Dünyayı en az 20 yıl geriye götüren küresel ekonomik krizle ilgili olarak bugüne kadar bu köşede yayınlanan en az 20 yazıda hep bir noktanın altını çizdik:
Bu krizi etik açık tetikledi. Daha somut söylersek, her şey ahlak krizi ile başladı.
Avrupa'nın birçok ülkesinde bugün bir film vizyona giriyor. Adı: "Inside Job".
Siyasal bilgiler mezunu yapımcı-yönetmen Charles Ferguson'un (Daha önce Irak'ın işgalini konu alan "No end in sight" filmiyle hem Oscar'a aday gösterildi, hem de birçok festivalde ödül yağmuruna tutuldu) bir belgesel çalışması bu.
Konusu: 2008'de Wall Street'te patlak veren ve hızla tüm dünyayı etkisi altına alan finansalekonomik krizin perde arkası.
Ferguson'un tıpkı Irak işgalini konu alan filmi gibi, "Inside Job" da bir belgesel. Hem de ne belgesel. Krizin sorumlu-sorumsuz tüm önemli aktörlerinin itiraflarından oluşuyor. Pazar ayini sonrası perde arkasından papaza günah çıkaranları hatırlatan bu aktörlerden bazılarını sayalım:
William Ackman: "Pershing Square Capital Management" fonunun (Not: Bir "Hedge fund", yani kumar fonu) kurucusu ve yöneticisi.
Daniel Alpert: "Hedge fund" sektörünün kurdu, "Westwood Capital" fonunun kurucusu.
Jonathan Alpert: Wall Street bankacılarının ve trader'larının psikoterapisti.
William Buiter: "CitiGroup" baş ekonomisti.
Avrupa Kalkınma ve Yatırım Bankası'nın eski baş ekonomisti. Birçok merkez bankasının danışmanı.
John Campbell: Harvard Üniversitesi İktisat Fakültesi'nin dekanı.
Satyajit Das: "Merrill Lynch" ve "CitiGroup" gibi dev finans kuruluşlarına çok para kazandırmış olan risk yönetimi ve türev ürünler uzmanı.
Barney Frank: Temsilciler Meclisi'nde Massachusetts eyaletinin Demokrat üyesi. Meclis'in Finans Komitesi başkanı.
Glenn Hubbard: Bush yönetiminin ekonomik danışmanı, günümüzde Columbia University Business School dekanı.
Christine Lagarde: Fransa Ekonomi Bakanı.
Jeffrey Lane: "Lehman Brothers" eski başkan yardımcısı, günümüzde "Modern Bank"
CEO'su.
Lee Hsien Loong: Singapur Başbakanı.
David McCormick: ABD Hazine Bakanlığı'nın uluslararası ilişkilerden sorumlu eski bakan yardımcısı.
Lawrence McDonald: "Lehman Brothers" in bat(ırıl)masını konu alan "A Colossal Failure of Common Sens" kitabının yazarı.
Harvey Miller: ABD'nin en ünlü iflas davaları avukatı.
Charles Morris: Küresel krizin ilk habercileri arasında sayılan iktisatçı.
Nouriel Roubini: Krizi daha 2006'da görüp haber veren ve adı "Baykuş"a çıkan iktisatçı.
George Soros: Anlatmaya gerek var mı; dünyanın kriz kollayıp milyarlar vuran spekülatörü.
Dominique Strauss-Kahn: IMF Başkanı.
Paul Volcker: Jimmy Carter ve Ronald Reagan'ın başkanlıkları döneminde FED başkanlığı yapan, şimdi de Obama yönetiminde Ekonomik Koordinasyon Kurulu başkanlığını yürütmekte olan iktisatçı.
Liste uzun, çok uzun. En az yazdığımızın iki katı kadar es geçtiğimiz isim var...
Filmin önemi şu: Tüm bu aktörler, 2008 krizinin Başkan Reagan döneminde başlayıp, Clinton ve Bush dönemlerinde pupa yelken sürdürülen "Deregulation" sürecinin kaçınılmaz sonucu olduğunu itiraf ediyorlar. Yani, "Kuralsızlaştırma"nın, "Denetimi hafifletme"nin, "Piyasayı kendi haline bırakma"nın. Özetle, Wall Street'i doğa yasalarının geçerli olduğu bir "Jungle" a dönüştürmenin.
Bu kadar başkanın hepsinin, gözlerinin kör, vicdanlarının sağır olduğunu düşünmek mümkün mü?
Son derece bilinçli bir tercihti yaptıkları.
O tercih neydi? Küreselleşmeyi denetleyebilmek için sermayenin belli ellerde toplanmasını sağlamak.
Bir(kaç) üten olacaktı bu süreçte, bir(çok) ütülen. Öyle de oldu.
Şimdi ABD'de milyonlarca kişi evine (donuna) varıncaya kadar her şeyini yitirirken, dünyada yüz milyonlarca kişi yeniden açlık sınırının altına düşerken, kriz zenginleri (vampirleri) hiçbir riskle karşılaşmadan servetlerinin keyfini sürüyorlar.
Dahası, krizin baş aktörlerinin çoğunu Başkan Obama ekibine aldı. Ya da koruması altına.
Eleştirmenler, "Inside Job" için, "Yılın en iyi korku filmi" diyorlar. Türkiye'ye gelirse ve gösterilecek salon bulabilirse, sakın kaçırmayın.
