Tarih Vakfı bir süre önce kapanan 'İstanbul' dergisini yeniden yayınlamaya başladı. Üç ayda bir çıkacak olan derginin piyasadaki sayısında ilginç bir konu var.
Biliyorsunuz İstanbul, ' 2010 Avrupa Kültür Başkenti' seçildi. Dergi yönetimi de grafikerlere, tasarımcılara çağrıda bulunuyor:
" Siz İstanbul'un kültür başkenti olmasını afişte nasıl yansıtırdınız? " Projenin fikir babası hem derginin yayın koordinatörü, hem de İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Girişim Grubu Yönetim Kurulu Üyesi olan Rauf Kösemen .
Bu çağrıya 19 grafiker 20'yi aşkın çalışmayla cevap vermiş. Afişlerin çoğu dergide yer alıyor. Bunlardan ikisini buraya alıyorum.
Gelelim değerlendirmeye.
Afişlerde İngilizce ve Türkçe şu ibare yer alıyor: "European Capital of Culture İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti" (Tabii bunu farklı biçimlerde de yazmış sanatçılar.)
İşin söz kısmına bir diyecek yok. İstanbul'un 2010 yılında Avrupa kültür başkenti olacağı net biçimde anlatılıyor. Peki ya görüntü?
Afişlerin hiçbiri beni tatmin etmedi. "Hah, ben olsaydım gönül rahatlığıyla şunu birinci seçerdim" diyemedim. Çünkü afişlerin çoğu görsel açıdan 'kültür'den ziyade turizmi, tarihi ya da dinlerin kardeşliğini anlatıyor. Yazıyı çıkarın ve kalan görüntüyü insanlara gösterip sorun: "Bu sizce neyin afişi?" Herkes farklı bir cevap verecektir.
Hemen ' Görüntüyü boş ver, önemli olan yazıyı okutmak' diye itiraz etmeyin. O zaman çıplak kadın fotoğrafı koyarsın afişe, herkesin dikkatini çeker. Nasıl olsa görüntüye bakan, yazıyı da okur, İstanbul'un 2010'da Avrupa'nın kültür başkenti olduğunu öğrenir.
Ancak sonra düşündüm: Sahi ' kültür' kavramı görsel olarak nasıl anlatılır? Özel olarak da İstanbul'un kültürü nasıl ifade edilir?
Kültür nedir? Kız Kulesi ya da Topkapı Sarayı gibi tarihi eserler mi? Boğaz Köprüsü mü? Farklı dinlerin bir arada yaşaması mı? Hem doğulu, hem batılı olmamız mı? Yemekler mi? Müzikler mi?
Kültürün 100 civarında tanımı olduğu söylendiğine göre; hepsi ve tek başına hiçbiri.
Bunlar aklıma gelince afişlere emek veren sanatçıları acımasız bir biçimde eleştirmekten vazgeçtim. Yine de daha çarpıcı işler bekliyorum.
