Her 3 kişiden birinde kanser görülebilen günümüzde, 4 Şubat 2021 Dünya Kanser Günü dünya yüzeyinde bulunan her bir insanın bu kanser yükünü azaltmak için önemli rol oynayabileceğini hatırlatmak amacıyla "Kanser için Ben: Bugün ve Gelecekte de" temasıyla tüm dünyada kutlanmaktadır. Covid-19 gölgesinde benzersiz günler geçirdiğimiz şu günlerde Dünya Kanser Günü, bu zorluklar içinde sonuna kadar savaş veren kanserli hastalarımız ve ailelerini merkeze alarak, onlar için tüm varlıklarıyla çalışan araştırmacılar, hekimler, hemşireler ve yardımcı sağlık personeline atfedilmiştir.
Kanser hastalığında yaş faktörü ne derece önemli? Kanser, yetişkinlerde, çocuklarda ve yaşlılarda nasıl seyrediyor?
Çocukluk çağı kanserlerini çok farklı genetik değişiklikler oluşturduğu için, bu yaş grubunun kanserleri erişkin grubundan çok farklı seyir gösteriyor. Genellikle de aralarından tedavilere daha iyi yanıt veren kanser türleri çıkıyor. Bunun doğal bir sonucu olarak uzun süreli yaşam olasılığı daha yüksek gözleniyor. Erişkin grupta ise, kanserin seyri genç-yaşlı ayırt etmeden genetik alt yapıya bağlı olarak farklılıklar gösterebiliyor. Yaşlılarda kanser daha yavaş ve iyi gitmeyebiliyor!
Kansere karşı her geçen gün yeni bir çalışma yapılıyor. Şu an dünyada kanseri bitirir dediğiniz bir çalışma var mıdır?
Maalesef kanseri oluşturan etmenler tek bir nedene bağlı olmadığı için kanseri bitirebilecek tek bir çalışma tanımlamak mümkün değil. Kanser hücresi bir yaşam yolunu durdurduğunuzda farklı bir kısa devre yol ile kendisine yaşam alanı oluşturabiliyor. Önemli olan bu yolları önceden keşfedip, hedefli ilaç veya immunoterapilerin akılcı kullanımıyla kanserin yayılmasına izin vermemek…
Kanserin birçok çeşidi bulunuyor. Bunların ortak dediğiniz bir belirtisi var mı?
Hayır böyle bir belirti yok. Her kanser türü çıktığı bölgeye, yayılma hızına ve içinden çıktığı konak yapısına göre farklı şikayetlerle kendini gösterebilir.
Tekrar nüksetmemesi için ne gibi tedbirler alınmalı?
Eğer geçmişte kanser tedavisi hikayeniz varsa kanserin geri gelmemesi için belirli yaşam standartlarına uymanız gerekir. Sağlıklı bir Akdeniz tipi beslenme, haftada 3 gün 30-45 dakika orta yoğunlukta egzersiz bunun için çoğunlukla yeterlidir. Ayrıca, doktorunuz size nüks etmemesi için bazı ilaçlar verdiyse bunları düzenli kullanmanız, kontrolleri aksatmamanız çok önemlidir.
Kanser hastaları, aldıkları ilaçların da etkisiyle güçsüz düşebiliyorlar. Özellikle tedavi sürecinde yenmesi ya da uzak durulması gereken besinler var mıdır?
Tedavi sürecinde özellikle biraz daha fazla protein içerikli, doğru pişirme teknikleriyle pişmiş gıdaların tüketilmesi gerekiyor. Dışardan hap veya şurup gibi hiçbir ek vitamin alınması önerilmediği için bu eksiği doğal meyve sebzelerle gidermek gerekiyor. Unutmayalım ki mucize bir besin maddesi yok! ama akdeniz tipi beslenme mucize yaratabilir; hem de zorlanmadan ve keyifle!
Kemoterapi sırasında kullanılması sakıncalı olabilecek besinler veya bitkisel maddeler:
Aşağıda listelenmiş bulunan maddelerin / uygulamaların antioksidan etkileri, yan etkileri arttırabilme veya olası ilaç etkileşimleri (ilaçların etkisini değiştirmeleri) nedeniyle bazı kemoterapi şemalarıyla veya hedefli tedavilerle birlikte kullanımları sakıncalı olabilir. Bunların dışında da burada adı geçmeyen bazı maddeler ilaç ile etkileşim yoluyla tedavi etkinliğini değiştirebilir. Bunları ve kullandığınız ilaçların kemoterapi ile uygun olup olmadığını doktorunuzla ayrı ayrı konuşmanız gerekmektedir.
Kanser tedavisi beyin fonksiyonlarını etkiler mi?
Kemoterapi sırasında veya bazı kanserlerde kullanılan hormonal tedavilerle unutkanlık, isim hatırlamakta güçlük, dalgınlık, konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu durumlarda kemoterapi ile eşlik eden vitamin eksikliği, demir eksikliği anemisi, tiroid fonksiyon bozukluğu gibi yandaş hastalıklar varsa ayrıca tedavi edilmelidir. Ancak, hastanın kanser tanısı öncesinde ciddi alkol, uyuşturucu kullanım hikayesi, kontrolsüz diyabet gibi metabolik ve nörolojik sorunları varsa ve/veya tüm beyin ışınlaması yapılması gerekiyorsa beyin fonksiyonlarını daha da derinden etkileyen bazı sorunlar ortaya çıkabilir.
Kemoterapinin yan etkileri önlenebilir mi?
Dozları doğru ayarlanmış bir kemoterapi tedavisinde gelişebilecek az miktarda yan etki düzenli egzersiz, dengeli ve sağlıklı bir Akdeniz beslenmesi ile çoğunlukla engellenebilir. Bunun dışında ağız hijyenine ve vücut temizliğine dikkat etmek, mikrobik enfeksiyonlardan korunmak için gereksiz yakın temastan kaçınmak gibi basit önlemlerle kemoterapi kürlerini yaşam kalitesini bozmayan hafif yan etkilerle atlatmak mümkün olabilir.
Kemoterapi sırasında veya sonrasında hamile kalmak riskli mi?
Kemoterapi sonrası hamileliğin getirebileceği riskler kanserin tipine, eğer kemoterapi tedavisi olduysa son kemoterapiden itibaren geçen süreye ve hastalığın nüks etme olasılığına göre değişir. Kanser tedavisi geçiren ve çocuk sahibi olma arzusu bulunan hastalarda gebelik kararı her hasta için ayrı ayrı tartışılarak karar verilmesi gereken bir durumdur.
Son olarak kanserden korunmak için 10 ipucu verebilir misiniz?
Korunma önlemleri ile kanserden ölümlerin %75'i önlenebilir…
