ABD Kongresi'nde tekrar gündeme gelen Ermeni soykırımı yasa tasarısı zamanlama açısından bir tesadüf olabilir mi? Ankara bu zamanlamayı nasıl algılıyor? Ankara'da algılama sanırım şu yönde:
Türkiye zaten Ermenistan ile normalizasyon konusunda bu kadar zorlanırken şimdi bir de ABD cephesi Türkiye üzerinde baskı kurmaya çalışıyor. Ankara'ya göre bu zamanlama tesadüf olamaz! ABD yönetimi Türkiye üzerinde siyasi baskı kurmak amacıyla harekete geçmiş ve Kongre'ye "yeşil ışık" yakmış durumda. Hemen belirtelim: bu algılama yanlış. Bu algılamanın yanlış olduğunu anlamak için ABD siyasi sisteminin iç dinamiklerine bakmak yeterli.
Amerikan siyasi sistemi gerçek bir "güçler ayrılığı" üzerine kurulmuştur. Kongre hükümetten emir almaz. Yürütme öyle kolay kolay yasama üzerinde baskı kuramaz. Yani yönetim Kongre'ye gidip "Hadi artık harekete geç" diyecek güçte değildir. Kaldı ki Obama yönetimi ve Dışişleri, Kongre'deki yasa tasarısının ve zamanlamanın Türkiye'deki milliyetçi havayı daha da körükleyeceğinin farkında. Bu nedenle Obama yönetimi Kongre'deki gelişmelerden rahatsız durumda. Ama tabii ki Amerikan iç politikasındaki dinamiklerin de kendi içinde bir zamanlaması var. ABD Dışişleri bu dinamikleri kontrol etme gücüne sahip değil. Eğer Ankara Kongre'deki zamanlamayı gerçekten anlamak istiyorsa bütün yapılması gereken Ermeni lobisinin ve ABD siyasi sisteminin nasıl işlediğini anlamak.
Bir an için kendinizi Amerika'daki Ermeni lobisinin yerine koyun. Ermeni lobisinin var oluş amacı ne? Tabii ki 1915'in "soykırım" olarak tanınması. Bunun için sürekli olarak faaliyet halindeler. Kongre üyelerine baskı yapıyorlar. Para topluyorlar. Kampanyalar düzenliyorlar. Basın ve yasama üzerinde etkileri büyük. Bu etki özellikle seçim yıllarında çok artıyor. Nedeni basit. Politikacıların oy ihtiyaçları. Ve bu yıl kasım ayında Amerika'da ara seçimler var. Ekonomik durgunluk ve işsizlik nedeniyle Demokratlar çok zor durumda. Her oya muhtaç haldeler. Ermeni lobisinin en güçlü kalelerinden Massachusetts'te Demokratların uğradığı ara seçim yenilgisinden sonra, Ermeni kökenli seçmenlerin gönlünü alma çabası daha da artacak. Dolayısıyla kendinizi Ermeni lobisinin yerine koyarsanız bu yılın sizin için büyük bir fırsat olduğunu anlarsınız.
Musevi lobisi Türkiye'ye kızgın
Üstelik bu yılı Kongre'de Ermeni lobisi açısından cazip kılan başka faktörler de var. Bunların belki de en önemlisi Musevi lobisinin Türkiye'ye olan kızgınlığı. Türkiye geleneksel olarak hem Ermeni hem de Rum lobisine karşı hep Musevi lobisinin desteğine güvenmiştir. İsrail ile iyi ilişkilerin arkasında yatan gerekçelerden biri hep bu olmuştur. Oysa bugün Türkiye-İsrail ilişkilerinin geldiği yer itibariyle durum farklı. Bu yıl Musevi lobisi Türkiye için Kongre'de kılını bile kıpırdatmayacaktır. Hatta aleyhte faaliyetler bile mümkün. Ve tabii ki Ermeni lobisi bu durumu fırsat bilecektir.
Bütün bunlar yetmiyormuş gibi Ermeni lobisinin elini son derece güçlendiren başka bir faktör Türkiye'nin Ermenistan ile normalizasyon protokollerini dondurmuş olması. ABD'deki Ermenilerin en çok çekindikleri şey Ankara ve Erivan arasında ciddi bir barış ve normalizasyon sürecinin somut olarak başlaması. Zira onların derdi Ermenistan'ın siyasi ve ekonomik geleceği değil. Bütün dertleri 1915 ve soykırım. Zaten bu nedenle protokoller konusunda çok öfkelendiler. Erivan yönetimine ateş püskürdüler. Şu anda AK Parti'nin protokolleri dondurmuş olması ve Karabağ konusunu normalizasyon için bir önkoşul olarak görmesi Ermeni lobisinin ekmeğine yağ sürüyor. Bu nedenle Ermeni lobisinin planlarını altüst etmenin en etkin yolu Erivan'la daha iyi ilişkilerden geçiyor.
Öte yandan maalesef Türkiye'deki iç dinamikler ve milliyetçi hava nedeniyle protokollerin geçmesi son derece zor gözüküyor. O halde ne yapmalı? Protokollerden bağımsız olarak bazı adımlar atma konusunda Türk diplomasisi yaratıcı formüller düşünmeli. Mesela Ermenistan'la sivil toplum temelinde kültürel açılımlara destek verilmeli. Ermeni gazeteciler, akademisyenler, sanatçılar, sivil toplum kuruluşları Türkiye'ye davet edilmeli. Unutmayalım ki Ermenistan'la atılacak her müspet adım, ABD Kongresi'nde Türkiye'nin işine yarayacaktır.
