Marmaray açılışında Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez dua etti. Görmez, Cumhurbaşkanı Gül ve Başbakan Erdoğan'ın tam ortasında, kurdeleyi de kesenler arasındaydı.
Kimileri bu görüntüyü yadırgıyor. Hatta dua edilmesinin laikliğe aykırı olduğunu bile ileri sürüyor. Laiklik nedir?
Dinden arınmış bir toplum mu? Her türlü dini tezahürün geri plana atılıp, kamu alanında görünmez kılınması mı?
Laiklik, devletin bütün dinlere karşı eşit mesafede durması tarifi de bence dünyanın bugünkü halini tam olarak yansıtamıyor.
Sözgelimi, İngiltere, 8. Henry'den beri Anglikan mezhebini benimsedi.
Ama başka din mensuplarını ötekileştirmediği için, din merkezli bir devletten söz edemeyiz. Avrupa Birliği'nin 4 ülkesinin resmi dini var: İngiltere'nin Anglikan mezhebinin yanı sıra, Danimarka (Lutheran Protestan), Finlandiya (Lutheran ve Ortodoks), Yunanistan (Ortodoks). Üç tanesinde ise, Katolik Kilisesi ile devlet arasında özel bir anlaşma mevcut: İspanya, İtalya ve Portekiz. Sıraladığımız bütün bu ülkelerde, diğer dinler de özgürce yaşanabiliyor. Bu yüzden, laiklik ilkesi anayasalarında olsa da, olmasa da, bazı din ve mezheplere imtiyaz tanınsa da, herkes inancını serbestçe ve korkusuzca uygulayabildiği için, laik ya da seküler devletlerden söz edebiliriz.
Laikliğin ya da sekülerizmin esası, dini kurallara dayalı zorunlu düzenlemelerin bulunmamasıdır. Buna mukabil, dinden etkilenmiş bile olsa, vatandaşların tercih imkânlarını arttıran hükümler laikliğe aykırı değildir. Bizde yasak ama resmi nikâhın yanı sıra dini nikâhın kıyılabilmesi ilave bir seçenektir, dolayısıyla laikliği zedelemez. Fakat siz herkesi dini nikâha zorlarsanız, o takdirde laiklik ilkesini ihlâl etmiş olursunuz. Laik bir devlette faizsiz bankacılık da kabul edilebilir.
Ama haram diye faizi engellemek laikliğe ters düşer. Fransa'da kürtaj yasaklanırken, Katolik doktorlar itiraz etti; bunun üzerine arzu eden doktora kürtaj yapmama hakkı veren bir yasa çıkarıldı. Fransa'ya katı bir laiklik anlayışı hâkimdir ama Katolik doktorlara inançlarının gerektirdiği gibi davranmaları imkânı tanınmıştır.
Unutmayalım ki, Amerikan Kongresi duayla açılıyor.
İngiltere'de Lordlar ve Avam Kamarası'nda da dua ediliyor.
Marmaray törenine şöyle bir eleştiri getirilebilirdi: Neden diğer dinlerin liderleri yok? Fener Rum Patriği Bartholomeos ya da Hahambaşı veyahut Ermeni Patriği davet edildiler mi? Keşke onlar da katılıp, kendi inançlarının gereğini yerine getirselerdi.
Meselâ Amerika'da, Müslümanlar yaşadığı için, bazen Kongre'de imam Kur'an'dan ayetler okuyor.
İngiltere'de, diğer dinlerin duası da edilsin diye çalışmalar başlamıştı; sonuç ne oldu takip edemedim.
"Diyanet İşleri Başkanı katıldı, laiklik elden gitti" diyeceğimize, eleştirimizi "Neden diğer dini temsilciler de yoktu?" diye yapmak gerekir.