Dünya askeri harcamaları son 14 yılda ilk defa geriledi. Ve reel olarak askeri harcamalar 2012'de bir önceki yıla göre yüzde yarım azaldı. Bu düşüşe rağmen 2012'de dünyada askeriyeye harcanan toplam para tutarı 1 trilyon 750 milyar dolar oldu. Bu durumda dünyada kişi başına yapılan askeri harcama da 250 doları buldu.
Stockholm Barış Araştırma Enstitüsü'nün (Sipri) hafta başında yayınladığı rapora göre dünya ekonomisinde yaşanan kemer sıkma uygulamaları sonucunda askeri harcamalar özellikle ABD ve Avrupa ülkelerinde azalırken, gelişmekte olan ülkelerde ise çoğaldı.
Peki niye ABD ve Avrupa'da askeri harcamalar azaldı? Gelişmiş ekonomiler ABD ve Avrupa ekonomik kriz nedeniyle Irak ve Afganistan için bütçelerinden ayırdıkları ödenekleri azalttı. ABD'nin askeri harcamaları 2012'de reel olarak yüzde 6 azalarak 686 milyar dolara geriledi. Gelişmekte olan ülkelerden Çin ise askeri harcamalarını çoğaltmaya devam etti.
Çin'de askeri harcamalar 2003-2012 döneminde reel olarak yüzde 175 arttı. Çin 2012'de 166 milyar dolar tutarında askeri harcama yaptı ve harcamaları özellikle uçak gemisi yapımı ve siber casusluk sistemlerin kurulmasında yoğunlaştırdı.
Yine Doğu Avrupa ülkelerinde askeri harcamalar, 2012'de bir önceki yıla göre yüzde 14 artarken özellikle Rusya ve Ukrayna'da askeri harcamalar aynı dönemde yüzde 24 çoğaldı. Rusya'nın askeri harcaması 2012'de 90 milyar dolar oldu.
Ortadoğu ülkelerinde ise aynı dönemde askeri harcama artışı yüzde 8 oranında gerçekleşti. Aynı dönemde Latin Amerika'da yüzde 4.4, Kuzey Afrika ülkelerinde yüzde 7.8 askeri harcama artışı oldu.
Askeri harcamaları ülke milli gelirine oranlayarak bakıldığında ise söyle bir tablo ortaya çıkıyor. Suudi Arabistan milli gelirinden yüzde 8.9 askeri harcamaya pay ayırarak en çok harcama yapan ülke oluyor. Azerbaycan yüzde 4.6, Ermenistan yüzde 3.8 milli gelirlerinden askeriyeye pay ayırıyorlar. ABD ve Rusya ise milli gelirlerinin yüzde 4.4'ünü askeri harcamalara ayırıyorlar.
Gelelim Türkiye'nin askeri harcamalarına... Türkiye 2012'de 17.9 milyar dolar askeri harcama yaptı. Bu tutar, 2011 sabit dolar kuruyla milli gelirin yüzde 2.3'ünü oluşturuyor. Ve bu oran son 25 yılın en düşük askeri harcama/ milli gelir oranı oluyor. Buna rağmen Türkiye, dünyada en çok askeri harcama yapan ülkeler sıralamasında 15'inci sırada.
Komşulardaki duruma bakılırsa... Aynı dönemde Yunanistan büyük bir ekonomik kriz yaşamasına rağmen 7 milyar dolar askeri harcama yaparak milli gelirinin yüzde 2.5'ini askeriyeye harcadı. Güney Kıbrıs ise 2012'de 472 milyon dolar askeri harcama yaptı. Bu tutar, Güney Kıbrıs'ın milli gelirinin yüzde 2.1'ini oluşturuyor.
Tekrar Türkiye'ye dönersek... 1990'lı yıllarda ve 2000'lerin başında askeri harcamaların milli gelire oranı yüzde 4.5'e yaklaşmıştı. Hemen belirtelim 28 Şubat darbesinin ardından askeri harcamalarda önemli bir artışlar oldu. On yıldır, özellikle 2004'ten bu yana, eğitim ve sağlık harcamalarının Cumhuriyet tarihinde ilk defa askeri harcamaların üzerine çıkarılması ekonomide verimliliği artırdı.
Ve şu gerçek artık açıkça ortaya çıktı. Türkiye'nin ekonomik başarısında askeri harcamaların azaltılması önemli rol oynadı.
