Dengeli beslenme nedir, nasıl olmalı? Dengeli beslenme için günlük olarak tüketilmesi gereken besin değerleri

Vücudun işlevlerini düzenli olarak yerine getirebilmesi için ihtiyacı olan bütün besin ögelerini eksiksiz bir şekilde alması gerekir. Bu ögelerin tamamlanabilmesi için sağlıklı ve dengeli beslenme olmazsa olmazdır. Bunlara ek olarak, özellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan diyabet, tansiyon gibi akut ve kronik birçok hastalık da dengesiz beslenmeye bağlıdır. Bu sebeple doğum anından ölüm anına kadar dengeli ve sağlıklı beslenme konusunda çok dikkatli olunmalıdır. Dengeli beslenme için dikkat edilmesi gerekenler ve daha fazlası yazımızın devamında…

DENGELİ BESLENME NEDİR?

Gün içerisinde tükettiğimiz besinler vücudumuzun fiziksel aktiviteleri ve biyolojik işlevleri için ihtiyaç duyduğu enerjiyi bize sağlar. Tükettiğimiz besinler üç makro besin ögelerini içerir. Bu besinler protein, karbonhidrat ve yağlardır.

Yukarıda verilen makro besinlerin yanında vücut vitamin ve minerallere de ihtiyaç duymaktadır. Metabolik sistemlerimizin sorunsuz bir şekilde işleyebilmesi, fiziksel ve zihinsel olarak güçlü olabilmesi için sadece makro besinlerin değil vitamin ve minerallerin de vücudumuza tam olarak sağlanabilmesi gerekir.

Sağlıklı ve dengeli beslenme, kısaca tüm makro besinler, vitamin ve minerallerin bireyin bünyesinin ihtiyaç duyduğu miktarda alınmasına yardımcı olan beslenme şeklidir. Sağlıklı beslenebilmek adına her bireyin kendi cinsiyetine, yaşına, kilosuna ve sağlık durumuna özel olarak tasarlanmış bir dengeli beslenme programı kullanması, sağlığını korumasına son derece yardımcı olacaktır.

DENGELİ BESLENME NASIL OLMALI?

Dengeli beslenmek asla sadece karın doyurmak anlamına gelmemektedir. Yeterli ve dengeli beslenme, kişinin bütün biyolojik ve fizyolojik özelliklerini göz önüne alarak ihtiyacı olan besin ve enerji miktarına uygun hazırlanan bir liste ile gerçekleştirilir.

İnsanların ihtiyacı olan besin ögeleri bulunmaktadır. Dengeli beslenme listesi yapımı sırasında bu ögelerin birbiriyle dengeli ve uyumlu olması gerekir. Bu 6 ana besin ögesi;

• Protein. Proteinler vücudun temel yapı taşıdır. Büyüme, gelişme ve metabolizma için gereklidir.
• Karbonhidrat. Karbonhidratlar vücudumuzun ana enerji kaynağıdır. Gün içinde harcadığımız enerjinin büyük kısmını karbonhidratlar oluşturur.
• Yağ. Yağ, vücudumuzun içinde kullandığı enerjidir. Enerji deposu olarak da düşünülebilir. Yeterli karbonhidrat alınmadığı ve enerji açığı olduğunda yağlar yakılmaya başlar. Bazı vitaminlerin vücuda alımı da yağ ile gerçekleşir.
• Vitaminler. Vücutta gerçekleşen kimyasal olayların büyük kısmında aktif rol oynarlar.
• Mineraller. Su dengesinde, iskelet yapısında ve vücuda gereken oksijenin taşınmasında mineraller kullanılır.
• Su. Su, besinlerin sindirimi, besinlerin vücut dokularına taşınması, taşınan besinin hücrelerde kullanılmasıyla ortaya çıkan atıkların vücuttan dışarı atılması ve vücut ısısının düzenlenmesi için son derece önemlidir.

Yeterli ve dengeli beslenebilmek için 6 ana besin ögesini de dengeli bir şekilde tüketmemiz gerekir. Rafine şekerden uzak durmak ve az şekerli yiyecekler tüketilmelidir. Yemeklerin içerisine atılan su miktarında azaltmaya gidilmelidir. Kullanılan yağların miktarı ve farklı olması oldukça önemlidir. Gün içerisinde tükettiğiniz yağın 1/3'i tereyağı, 1/3'i zeytinyağı, 1/3'i bitkisel yağ olmalıdır.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENEN KİŞİLER NASIL GÖRÜNÜR?

Sağlıklı ve dengeli beslenen kişiler ile beslenmeyenler arasında gözle görülür farklar vardır. Yeterli ve dengeli beslenen kişiler;

• Sağlıklı ve dinç görünürler.
• Hareketli ve esnek bir bedenleri vardır.
• Parlak bir cilde sahiplerdir.
• Kuvvetli ve gelişimi düzgün kasları vardır.
• Boy uzunlukları olması gerektiği gibidir.
• Zihinsel gelişimleri normal ilerler.
• Sık sık hasta olmazlar

Yeterli ve dengesiz beslenen kişiler ise;

• Hareketleri yavaş ve isteksizdir.
• Aşırı şişman ya da aşırı zayıflardır.
• Pürüzlü, kuru ve sağlıksız bir ciltleri vardır.
• Sıklıkla baş ağrısı yaşarlar.
• İştahsız ve yorgunlardır.