Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Washington gezisi öncesi bölgede yaşanan gelişmeleri, yakından ve kaygıyla izliyoruz. Yakından zira düne kadar güvenliğini sınırında başlatan Türkiye bu defa güvenliğini sınırın bir karış ötesinden başlatıyor. Kaygıyla zira Trump, PKK'nın Suriye uzantısı YPG'ye ağır silahlar vermekle kalmayıp, sınırımıza yakın yerlerde mevzileniyor.
Bu durumu siyaset ve diploması, enine boyuna analiz ediyordur kuşkusuz… Benim merak ettiğim soru, NATO ortağımız, sözüm ona müttefikimiz ABD, neden böyle davranıyor? Aklımın yettiği muhtemel cevaplar şöyle:
1- Dünya 5'ten büyük olmamalı: Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın küresel siyaset jargonuna kazandırdığı "dünya 5'ten büyüktür" yaklaşımı, G20'de büyük kabul görmüştü. 2'nci Dünya Savaşı galiplerinin kurduğu bu sistemin sürdürülebilir olmadığını herkes gördü. ABD bu liderlikten vazgeçmemek için, soğuk savaş kafasıyla kendine yeni Vietnamlar oluşturmaya çalışıyor.
2- Pasifik Çağı'nda tehlikedeki liderlik: Pek çok analize göre 2030'lu yıllarla birlikte dünya ekonomisinde Çin, ABD'yi geride bırakıyor. Atlantik etrafındaki ülkelerin güvenliği için tasarlanmış NATO'nun yerini belki de Yeni Dünya (Pasifik) omurgası, Kuşak-Yol alacak. ABD yeni Vietnamlar tasarlayarak bu süreci geciktirebilir.
3- Savaş yoksa stoklar nasıl erir? Dünya silah endüstrisi 1.7 trilyon $'lık pazar ve ABD bu alanda başı çekiyor. Bundan 5 yıl önce ABD'li dev silah şirketi; "önümüzdeki 3 yılda Ortadoğu'da büyük bir savaş çıkmazsa, 3.500 çalışanımızı işten çıkarmak zorunda kalacağız" diyordu. O zaman yeni Vietnamlar şart. Öyle ki tüm bombaların anasını (MOB) yıllar öncesinden üreten ABD bunu ilk kez kullandı.
4- Yıkalım-yapalım döngüsüne duyulan ihtiyaç: Küresel kriz üzerinden 9 yıl geçmesine rağmen etkileri sürüyor ve küresel durgunluktan henüz çıkılabilmiş değil. Yaşlanan ve yavaşlayan Avrupa bunu, yabancı düşmanlığına çevirirken ABD, "önce yıkalım ki yapmak için yapma aşamasında ekonomimiz canlansın" Tutumunu benimsiyor. Yeniden yapılandırılması ancak 25 milyar $ tutan Suriye, ABD'nin dişinin kovuğuna girmeyecek kadar küçük. Çare, daha büyük yıkım…
5- Türkiye'nin Doğu ilgisini cezalandırma: Yarım asırdır kapısında bekletildiğimiz AB dışında ekonomik ve ticari hatta askeri ilişkiler geliştirme gayretindeki Türkiye'nin Doğu ilgisi, öteden beri ABD'nin dikkatinde… Batı'dan Doğu'ya kayan gücün denge ağırlığı da Türkiye… Yeni Vietnam tasarımı, Türkiye'nin bu ilgisine karşılık olabilir.
6- Zayıflat-İşgal et-Böl-Yönet: Irak'ı hatırlayın. Önce 10 yıl İran'la savaştırılarak zayıflatıldı. Sonra Kuveyt bahanesiyle işgal edildi. Şimdi bölünme safhasındayız. Bir sonraki adım, bölünmenin kalan unsurlarıyla bölgeyi yönetmek. Benzeri proje Irak ve Suriye dışına taşırılacaksa yeni Vietnam batakları işe yarayabilir.
NETİCE: Türkiye'yi dışarıda bırakan hiçbir sistem, sürdürülebilir değildir. Ortadoğu'da Türkiye'siz bir karar verilmesi düşünülemez. Eğer fikrimize müracaat etmeden birileri karar alıyorsa bunun bedelini ağır ödüyorlar.
Yeni Vietnam bataklarına ihtiyaç duyulabilir. Ancak unutulmasın ki tarih değil, hatalar tekerrür eder. Bölgede yeni Vietnamlar arayan Batı'nın bu bataktan çıkışı önceki kadar "düşük faturalı" olmayabilir.
