Hikayemiz, büyük romanlar çağı olan 19. Yüzyıl'ın ikinci çeyreğinin başlarında, tam olarak 12 Mart 1832'de başlıyor. Dünyanın ilk boykot hikâyesi bu. Mahreç İrlanda'nın 20. Yüzyıl'ın modernist romanlarına konu olmuş başkenti Dublin.
Öykünün başlığına ismini veren 'Boykot'un baş kahramanı 1832 senesinin mart ayının 12'sinde kökeni Fransa'ya dayanan bir ailenin oğlu olarak doğdu. Tam adı Charles Cunningham Boycott idi. Aile, Huguenot (16. ve 17. Yüzyıl'da Fransız Kalvinistlerine verilen isim) kökenliydi ve sonradan, 1789'da Fransız Devrimi'nde idam edilecek olan 16. Louis'in dedesi 14. Louis'in Protestanlara yönelik dini özgürlükleri iptal ettiği 1685'te Fransa'dan İngiltere kaçmıştı.
İSİM BABASI BİR 'TOPRAK AĞASI'
Bu Boycott, İrlanda'daki yerel topluluk tarafından dışlanması nedeniyle İngiliz diline boykot terimini kazandıran toprak temsilcisi. Bir başka deyişle boykotun ilham kaynağı bir toprak ağasıydı. Ağalıktan gelmiyordu ama ağalarla haşır neşir ola ola 'ağalaşmıştı'.
Bir papaz olan Charles Boycott'un babası, oğlunu vaftiz kayıtlarında Boycatt olarak kaydetti. Dolayısıyla Defne Samyeli'nin kızı, neredeyse anlaşılmaz bir Türkçe ile konuşurken ağzını yaya yaya 'Boykatt' derken aslında bilmeden kelimenin prototipini doğru telaffuz ediyor! Boycott Ailesi, 1841 senesinde isminin yazımını Boycatt'tan Boycott'a çeviriyor.
Kahramanımız, toprak işletmeye başlamadan önce İngiliz ordusuna hizmet verdi. Ordudan ayrıldıktan sonra Lough Mask bölgesinin önemli toprak sahiplerinden Lord Erne'nin toprak temsilcisi olarak çalışmaya başladı. Dolayısıyla önceleri arazi sahibi değildi, elci (bizim Adana'da ırgatbaşına elci derler) gibi ırgatlara, yani tarım işçilerine patronluk ediyordu.
1880 senesinin yaz aylarına geldiğimizde; Boycott'un tarım işçileri, yani ırgatları Marks'ın emeğin üretim araçlarını durdurması ile ifade ettiği bir eyleme girişti. Emeklerini boykot örneği olarak geri çektiler. Derken satıcı dükkânlar da Boycott'a hizmet vermeyi reddettiler. Hatta satış yapmaya devam etmek isteyen esnaf, tıpkı 2 Nisan 2025'te İstanbul Kadıköy'de yaşandığı gibi tehdit edildi.
DÜNYANIN EN BÜYÜK BOYKOTLARI
Boykot; malum, bir protesto ifadesi olarak bir ürün, kişi, kuruluş veya ülkeden şiddet içermeden gönüllü olarak uzak durma eylemidir. Dünyada ilk boykot, County Mayo'da Charles Boycott'a karşı İrlandalı tarım işçilerinin ve sonra da esnafın gerçekleştirdiği eylemle gerçekleştirildi. Bu boykot önerisi, İrlanda'da gıyaben toprak sahibi olan ve İrlandalı milliyetçi lider Charles Stewart Parnell'den gelmiştir.
19 Eylül 1880'de Parnell, Clare Kontluğu'ndaki Ennis'te bir Toprak Birliği üyesi kalabalığına bir konuşma yaptı. Kalabalığa , "Komşusu tahliye edilen bir çiftliği satın almak için teklif veren bir kiracıya ne yaparsınız?" diye sordu. Kalabalık, "Onu öldür", "Onu vur" diye yanıt verdi. Parnell, "Size çok daha iyi bir yol göstermek istiyorum" diyerek tarihte ilk kez boykotu önerdi. Görüldüğü gibi kavram, Boycott'un isminden geliyor, ne var ki ona bütünüyle karşıdır.
Tarihte pek çok boykot örneği var. 1920'lerde Amerika Birleşik Devletleri'nde Henry Ford'a karşı organize edilen başarılı Yahudi boykotu mesela. Veya tam tersi 1930'larda Nazi Almanyası'nda Yahudi işletmelerine yönelik antisemitik boykot. Arap Birliği'nin 1960'larda İsrail'e ve İsrail ile ticaret yapan şirketlere uyguladığı boykot. 1973 petrol krizi sırasında Arap ülkeleri Batı'ya karşı ham petrol ambargosu vesaire vesaire...
TEK KUŞAKLIK YÜKSELİŞ ÖYKÜSÜ
Boykot'a ismini veren kahramanımız 1860'lardan itibaren toprak işletmeye başladı. O dönemde İrlanda'da en zengin 750 toprak sahibi ülkenin yarısına sahipti. Boycott; bu adamlarla çalışıyordu. İrlanda'dan ayrıldıktan sonra Boycott ve ailesi Amerika Birleşik Devletleri'ni ziyaret etti. New York'a gelişi medyada büyük ilgi gördü; New York Tribune, "İstemeden dile yeni bir kelime ekleyen Kaptan Boycott'un gelişi, uluslararası ilgi gören bir olaydır" dedi. Boycott birkaç ay sonra İngiltere'ye döndü. 1886'da gençliğinden beri tutku duyduğu beygir yarışlarına yöneldi. Bay Boycott, tek kuşakla tamamlanmaya çalışılan sınıfsal yükseliş öyküsü olarak özetleyebileceğimiz hikâyenin stresine kalbi dayanmadı ve 19 Haziran 1897'de Flixton'daki evinde terk-i dünya eyledi.