğunlukla derin yerleşimli ve ağrılı nodüller şeklinde kendilerini belli ederler. Genellikle ağız çevresi, yanaklar, çene altı ve boyunda yerleşirler. Klasik aknelere göre tedaviye daha dirençli ve inatçı bir seyir gösterirler.
Geç başlangıçlı aknelerin nedeni nedir?
Geç başlayan aknelerin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Hormonal bozukluklar, yanlış kullanılan kozmetikler, stres, gıdalar ve bazı ilaçlar, erişkin aknelerin ortaya çıkmasına neden olabilecek sebeplerdir.
Geç ortaya çıkan akneleri olan kadın hastalarda; adet düzensizliği, tüylenme artışı ve saç dökülmesi gibi yakınmalar da mevcutsa, yumurtalık, böbrek üstü bezi ve tiroit bezi sorunları buna sebebiyet verebilir. Bu hastalarda hormonal araştırma yapılmalıdır. Mevcut olan hormonal bozukluğun tedavisi akne lezyonlarında gerilemeye neden olur. Hormonal nedenli akne hastalarının kadın doğum ve dermatoloji hekimleriyle ortak takip edilmeleri gerekir.
Kozmetikler, geç başlangıçlı aknelerin oluşmasına neden olabilecek bir diğer sebeptir. Özellikle yağlı kozmetik ürünler, gözenekleri tıkayarak, akne gelişmesine neden olmaktadır. Yağlı saç kozmetikleri; saçlarda ve alın hattında akne gelişmesine sebebiyet verebilir.
Kullanılan ilaçlar geç başlayan sivilcelere neden olan bir diğer sebeptir. Steroidler, sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları ve bazı psikiyatrik ilaçlar akne gelişmesine neden olabilecek şüpheli ilaç gruplarıdır. Kullanılan ilaçlar cildin yağ dengesini bozarak akne gelişmesine zemin hazırlarlar. İlaç tedavisi sonrası akne gelişmişse, şüpheli ilacın mümkünse kesilmesi ya da değiştirilmesi akne lezyonlarında gerilemeyi sağlayacaktır.
Stres akne oluşmasına neden olan bir diğer önemli nedendir. Stres vücutta bulunan hormon seviyesini değiştirerek akne oluşmasına ortam hazırlar. Çok yoğun strese maruz kalan kişilerde psikiyatrik destek, aknelerde iyileştirici etki gösterir.
Yetişkin akneleri nasıl tedavi edilir?
Akne, uzun süreli tedavi gerektiren bir hastalıktır. Kullanılacak ilaçlar aknenin şiddetine göre düzenlenir. İlaçlar etkisini en erken 2-3 ay sonra göstermeye başlar, bu yüzden hastaların bu konuda sabırlı olması gerekir. Hafif şiddetteki akneler dıştan sürülen harici kremlerle tedavi edilirken, orta şiddetteki akneler ise ağızdan kullanılan antibiyotikler ve hormon dengesini düzenleyici özelliği olan ilaçlarla kontrol altına alınır.
Şiddetli aknelerde yüksek doz A vitamini en etkili tedavidir. Bu tedavi, gebe kalma riski olan kadın hastalarda önerilmez. Dermatoloji uzmanının kontrolünde takipleri yapılmalıdır. Periyodik kan tetkikleriyle ilaç dozu düzenlenir.
Akne hastalarının bir kısmı rutin akne tedavisi yanı sıra psikiyatrik tedaviye de ihtiyaç gösterir. Sivilceli kişilerde hastalarda psikosomatik yaklaşım mutlaka gereklidir. Akneli hastalarda doktor-hasta ilişkisi çok önemlidir.
Akne izleri nasıl tedavi edilir?
Akne izleri iki çeşittir. Hipertrofik skar dediğimiz akne izleri; deride kaşıntılı, kırmızı ve deri yüzeyinden kabarık lezyonlar şeklinde görülür. Bu tip izler lezyon içi kortizon enjeksiyonu, harici uygulanan kremler, silikonlu yara örtüleri, lazer yöntemi ile tedavi edilir.
Deriden çökük, çukur şeklinde akne izleri ise atrofik skar olarak isimlendirilir. Çukurların derinliği değişkenlik gösterir. Çukurlar farklı şekilde tedavi edilir. Ancak hiç bir tedavi yöntemi ile %100 başarı elde edilemeyeceği baştan bilinmelidir.
Cilt soyma işlemi (peeling); akne izlerinin silinmesinde uygulanan etkili bir yöntemdir. İzin derinliğine göre soyma işlemi yüzeysel ya da derin olmaktadır. Cilt soyulup atılarak, yeni deri oluşması hedeflenir. Peeling sonrası güneşten korunmak çok önemlidir.Peeling sıklığı izlerin derinliği ve hastanın cilt yapısına göre değişkenlik gösterir. Peeling işlemi sonrası akne izlerinde azalmanın yanında ciltte parlak bir görünüm ve akneden kalan lekelerde de hafifleme sağlanır.
Mikroiğneleme, lazer, radyofrekans yöntemleri akne izinin şiddetine göre uygulanacak diğer tedavi alternatifleridir. Tüm bu tedaviler ile seanslar halinde akne izleri azaltılmaya çalışılır.
Erişkin aknesi olan kişilerin dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?
Akneler kesinlikle sıkılmamalıdır. Aknelerin sıkılması, o bölgelerde leke ve iz kalmasına neden olacaktır. Lekelerin ve izlerin düzelmesi, aknelere göre çok daha zordur.
Mümkün olduğunca az makyaj yapılmalıdır. Akneli cilde sahip olan kişilerin yağsız, su bazlı, non-komedojenik ibaresi bulunan kozmetik ürünleri tercih etmeleri gerekir. Gece yatmadan önce mutlaka makyaj çıkartılmalıdır.Akneli ciltler için uygun olan temizleyicilerle günde iki defa yüz temizlenmelidir. Yağlı cilt yapısına sahip olan kişilerin temizliğin arkasından yağlanma baskılayıcı özelliği olan tonikleri kullanmaları faydalı olur.
Erişkin aknesi olan kişiler beslenme düzenine dikkat etmelidir. Gıdalar aknenin tek nedeni olmasa da akneyi alevlendirici sebep olabilir. Yüksek glisemik indeksli gıdalardan uzak durup, düşük glisemik indeksli gıdaları tercih edilmesi akneyi olumlu yönde etkiler. Omega 3, omega 6 tüketimi akneler üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Balık, yeşil yapraklı sebzeler, soya yağı, deniz ürünleri omega 3 ve omega 6 bakımından yoğun gıdalardır. Akne üzerinde diğer etkili olan gıda çeşidi yağlı süt ürünleridir. Yağlı süt ürünleri hormon içeriklerinden dolayı akneleri alevlendirebilir. Süt ürünlerinin yarım yağlı olanlarını tüketmeye özen gösterilmelidir.
