Hangi birinden söz etsem bilmiyorum. Portreler var, hepsi birbirinden etkileyici. Yul Brynner'la Cüneyt Gökçer'i yan yana, Anıt Kabir'de yürürken gösteren resmi bu grubun başyapıtı seçeceğim ama ne bileyim Salah Birsel portresinin hakkı kalacak. Veya Arıburnu'nun, Butak'ın, Dümbüllü'nün, Zobu'nun resimlerinin gönlü kırılacak... Türkiye'nin birçok yerinden çekilmiş, bazıları akıl almaz güzellikte, bir tablo gibi tasarlanmış görüntüler var. Bakıyorum, şu Kırkpınar 'sahnesi' bir başyapıt ama, şu Maden kasabası görüntüsü, şu Cebeci Camisi, Karakoçan, Muş, Tokat aynı düzeyde değil mi? Hele Belemedik Köprüsü... İnsanlık durumu resimleri var, modernleşmemizin iç macerası var, toplumsal dönüşümümüz var. Ozan Sağdıç'ın fotoğraflarından bir seçkiyi Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı yayımladı. Kitabı alır almaz dalıp gittim. Bir yandan hayretler içindeydim, çünkü, Sağdıç, benim Ankara'yı ve Türkiye'yi 'idrak etmeye' başladığım yıllardan bu yana çekiyor resimlerini. Dolayısıyla, ortaya getirdiği 'gerçeği' ben de günü gününe yaşadım. Gene de o resimlerde karşıma çıkan tablo beni şaşırtıyor. Ankara'nın daha 1960'ların ortasında böyle bir at, eşek, yoksulluk kenti olduğunu unutmuşum. Ya da öteki kent ve kasabaların Ortaçağ görüntülerini... Bizim fotoğrafçılığımız bir 'işlev' etrafında başlamıştır. Ara Güler ustamız bugün bile 'fotoğraf sanatçısı' değil 'muhabir' olduğunu söyler. Bu, Ozan Sağdıç için de geçerlidir. O da bu işe Hayat Mecmuası'nda başlamıştır. Bu albümde yer alan ve besbelli, elindeki arşivin kim bilir, kaçta kaçını oluşturan görüntülerin önemli bir bölümü o dönemde ortaya çıkmıştır. Bunlar bir tanıklık çabasıdır.
HAYAT IN BÜYÜK GÖRÜNTÜSÜ
Ne var ki, Sağdıç olsun, Güler olsun, Selahattin Giz olsun doğrudan fotoğraf sanatçılığının söz konusu olmadığı bir dönemde, yaptıkları işe olağanüstü bir estetik boyut katmasını bilmişlerdir. Ozan Sağdıç bu estetik çabayı gidebileceği en uç noktaya kadar itmiştir. Belki bir 'an'dır onun yakalamaya çalıştığı ama Sağdıç'ın, o an'ı, içerdiği estetik nedenle yakalayıp dondurduğu kendisi açıkça belli ediyor. Kadrajlama ve muhtemelen resme son halini verirken kullandığı tercih, yani fotoğrafın içerdikleri kadar çekenin dışarıda bıraktıkları da, söz konusu estetiğin oluşmasında pay sahibi. Büyük plan her zaman önemlidir ama onun içinde yer alan bir 'durum' ve ayrıntı gücü Sağdıç'ta daima öne çıkmış. Bunda dönemin diğer büyük fotoğrafçılarının bir etkisi var. Capra, Cartier-Bresson, Doisneau bu yönde ürün verdiler. Ama kendisinin de söylediği gibi, bu fotoğrafların arakasında İtalyan Yeni Gerçekçi sinemasının etkisi çok aşikar. O nedenle de hayatın büyük resmini yakalayıp yerli yerine oturtmaya çalışan, öyküyü o anlık görüntünün değil, tanıklık ettiği hayatın anlatmasını bekleyen muhteşem çalışmalar bunlar. Yahya Kemal "Nesrimiz ve resmimiz yoktu, olsaydı başka bir medeniyet olurduk," diyor. Sağdıç o eksiği gideren büyük sanatçılardan biri. Bu olgunun arkasında muhtemelen başka bir itki var. Sağdıç'ın ilk ürünlerini verdiği 1950'lerin ikinci yarısı, 1960'lar edebiyatın büyük hamleler yaptığı bir dönem. Sağdıç'ın fotoğraflarında görülen öykü öykü örüntüsü biraz da bu durumun bir izdüşümü. Doğal; muhteşem Sait Faik öyküsü aşılmamıştı ama, o edebiyat, artık bambaşka bir plana taşınıyordu. Gerçeğin doğrudan ifadesi değil çok daha ötelerde kristalize olmuş bir anlatımı devreye giriyordu. Sağdıç o oluşuma görsel düzeyde katkıda bulunmuş. Öyle olmasaydı, o Kadınlar Hamamı görüntüsü, o Yeşilçam Sokağı, o Ziya Gökalp Caddesi görüntüleri mümkün değil ortaya çıkmazdı. Ozan Sağdıç gerçek ve müthiş bir ozan!
