İnsan bedenini ayakta tutan ve hareketini sağlayan en önemli parçaların başında eklemler gelir. Kalça eklemi de bunlar arasında en önemlisi ve en büyüğüdür. İnsan vücudunun her zerresinde olduğu gibi kalça ekleminde de muazzam bir sistem vardır. Yuvarlak bir baş ve bunu çevreleyen bir yuvadan oluşur. Eklem yüzeylerinin hemen hemen hepsinde olduğu gibi kalça ekleminde de sürtünmeyi azaltan eklem kıkırdağı ve sıvısı mevcuttur.
Ayrıca yuvanın üst kısmını çevreleyen ve dizlerdeki menisküse benzeyen labrum bulunmaktadır. Labrum, kalçaya gelen darbeleri yumuşatan ve aşınmayı engelleyen bir yapıdır.
Kalça ile ilgili sorunlar; başta yürüme olmak üzere, günlük hayatın içinde sürekli ihtiyaç duyulan çömelme, oturup kalkma, merdiven inip çıkabilme ve hatta çorap-ayakkabı giyme gibi basit gibi görülen ve çoğu zaman bunları yaparken farkında bile olmadığımız durumlarda yarattığı ağrı ve hareket kısıtlılığı ile kendini göstermektedir. İleri dönem kalça problemlerinde, istirahat ve uyku anında bile ağrı hissedilebilmektedir.
DOĞUŞTAN OLABİLİR
Kalça ağrısı neden olur?
Kalça ağrıları doğuştan olabileceği gibi sonradan da gelişebilir. İleri yaşlarda görülen ağrılar genelde, kıkırdak aşınmaları (kireçlenme) gibi sebeplerle ortaya çıkarken, doğuştan kalça çıkıklığı ve romatizma gibi durumlarda erken yaşlarda da görülebilir. Aslında kalçada hareket kısıtlılığı çoğu zaman ağrıdan aylarca, hatta bazen yıllarca önce başlar ancak hastanın durumu fark edip doktora gitmesi, olay ilerleyip ağrı ortaya çıkınca olur. Yaşa bağlı ya da doğuştan olmayan sebepler arasında en önemlilerden biri de bilinçsiz yapılan egzersizlerdir.
Belirtileri nelerdir?
Muayenede en sık karşılaşılan bulgu, oturma pozisyonda iken kalçanın özellikle içe doğru dönme zorluğudur. Ayrıca hastalar bacaklarını kendilerine çekerken de ağrı hissederler. Spor yaralanmasına bağlı veya düşme ile gelişen labrum yırtıklarında ise takılma ve bazı hareketlerde kilitlenme hissi olur. Romatizmal hastalıklarda ise genellikle kalça ağrısı yanında ellerde ve diğer eklemlerde de eşlik eden bozukluklar mevcuttur.
Kalça problemleri, dayanılmaz ağrılara erişmeden çok daha önce sinyal verir ancak birçok hasta, uykusundan olana kadar bir uzmana başvurmaz. Ani gelişen yaralanma gibi durumlarda, takılma veya kilitlenme hissi, kireçlenme sebebiyle gelişen ağrılarda el ve ayak eklemlerinde bozukluk; tarif edilen ağrılardan bazılarıdır.
Tedavi yöntemleri nedir?
Hastalığın tedavisi, sebebine göre şekillenir. Tedaviye başlamadan önce hastaya düşen en önemli görev, uzman bir doktora başvurmaktır. Ortopedik hastalıkların büyük kısmında alternatif tedavi yöntemleri -maalesef- sıklıkla tercih ediliyor. Bu, hastalığın hızla ilerlemesine ve geri dönüşü mümkün olmayan kalıcı hasarlara sebep olabilir.
Spor yaralanmaları veya düşmelerde tedavi nasıl olur?
Kalça eklem kıkırdağının kısmi hasarlarında veya labrum denen eklem yastığının yırtıklarında; eklem içine sadece iki küçük delikten girip kamera yardımlı kapalı olarak yapılan kalça artroskopisi ameliyatları ile hasarı gidermek mümkün olabilmektedir.
Total kalça protezi ameliyatı nedir?
Total kalça protezi ameliyatı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 100 yılın en yararlı ameliyatlarından biri olarak seçilmiştir.
Ameliyat sırasında, kıkırdağı aşınmış eklem yüzeylerini ileri teknoloji ürünü eklemi taklit eden yüzeylerle değiştirerek, tamamen ağrısız ve hareketli bir kalça eklemi elde edilen ameliyatlardır. Günümüz teknolojisinde protezlerin dayanıklılığı artmış olup süre 20-25 yıl kadardır.
KIKIRDAĞI BOZULMUŞ HASTADA TEDAVİ
Eklem kıkırdağı bozulmuş hastalarda tedavi şu şekilde düzenlenebilir:
Teşhis konduktan sonra, günlük aktiviteler çok engellenmemiş ise, ağrı kesici ilaçlar ve kas egzersizleri önerilir.
Hareketler kısıtlı ve orta düzeyde ağrı mevcut ise, ilaçlara ilave olarak fizik tedavi uygulanır ve bazen destek amaçlı kısa süreli baston verilebilir.
Artık istirahatte de ağrıları olan, sürekli ilaç kullanmak zorunda kalan, yürüme mesafesi kısalmış veya hareketleri kısıtlı hastalarda ise total kalça protezi olarak isimlendirilen ameliyatlar başarıyla uygulanır.
EKLEM KIKIRDAĞINA UYGULANAN YÖNTEMLER
Romatizmal hastalıklar, kireçlenme veya ihmal edilmiş kalça çıkıklarına bağlı eklem bozukluklarında tedavi; ağrı, yürüme mesafesi ve hareket kısıtlılığının düzeyine göre değişiklik gösterir.
Başlangıç seviyesinde genelde ağrı kesicilere ve geçici hareket kısıtlılığına başvurulur. İleri derecede ağrı duyan ve hastalığı ilerlemiş kişilere total kalça protezi önerilebilir. Protez ameliyatı, genelde korkulan bir operasyondur ancak, iyi hastane ortamında ve doğru bir hekim tarafından uygulandığında, adeta mucizevi sonuçlar doğurabilir. Protez ameliyatı olan hastaların büyük kısmı, ertesi gün yürüyebilmektedirler. Normal hayatlarına dönmeleri ise dört haftanın sonunda mümkün olabilir. Kalça protezi ameliyatı, bilinenin aksine uzun vadede geçerli bir tedavi yöntemidir. 20-25 yıl boyunca ilk günkü konfor devam etmektedir. Bu sürenin sonunda ameliyat tekrarlanabilir.
