Ekşi Sözlük pedofili skandalıyla ilgili toplumun vicdanını yaralayan, akıl almaz olayı uzmanlar değerlendirdi. Bu süreçte ailelere neler düşüyor, istismar durumunda yapılması gerekenler, istismar belirtilerini ve istismarcının eyleme geçmeden önce anlaşılmasının mümkün olup olmadığı hakkında uzmanlar SABAH'a açıklamalarda bulundu.
PROF. DR. NEVZAT TARHAN
Pedofili ve Cinsel istismar toplum nezdinde kabul edilemez bir suç ve hatta sapkınlık. Öte yandan, psikolojide pedofilinin nedenleri üzerine dair çok önemli araştırmalar var. Siz de bize bu nedenlerden bahsedebilir misiniz?
Pedofili, psikiyatri literatüründe cinsel perversiyon veya parafili olarak tanımlanan bir davranış bozukluğudur. Çocuklara "cinsel sevi" ruh dünyaları araştırıldığında çoğunda önemli psikolojik patolojiler var ve bu kişilerin çeşitli travmaları var. Bu travmaların, "seksüel narsizm" dediğimiz bir özellikleri bulunuyor. Kendinden zayıf ve güçsüz kişilerle birlikte olma isteğiyle ortaya çıkıyor. Kendi egolarını üstün ve güçlü gördükleri için kendilerinden zayıf çocuklarla birlikte olmak istemeleri ile ilgili bir eğilim oluşuyor bu kişilerde. Karşı cinsle birlikte olma isteklerinde, aynı doyumu sağlayamıyorlar. Bu doyumu sağlayamama sonucunda, savunmasız çocuklara çeşitli menfaat veya ücret karşılığında bir araya gelmeye çalışıyorlar. Bu kişilerin çocuklukta cinsel travmaları olabilir.
Karşı cinsle beraber olmaktan korkar ve kaçınırlar. Bu durumda bazı kişilerde çocuklara karşı, bazı kişilerde hayvanlara karşı ortaya çıkabiliyor. Pedofililerde, 'cinsel sevgi nesnesi' çocuklar olabiliyor. Örneğin; karşılaştığımız bir "ayak fetişizmi" vakasında yaptığımız incelemeler sonucunda, çocukluğunda anne ve teyzeler tarafından "çocuğun karnına ayak koyularak sevme" eylemi yaşadığı gördük. Ayaklarını sevdirerek büyüttükleri için cinsel sevgi nesnesi olarak çocuğun ilk 0-3 yaş döneminde "ayak fetişizmi ortaya çıkıyor. Pedofili kişilerde de cinsel sevgi nesnesi buna benzer bir biçimde kötü örnekler ve kötü öğrenmeler sonucunda ortaya çıkması mümkündür.
Aileden birisinde varsa veya oluşturduğu alt kültürde bu normal kabul ediliyorsa bu durum devam edebilir. Hatta bununla ilgili şu anda Hollanda'da bir parti kuruluyor. Onlar bu durumu, hatta ensesti bir özgürlük alanı olarak görülmeye başlıyor. Fakat biz psikiyatri literatüründe bu durum, patolojik cinsellik olarak kabul ediliyor.
Bu vakada, sapkın kişi çocuk istismarı eylemini neden paylaşma eğiliminde bulunuyor sizce?
Bunun İngiltere'de yaşandığı bir örnek var. İngiltere'de bir polis müdürüne, 9 - 10 yaşlarında iki tane erkek çocuğu geçici olarak vesayetle veriliyor. Polis müdürü, bu çocukların uygunsuz görüntülerini çekerek internette yayınlıyor. Bunun üzerine mahkeme süreci başlıyor. Fakat mahkemede, bu kişi yaptığının suç olduğunu kabul etmiyor.
"Çocuklar da memnundu size ne oluyor?" diyor. Hatta onun üzerine basın mensupları 'Teflon adam' olarak tanıtıyor. "Çocukları bu denli dramatize eden, istismar eden biri bunlardan rahatsız olmuyor. Bu nasıl olur?" deyip 'Teflon tip' tanımlaması yapıyorlar. Burada kişinin teşhir etmesi, görünür olmaya çalışması, tatmin olmaya çalışması, cinsel nesnenin cinsel temastan öte pornografiktir. Bunu pornografik materyal olarak görmek gerekir.
ABD Başsavcılar Kurulu'nun bu konuda bir kararı var. O karar şu şekilde; pornografik ve erotik materyalin yaygınlaşması cinsel suçlar arasında neden sonuç ilişkisi ve nedensellik bağı vardır. Pornografik materyaller suç unsurudur.
Tedavi protokolü nasıl olmalı?
Öncelikle, istismara uğrayan çocukların bütün kayıtlarının alınması gerekir.
Türkiye'de Cinsel İzleme Merkezleri var. Burada kayıtlar alınıyor çünkü çocuğa olayı tekrar anlattırmak ikincil, üçüncül travmalar oluyor. İleriki yaşlarda ortaya çıkan birçok hastalığı incelediğimizde şunu görüyoruz; çocukluk çağı travma ölçeğini uyguluyoruz. Buradaki ölçekte yer alan maddelerden biri cinsel istismar maddesidir. Cinsel istismar maddesinde; 'Cinsel organını bana gösterdi', 'Özel bölgeme dokundu' gibi maddeler varsa istismar olarak kabul ediliyor ve ilerideki hastalıkların sebebi olabiliyor. Bu konuların terapi esnasında konuşulması gerekiyor, cinsellik özel bir alandır ve rastgele cinsellik insanın doğasına aykırıdır. Evde rastgele cinsellik olan ailelerin çocuklarında normal cinsellikten korkup bu ihtiyacı pedofili olarak yaşama durumunu görüyoruz.
"CİNSELLİĞİ AYAĞA DÜŞÜRMEYİN!"
Cinsel özgürlük cinsel sorumsuzluk olarak algılanmamalı. Cinselliğin saygın olmadığı ailelerde pedofiliye daha sık rastlıyoruz. Cinsellik, özel, mahrem ve saygı sınırlarında yaşanan bir kavram olmalıdır. Cinsellik yaygınlaşıp değersizleştikçe insanların cinsel uyarılma eşiği düşüyor. Normalde daha zor uyarılacak bir kişi daha kolay uyarılabiliyor. Bu nedenle pedofili yaygınlaşıyor.
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG BERKAY ATEŞ
Pedofili skandalıyla ilgili önemli açıklamalarda bulunan Uzman Klinik Psikolog Berkay Ateş, şöyle konuştu;
"Bu davranışın altında yatan sebepleri anlayabilmek de anlatabilmek de kolay değil. Çocukluk travmaları, kendisi gibi bastırılmış his ve dürtülere sahip olan başka insanları bulma, etkileme veya insanlar tarafından onaylanma arzusu, bundan basit bir biçimde salt bir haz duyma veya başka sebepler yatıyor olabilir. Cinsel fantezi veya cinsel sapkınlıklar konusunda çok uzun yıllardır neden ortaya çıktıklarına dair karmaşık birçok bilgi bulunuyor."
Ateş, açıklamalarını şöyle sürdürdü; "Bir takım çalışmalar ve kaynaklar bu tür davranışların kişinin psikanalitik bir kökende nedenselliklere bağlı olabileceğini, bastırılmış hisler ve dürtülerle birlikte ortaya çıkan projektif sonuçlar olabileceğini, bazı çalışma ve bulgularsa hiçbir nedensellik barındırmadan tesadüfi ortaya çıkabilecek davranışsal ve duygusal anomaliler olabileceğini savunuyor. Bu soruya en doğru ve yakın cevap kişinin yaşamında, travmalarında ve gizli iç dünyasındaki diğer değişkenlerde bulunabilir."
GİZLİ DÜRTÜLERİN İNCELENMESİ OLDUKÇA GÜÇ
Uzman Klinik Psikolog Berkay Ateş, istismarın altında yatan nedenleri değerlendirerek şöyle konuştu; "Bu durum da bu konu hakkında yeterince veriyi analiz edemememiz ve yeterince bulgunun ortaya çıkmamasına sebep oluyor. Gizli saklı dürtüler olduğu için incelenmesi de bir o kadar güç oluyor. Ahlaki gelişim geriliği, empati yoksunluğu, bazı psikopatolojiler bu tür davranışların altında yatıyor olabilir. Hep çocuklarımızı nasıl koruyacağımızdan bahsediyoruz ve pedofililere tepki gösteriyoruz fakat o pedofili davranışlarında bulunan kişilerin zamanında empati ve ahlaki konularda ne kadar eksik bilgiyle donatılmış olduğuna değinmiyoruz. Çocuklarımızı eğitmek demek, sadece mağdur çocuklarımızı değil aynı zamanda bu suçu işleme yatkınlığı olan çocuklarımızı eğitmek için de çaba göstermek demektir. Sağlıklı toplum yapısı için hem mağdur hem de suçlu rolündeki tüm kişilerin doğru eğitilmesi gerekir."
İSTİSMARA UĞRAYAN ÇOCUĞUN PSİKOLOJİK TEDAVİSİ NASIL OLMALI?
Çocukların tedavi planının önemine vurgu yapan Ateş, izlenmesi gereken yolu şöyle açıkladı; "Son derece titiz ve hassas bir süreç izlemek gerekiyor. Her şeyden önce mutlaka profesyonel destek almalarına ailenin teşvik edilmesi lazım. Çevresindeki yetişkinlerin çocuğun güvendiği kişilerden oluşması, şefkatli, sıcak ve huzurlu bir ortamda tutuluyor olması ve duygusal açıdan destekleniyor olması önemli."
HAYATINDA BİR ŞEYLERİN ANORMAL GİTTİĞİNİ HİSSETMEMELİ
Uzman Klinik Psikolog Berkay Ateş "İlk olarak; çocuk neye ilgi duyuyorsa, onunla zaman geçirmeye devam ederek, bu olay vurgulanmadan çocuğun günlük yaşam dengesini bozmamak gerekiyor. Böylece travma sürecinde bu konuyu devamlı vurgulamadan onunla "karşılıksız pozitif bir ilişki" kurması sağlanmalı.
İstismar halinde atılması gereken adımlarla ilişkili olarak Ateş, "Çocuğa duygusal açıdan güvenli bir ortam yaratmak ve ancak çok güvendiği ve sevdiği ortamlarda kendisini ifade edebilecek olduğunu unutmamak gerekiyor. Çocuk psikiyatristi, çocuk psikoloğu ve gelişim uzmanları bu konuda doğru yönlendirmede bulunacaktır. Bunlara erişimi olmayan aileler devletin ilgili ve gerekli mercilerine başvuruda bulunabilir. İstismara karşı destek hatlarına başvurabilirler. Devlet koruması talep edebilirler. Çocuğa karşı empati içinde ve anlayışlı davranmak önemlidir. Çocuğa ve aileye bu konu hakkında doğru bilgiyi doğru biçimde verebilmek çocuğun bu süreci atlatmasına yardımcı olacaktır. Bunların dışında, çocuğa kendi sınırlarını çizmeyi ve korumayı onu suçlamadan ve yargılamadan öğretebilmeli ve gerekirse güvenli alanlar oluşturması konusunda destek olmayı ihmal etmemek gerekir. Konunun takibini yapmaya devam etmek de önemli. Çocuklar bu tür olayları zaman içerisinde bastırmayı tercih edebilir ama duyguları bastırmasındansa güvenli ve huzurlu bir ortamda profesyoneller tarafından gerekirse ortaya çıkarmayı başarabilmesine teşvik edilmeleri gerekir. Ama asla zorlamayla değil." dedi.
İSTİSMARI EYLEME GEÇMEDEN ÖNCE ANLAYIP ÖNLEMEMİZ MÜMKÜN MÜ?
İstismarın eyleme geçmeden önce anlaşılmasının güç olduğunu ancak bazı durumlarda kontrolcü davranmak gerektiğini belirten Ateş, açıklamalarını şöyle sürdürdü; "Bu biraz kontrolcü ve problematik bir yere gidebilecek bir konu. Suçsuz insanların zan altında kalmalarına sebep olabilecek hassas bir konu. Bunu eyleme geçmeden önce anlayabilmek kolay değil fakat bazen anneler içgüdülerine güvenmeli ve içlerine sinmeyen yetişkinlerin çocuklarından uzak durmasını sağlayabilmeli. Çocukken istismara uğramış olan fakat bunu yıllarca içinde tutmuş ve saklamış olan çok fazla yetişkin var."
Uzman Klinik Psikolog Berkay Ateş, "Ailelerin belki de fark edebilecekleri durumlarda konuyu ciddiye almamaları, o yetişkinlere bunu yakıştırmamaları gibi sebeplerden dolayı bu sorunu yaşamış on binlerce insan var. Aileler çocuklarının gelişimi ve çevresi konusunda bu konuda daha hassas davranabilir. Daha iyi gözlem yapabilir veya sadece hislerine güvenerek çocuklarını bazı kişilerden uzak tutabilir. Bunun akrabalar ve aileler içinde de çok fazla olduğunu maalesef görüyoruz. Belki biraz acımasız olacak ama akrabamız veya eş dostumuz diye herkese de sonsuz güvenmemek gerekiyor. Çocuklarımızla konuşabilmeyi, onları dinlemeyi, ciddiye alabilmeyi öğrenmemiz lazım. Bir istismar durumu yetişkinlikte kalıcı etkiler bırakabiliyor. Ciddi istismar vakalarında ise durum çok daha ciddi fiziksel ve psikolojik sonuçlar doğurabiliyor." İfadelerini kullandı.
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG MERVE TOKGÖZ
Uzman Klinik Psikolog Merve Tokgöz, pedofili skandalıyla ilgili ailelere önemli uyarılarda bulunarak alınabilecek tedbirleri sıraladı. Tokgöz, "Çocuğunuzun cinsel istismara uğradığını düşünüyorsanız, istismarın sinyalini veren davranışları dikkate almalısınız." diyerek çocuklarda görülebilecek belirtileri sıraladı;
Uzman Klinik Psikolog Merve Tokgöz, istismara uğrayan çocuklarda ortaya çıkabilecek fiziksel belirtileri şöyle sıraladı;
İSTİSMAR SONUCU İZLENECEK YOL NEDİR?
"İstismar konusunda endişeleniyorsanız çocukla mutlaka konuşmayı denemelisiniz. Çocuğun rahat edebileceği bir alanda yalnız konuşmayı teklif edin. Hatta konuşacağınız yeri onun seçmesini isteyin."
"Seninle konuşmak istiyorum ve bizi kimsenin duymayacağı güvenli bir alan olsun istiyorum. Nerede konuşmak istersin?" deyin.
"Çocuğun karşısında değil yanında ve birbirinize dönük şekilde oturun, aranızda bir yastık kadar mesafe olabilir.
Şöyle bir konuşma yapabilirsiniz;
"İyi olduğundan emin olmak istiyorum, seni çok önemsiyorum. Güvende olman ve kendini iyi hissetmen benim için çok önemli. Sana her zaman ve her koşulda yardım edebileceğimi bilmeni istiyorum. Benim yanımda güvendesin. Son zamanlarda kendini kötü hissetmene sebep olan bir şeyler oldu mu? Sana istemediğin halde yakınlaşmaya çalışan/dokunan biri oldu mu?"
"Çocuğun istismara uğradığı şüphesi çocuğun korunması ve istismarın durdurulması için yasal süreç başlatılması zorunludur."
Alo 183 sosyal destek hattı, 155 polis veya 156 jandarmadan yardım istenmelidir.
