Fransa'da içerdiği Koli Basili (E.coli) bakterisi nedeniyle 2 kişinin ölümüne sebep olan Buitoni pizzaları üreten Nestle'nin merkezi ile Buitoni fabrikasında arama yapıldı. Ülke basınındaki haberlere göre, 22 Mart'ta Paris Kamu Savcılığınca "adam öldürme", "aldatma" ve "başkalarının hayatını tehlikeye atma suçlamalarıyla soruşturma açılan olayla ilgili bu sabah Caudry kentindeki Buitoni fabrikasında ve Issy-les-Moulineaux kentindeki Nestle'nin genel merkezinde arama yapıldı.
Tüm bu süreçlerle ilişkili olarak Avrupa'da halk sağlığında yaşanan bu krizin nelerden kaynaklandığını, koli basili bakterisinin ortaya çıkardığı sağlık sorunlarını ve bu tip enfekte olmuş gıdalara karşı kişilerin nasıl bir önlem alabileceğine dair merak edilen her şeyi Gıda Mühendisi Setenay Abrekoğlu yanıtladı. İşte tüm merak edilenler…
Fransa'da içerdiği E. Coli yani koli basili bakterisi nedeniyle 2 çocuğun ölümüne sebep olan Buitoni pizzaları ile birlikte Avrupa' da artan bakteri krizi, halk sağlığını tehdit ediyor. Bu bakteri krizlerinin üst üste gelmesinin sebebini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tüm mikroorganizmaların özellikleri ve gelişim ortamları farklı olduğu için gıda zehirlenmesine yol açan ve insan sağlığını tehdit eden, gıda tüketimiyle veya gıdadan farklı yollarla bulaşan hastalıkların sebepleri de değişmektedir. Gıdalarla ilgili üretim, taşıma, servis veya bunlardan farklı süreçlerin uygulandığı tesis ve işletmelerde, bağlı olunan yasal mevzuat ve şartlara uygunluğun sağlanması, üretilen veya servise sunulan gıdalar için belirlenen hijyen - sanitasyon ve gıda güvenliği şartlarının uygulanması gerekmektedir. Bunlara uyulmayan gıda ile ilgili işlemlerin olduğu işletmelerde her zaman gıda kaynaklı hastalıklar, hatta ölüme yol açabilecek durumlar artış gösterebilir. Gıda zehirlenmesine ya da gıda kaynaklı hastalıklara yol açan mikroorganizmaların gelişimi gıdaların tarladan sofraya adını verdiğimiz yolculuğunda üretim alanlarında veya servis vb. tüm aşamalarda oluşabilecek yetersiz sanitasyon koşulları, altyapısal yetersizlikler, personel, hammadde, kullanma suyu, ekipmanlar, ambalaj, hayvanlar ve bitkiler, hava, toprak vb. birçok bulaşma etmeni olabilir. Bu durumda ülkelerde güvenli gıda üretimi ile ilgili yasal mevzuatlar yeterliyse bunların etkin uygulanıp uygulanmadığı ya da işletmelere uygulanan yaptırımların etkin olması gerekmektedir.
Koli Basili, nasıl bir bakteri türü ve hangi şartlarda ortaya çıkıyor?
E. colinin patojen olmayan suşları insan ve sıcakkanlı olmayan hayvanların bağırsak floralarında doğal olarak bulunurlar. Ancak herhangi bir ortamda ya da gıdada bulunması dışarıdan bir bulaşı olduğunun göstergesidir. Bu bulaşma gıdalara doğrudan fekal bulaşma ile ya da gıda işlenmesinde rol alana kişiler aracılığıyla dolaylı olarak bulaşır. Hayvansal et ve süt ürünlerinde bulunabilir, yumuşak peynir, çiğ süt ve kıyma en yaygın bulunabilecek gıdalardır. Hastalıklı hayvanlarda hayvan dışkıları ile ya da kesim sırasında bulaşma olabilir.
Koli basili ile enfekte olmuş bir kişide ortaya çıkan semptomlar nelerdir?
Özellikle sıcak yaz aylarında daha sık rastlanan enfeksiyon, çocuklarda ölümle sonuçlanabilen enfeksiyonlara sebep olabilmektedir. Hastalık mikroorganizmanın belirli bir düzeyin üzerinde vücuda alınması sonucu ortaya çıkar. Tüketimi takiben 8-24 saat, ortalama 11 saat içinde karın krampları, sulu kanlı ishal, baş ağrısı, üşüme ve ateş belirtileri ortaya çıkmaktadır. Bu mikroorganizmayı vücudunu alan bireylerde dışkı ile atılma olsa da taşıyıcı olarak kalabilirler.
Bu pizzaları tüketen 50 kişiden 48 i çocuk ve her ne kadar tüketimde çocuk oranı yüksek olsa da ölen iki kişinin de çocuk olması, bu bakterinin çocuklar ve yetişkinler üzerinde farklı bir etkiye sahip olup olmadığı sorusunu gündeme getiriyor. Bakterinin zarar verme potansiyeli yaşa bağlı olarak değişkenlik gösterir mi?
İnsan ve hayvan bağırsaklarında doğal olarak bulunan bir bakteri olmasına karşın mikroorganizma yükünün artması ve toksin oluşturması durumunda zehirleyici veya hastalık yapıcı etkisi olabilmekte. Bu sebeple bağışıklığı yetişkin bireylere göre daha düşük olan çocuk yaştaki bireylerde ya da bağışıklık sistemi hastalığı olan bireylerde etkisi daha yüksek seviyelerde görülebilmektedir.
Fabrikanın eski bir çalışanının mart ayı sonunda medyayla paylaştığı fotoğraflarda, pizza üretim hattında kurtçuklar, duvarlarda mantarlar, yerlerde yiyecek parçaları, ağzı açık çöplerin olduğu görülmüştür. Böyle bir gıda üretim tesisi, koli basilinin yanı sıra farklı hastalıklara neden olabilecek hangi bakteri ve virüs tehditleri altındadır?
E. coli enfeksiyonlarının kontrolünde üretim tesislerinde veya servis aşamasında hijyen ve sanitasyon kurallarına uyulması, yeterli pişirme işleminin uygulanması, soğukta muhafaza koşullarının sağlanması, gıda ile temas eden kişilerin sağlık taramalarının yapılmış olması ve ellerini etkin ve düzenli yıkaması, kullanılan alet ekipmanların temizliğine dikkat edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bunların sağlanamadığı gıda üretim tesislerinde koli basilinin yanı sıra Salmonella, Bacillus, S. Aureus, küf, maya vb. gıda kaynaklı hastalığa sebep olabilecek mikroorganizma gelişimi olabilir. Gıda hammaddelerine yani gıdanın özelliklerine ve çevresel etmenlere bağlı olarak risk oluşturan mikroorganizma grubu değişkenlik gösterebilir, bu sebeple alınacak önlemler bunların özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir.
Her ne kadar güvenli üretime dikkat edilmesi gerekse de kişiler, kendilerini günlük yaşamlarında bu bakterilere karşı nasıl koruyabilirler?
Günlük yaşamda bireysel olarak alabileceğimiz önlemler eğer gıdayı kendimiz hazırlıyorsak güvenilir markalardan, gıda güvenliği standartlarına uygun üretim yaptığını beyan eden firmalardan alışveriş yapmak, çalıştığımız ve gıdaları sakladığımız ortamın temizliğini etkin yaparak, gıdaların muhafaza edilmesi sıcaklık ve ortamda muhafaza ederek, yıkama durulama ve pişirme işlemlerini etkin ve gerektiği şekilde yaparak, satın aldığımız ürünlerde içerik ve son tüketim tarihi bilgilerine dikkat ederek kendimizi ve çevremizdekileri gıda kaynaklı hastalıklardan koruyabiliriz. Özellikle yaz aylarında et ürünleri vb. gıda gruplarının dışarıda uzun süre kalmaması soğuk muhafaza edilmesi gerekir.
