Vücudun bazı bölümleri özellikle strese karşı aşırı duyarlıdır. Bunların başında da bağışıklık sistemi gelir. Stres şiddetli olduğunda, bağışıklık sistemi üzerindeki kortizolün kontrolü kalıcı olarak bozulabilir ve iltihaplanmanın artmasına yol açabilir. Enflamasyondaki bu artış da otoimmün bozukluklar, kalp hastalığı ve diyabet dahil olmak üzere bir dizi hastalık ve bozukluğa yol açabilir.
Çok stresli günlerden geçiyoruz. Daha önceki yazılarımda da bahsettiğim gibi depremden birebir etkilenmiş kişilerde ilerleyen zamanlarda travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) görülebilir. Bu bozukluk beraberinde farklı sağlık sorunlarını da getirebilir.
Stres sağlık düşmanı bir durum. TSSB gibi bir sorunla yaşamak da vücuda çok büyük bir yük olabilir. Araştırmalara göre TSSB ile otoimmün hastalıklar bağlantılı. Yani otoimmün hastalıklarla karşılaşma riski TSSB olanlarda daha yüksek.
FİZİKSEL DEĞİŞİKLİKLER OLUYOR
Araştırmacılar İsveç'te 1981 ile 2013 yılları arasında stresle ilişkili bozukluklar yaşayan 106 bin hastayı inceledi. Denekler, kardeşleri ve strese bağlı bozukluğu olmayan 1 milyondan fazla kişiyle karşılaştırıldı. Sonuçlar strese bağlı bozukluk yaşayanlarda otoimmün bir hastalığa yakalanma riskinin arttığını gösterdi.
Çalışma gözlemsel olarak yapıldığı için stres ve otoimmün hastalıklar arasında nedensel bir ilişki ortaya koymuyor. Çalışma, TSSB gibi stresle ilişkili bir bozukluk sergileyen kişilerde otoimmün hastalık geliştirme şansının arttığını gösteriyor. Nedenselliği göstermek için ek araştırmalar yapılması gerekir.
Bir teoriye göre, bir kişi aşırı stres veya uzun süreli stres yaşadığında, vücut sistemlerinin etkileşim biçiminde fiziksel değişiklikler ortaya çıkmaya başlar. Beyin stresten farklılaştığı ve farklı vücut sistemlerini koordine etmekten sorumlu olduğu için, bu sistemlerin çalışma şeklini değiştirebilir.
NEDENİ İLTİHAPLANMA OLABİLİR
TSSB ile karşılaşmak insan fizyolojisi üzerinde çok sayıda etkiye yol açar. Bununla birlikte, stres tepki sistemi, otoimmün semptomların arkasındaki itici güç olabilir. Normalde, stres yanıtının birincil habercisi olan kortizol, iltihaplanmanın doğal bir inhibitörü olarak çalışır.
Stres yaygın veya aşırı olduğunda, vücut kortizole dirençli hale gelmeye başlar veya eskisi kadar kortizol üretmez. Bu olduğunda, endojen inhibisyon eksikliği nedeniyle enflamasyon artabilir. Enflamasyondaki bu artış, otoimmün hastalıklar da dahil olmak üzere bir dizi hastalığa ve bozukluğa yol açabilir.
Uzmanlara göre stres kendi başına otoimmün hastalığa neden olmasa da genetik olarak otoimmün bir hastalığa yatkın olan insanlarda, hastalığın gelişmesine yol açan faktörlerden biri olabilir.
Otoimmün hastalıklar bağışıklık sistemindeki sorunlar nedeniyle ortaya çıktığı için sonuç olarak her şey bağışıklıkla ilgili. Stres, bazı bağışıklık türlerini bozarken bazılarını da harekete geçirebiliyor. Maalesef, aktive ettiği tür, olumsuz sağlık etkileri olabilen daha sistemik iltihaplanma ile ilişkili oluyor. Zaten otoimmün hastalığa yatkın olan insanlar için bu sistemde aktivasyon, hastalığa yakalanma riskini artırabiliyor.
Tıp camiası, stres bozukluklarının otoimmün hastalıkları tetiklemesine neden olabilecek yoldan tam olarak emin değil. Ayrıca stresin neden olduğu bu hasarın nasıl iyileştirileceği de bilinmiyor. En basit haliyle stresi ortaya çıktığında tedavi etmek, bir otoimmün hastalığın gelişmesini önleyebilir.
Ruh sağlığı bozuklukları olarak kabul ettiğimiz durumların aynı zamanda fiziksel bozukluklar olduğunu kabul etmek de önemli bir sonuç. Zira zaman içinde fiziksel olarak da etkileri ortaya çıkabilir. Stres seviyenizi kontrol altına almak iyi bir fikir olabilir.
