İsmet İnönü 1971'de, parlamentoda "3 konuşma" yaptı.
Birincisi: 12 Mart muhtırasından sonra kurulan Nihat Erim hükümetinin programı üzerinde.
İkincisi: Anayasa değişikliği hakkında.
Üçüncüsü: Sıkıyönetimin uzatılması konusunda.
İsmet Paşa 1972'de de 3 konuşma yaptı.
1973'te 4 konuşma.
Sonra "sizlere ömür."

***
İnönü'nün 1971-73 arasındaki "10 konuşması" deneyimli bir siyaset ve devlet adamının, "üniversite kürsüsünde verdiği ders gibi."

***
Askerler 12 Mart muhtırası ile siyasete müdahale etmiş, anayasa "lüks" bulunmuş, aydınlar "balyoz harekatı" ile içeri atılmış...
Meclis "anayasa değişikliği" yapıyor. Asker siyaset ilişkisi ise çok "gergin." Ve TBMM kürsüsünde İsmet İnönü.

***
* Ordu tarafından demokratik rejimin işlemesinde, geleceğinde hiçbir zaman tehlike görmeyeceğiz.
* Herkesin başı kanuna bağlıdır... Ordunun başı da kanuna bağlıdır.
* Bunlar resmi siyaset mevkilerinin emri altındadır.
* Meclis'in emri altındadırlar. Bundan ayrılmayı düşünmemektedirler.
* Biz siyasetçiler olarak vazifemizi yapmakta dikkatli olursak, demokratik hayatımızın bu gelişme ve tekamül etme devirlerini atlayabiliriz.

***
Paşa'nın anayasa müzakerelerinde yaptığı bu konuşma (27 Ağustos 1971) hayli uzun.
Ve "ders" dolu. "Diyalog, işbirliği, uzlaşma, kurumlar arasında güven ve uyum" dersleri.

***
"O tarihte" İnönü'nün gözlerinde sorun var.
"Yeni gözlük" almış.
Konuşmasını "şöyle" bitiriyor:
- Gözlüklerimi kullanmasını öğrensem size daha çok hizmet edeceğim.