X disease gündemde en çok araştırılan konu başlıkları arasında yerini aldı. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından gündeme taşınan X hastalığı, henüz kaynağı belirlenemeyen potansiyel salgın risklerini temsil ederek, dünya liderlerini gelecekteki sağlık krizlerine karşı stratejik bir hazırlık yapmaya çağırıyor. Bu hastalığın Covid-19'dan 20 kat daha ölümcül olduğu düşünülüyor. Peki, X hastalığı nedir, belirtileri nelerdir, tedavisi var mı? İşte detaylar.
İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nun ana gündemi Kovid-19'dan 20 kat daha ölümcül olduğu düşünülen X hastalığıydı.
Birleşmiş Milletler bünyesinde çalışmalarını sürdüren Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) Genel Direktörü Tedros Ghebreyesus, katıldığı oturumda hastalık hakkında dikkat çekici açıklamalarda bulundu.
Ghebreyesus, gizemli bir hastalık olarak tanımladığı "Hastalık X" ile ilgili konuşurken, dünyanın bu hastalığın salgın haline gelebileceğinin sinyalini vererek hazırlıklı olunmasını istedi.
20 KAT DAHA ÖLÜMCÜL
Ghebreyesus, Hastalık X'in Covid-19'dan 20 kat daha ölümcül bir hastalık olduğunu belirtti.
Ayrıca, 2021 yılının başında hastalıkla ilgili bir analiz yayınlayan DSÖ, hastalığın 75 milyon insanın ölümüne sebep olabileceğini ve her 5 yılda bir yeni bir salgın haline gelebileceğini aktardı.
Ghebreyesus, "Mayıs ayında tüm ülkelerin ortak düşmanları olan pandemiye karşı bir anlaşma yapmalarını umut ediyorum" şeklinde konuştu. Ghebreyesus, "Bilinmeyen faktörler var ve ne olacağı değil, ne zaman olacağı önemli. Bu nedenle bilmediğimiz hastalıklar için bir yer tutucuya ihtiyaç duyuyoruz" dedi.
Küresel konferansta Ghebreyesus, "Covid-19 sırasında birçok kişiyi kaybettik, çünkü onları yönetemedik. Kurtarılabilirlerdi, ancak yer veya yeterli oksijen yoktu. Bu durumda ihtiyaç olduğunda genişleyebilecek bir sistem nasıl oluşturabiliriz?" ifadelerini kullandı.
NET MESAJ VERİLDİ
Ghebreyesus, dünyanın bir sonraki salgına daha etkili bir şekilde tepki verebilmesi için anlaşma yoluyla ortak bir müdahalenin önemini vurguladı.
Davos'taki konuşmasında Ghebreyesus, "Olabilecek bir durumu önceden tahmin etmek, tarihimizde birçok kez yaşandığı için daha iyidir ve buna hazırlıklı olmalıyız. Hazırlıksız olmamamız gereken bazı durumlar var; bilinmeyen faktörlere karşı da hazırlıklı olabiliriz" şeklinde net bir mesaj iletti.
X HASTALIĞI NEDİR?
DSÖ'nün web sitesinde, "X Hastalığı, insanlarda hastalığa neden olup olmadığı bilinmeyen bir patojenden kaynaklanan ciddi bir uluslarası salgını temsil ediyor." ifadesine yer verildi.
Amaç bilinmeyen bir "X Hastalığı"na karşı mümkün olduğunca hazırlıklı olmak.
Toronto Üniversitesi'nden biyoetik ve küresel sağlık profesörü Kerry Bowman, "X Hastalığı, Covid-19'dan daha güçlü olan çok ciddi bir hastalığın ortaya çıktığı varsayımsal bir senaryoyu temsil ediyor. Bu, hızla yayılan bir hastalık tehdidine dünyanın nasıl tepki vereceği konusunda varsayımsal bir hazırlık." dedi.
İLK KEZ 2018 YILINDA İSİMLENDİRİLDİ!
Bulaşıcı hastalık riskinin farkında olan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2018 yılında gelecekte yaşanması potansiyel bu bilinmeyen salgına Ar-Ge Planı'nda kendine yer bulabilmesi için bir isim verdi: X Hastalığı.
X Hastalığı henüz bilinmiyor ancak bilim insanları bir sonraki büyük salgının "henüz karşılaşmadıkları" bir virüsten kaynaklanabileceğinin farkında ve bu nedenle hazır olmak istiyorlar.
Belgede, DSÖ'nün halk sağlığı için ciddi risk oluşturabileceğine inandığı Ebola virüsü, Zika virüsü ve şiddetli akut solunum sendromu (SARS) gibi hastalıklar da listeleniyor.
HAZIRLIKLAR VE ÖNLEMLER
Potansiyel hastalıklara hazırlıklı olmak çok önemli olsa da hastalıkları önleme çabası da eşit derecede önem teşkil ediyor.
En büyük "X Hastalığı" tehdidinin zoonotik, yani hayvanlarda ortaya çıkan bir virüsten kaynaklanacağına inanılıyor. Zoonotik hastalıklara bir örnek, yaygın olarak domuz gribi olarak bilinen "H1N1 influenza" virüsü.
Dünya çapında insanlar yüzünden nesli tükenen hayvanlar ve orman kaybının çarpıcı boyutları, bu tehdidi giderek daha olası hale getiriyor.
Tehdit bu kadar ciddiyken hastalığa karşı hazırlıklı olmak kadar hastalığı önlemeye odaklanmanın önemi de artıyor.
"X HASTALIĞI" DÜNYAYI NASIL ETKİLEYECEK?
Dünya Sağlık Örgütü, her sene salgın potansiyelleri nedeniyle acil müdahale gerektiren "öncelikli hastalıkların" yer aldığı bir liste yayınlıyor.
Listede Ebola, Zika ve SARS gibi artık iyi bilinen ölümcül virüslerin yanı sıra Lassa ateşi ve Marburg virüsü hastalığı gibi daha az bilinen hastalıklar da yer alıyor.
Bu yılın farkı, listedeki hastalıklar arasında "X Hastalığı" denilen gizemli bir tanımın yer alması.
COVID-19 BİR "X HASTALIĞI" ÖRNEĞİYDİ
"X Hastalığı"nın neyden kaynaklanacağı şu anda bilinmiyor ancak DSÖ tarafından ciddi bir mikrobiyal tehdit olarak kabul ediliyor.
Yeni bir corona virüsünün neden olduğu Covid-19, 2019'un sonunda pandemiye yol açtığında "X Hastalığı"nın bir örneğiydi.
Doğada varlığını sürdüren geniş virüs ağı, bu tür hastalıkların muhtemel kaynağı olarak görülüyor. Bunun nedeni bu virüslerin insanlara yayılıp onları enfekte etme ve bağışıklıklarının olmadığı bir enfeksiyona yol açma potansiyelleri.
DSÖ, "X Hastalığı"nı belirlenemeyen bir hastalık olarak listeleyerek, salgınların her zaman tanımlanmış bir kaynaktan gelmediğini ve "ciddi bir uluslararası salgına, şu anda insanda hastalığa neden olduğu bilinmeyen bir patojenin neden olabileceğini" kabul etmiş oluyor.
POTANSİYEL SENARYOLAR
NTV'de yer alan habere göre;
"X Hastalığı" her an ortaya çıkabilir. Grip gibi zaten bilinen bir hastalığın mutasyonu olabilir.
Tarihin en ölümcül salgınlarından biri olan 1918'deki meşhur İspanyol gribi salgını, yarım milyar insanı enfekte etti ve 20 milyondan fazla kişinin ölümüne neden oldu.
Hastalık şempanzelerden yayılan HIV gibi 35 milyondan fazla insanı öldüren henüz keşfedilmemiş bir hastalık da olabilir.
"X Hastalığı" ayrıca insanlar tarafından da kasıtlı olarak geliştirilip yayılabilir.
Ne yazık ki biyolojik savaş yeni bir şey değil ve Amerika Birleşik Devletleri dahil 16 ülkenin biyolojik silah programları var veya olduğundan şüpheleniliyor.
Amerika'nın o zamanki Savunma Bakanı Donald Rumsfeld 2002 yılında, "bilinen bilinmeyenler" hakkındaki konuşması nedeniyle alay konusu olmuştu.
Bugün bunlardan birine "X Hastalığı" deniyor ve bu kimsenin gülünç bulduğu bir konu değil.
Salgının geleceği kesin ve net şekilde bilinirken hastalığa neden olabilecek patojenler gizemini korumaya devam ediyor.
"X Hastalığı"nın tehdit unsuru olarak listelenmesinin en temel nedeni de bu gizeme karşı hazırlıklı olabilmek.
