Evvela: Başkanlık sistemine "Tayyip diktatör olacak" diye korkup karşı çıkanlar, "kendi adamlarının" hiçbir zaman seçim meçim kazanamayacağını da başından kabul ve itiraf etmiş oluyorlar, hiçbir umutları kalmamış, bunun farkında değiller!
Saniyen: Hemen Amerikan sistemiyle karşılaştırmalar yapılıyor, orada "çeşitli devletler" olduğu söyleniyor ve suçlamalar başlıyor: "Bunu mu istiyorsunuz?"
Orada çeşitli devletler yoktur.
Ülkenin adı "Amerika Birleşik Devletleri"dir ama birleşmiş olanlar devlet değil eyalettir. Bunların adı devlettir yalnızca.
Zaten kıyamet de bundan kopmuş, bunların devlet mi eyalet mi oldukları meselesi yüzünden koca bir iç savaş patlamış ve dört yıl sürmüş, altı yüz bin kadar insan ölmüştür.
"Yerel öncelikleri", "gevşek bağlılığı" ve "istedikleri zaman birlikten ayrılabilme hakkını" savunanlar yenilmişlerdir. Bunların devlet olmadıkları, 1865 yılında tescil edilmiştir. Bir daha da ağızlarını açmamışlardır. (Başkaldırmış güney eyaletlerini yakıp yıkan kuzeyli General Sherman, "öyle bir ders alsınlar ki, bir daha asla 'kendi kafalarına göre takılmayı' hayal bile edemesinler" demişti... Etmediler.) Bu eyaletlerin polis örgütleri ve bazı kanunları farklıdır, o kadar.
"Federal suç" ve "eyalet suçu" kavramları birbirinden ayrılır. Cinayet işlemek federal bir suçtur, ama yanlış yere araba bırakmak yerel suçtur ve cezası eyaletten eyalete değişebilir. Boşanma, birinde daha kolay ötekinde daha zor olabilir. O kadar. Bazı vergiler birinde yüksek, birinde daha düşük olabilir, birinde hiç olmayabilir. O kadar.
Dilleri, paraları, orduları ortaktır. Nüfus kâğıtları, pasaportları, sosyal güvenlik sistemleri ortaktır. Eyaletlerin seçimle gelen valileri vardır ama örneğin İspanya'daki gibi "yerel hükümetleri" yoktur. Birbirinden çok az farklı, ayrı ayrı yerel bayrakları vardır ama bunlar iç savaş öncesinden birer "hoşluk" olarak, daha ziyade "turistik" düzeyde korunurlar.
Amerika Birleşik Devletleri'nin ruh ikliminde, Türkiye Cumhuriyeti'ndekinden daha fazla "birlik ve beraberlik" vardır! "Çeşitlilikte beraberlik" ve "farklılıkların birliği" kavramlarının en güzel örneğini orada verdiler.
Demek ki, eyalet sistemi, "pek o kadar da korkulacak bir şey" değilmiş...
Salisen: Eyalet sistemine karşı çıkan "eski solcular", gençliklerinde iliklerine kadar işlemiş "Amerikan düşmanlığının" tortusuyla hep Amerika'yı kötü örnek olarak gösteriyorlar...
Oysa Almanya'da da, Avusturya'da da, İsviçre'de de, Rusya'da da, İspanya'da da eyalet sistemi vardır. Büyük Britanya da fiilen dört eyaletten oluşur (İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda)...
Onlara küfür etmek hiç akıllarına düşmedi. Hiçbiri "bu gidişle Almanya'ya mı benzeyeceğiz" diye korkmuyor. Neden? Bilmiyorlar mı, kafaları mı çalışmıyor, işlerine mi gelmiyor?