Havalar soğuduğunda başımıza en çok gelen sağlık sorunlarından biri öksürmek. Bilerek öksürmek dışında, vücudun tahriş edici maddeleri çıkarmaya çalışmasıyla devreye giren istemsiz refleks sonucu öksürürüz. Boğazda veya solunum yollarında tahriş edici istenmeyen maddeler varsa beyin sapı, göğüs ve karın kaslarına kasılıp bir hava patlaması oluşturmaları emrini verir. Mukus, tütün dumanı, toz, küf veya polen gibi alerjenler karşısında vücut öksürük savunmasını devreye sokar.
FARKLI TÜRLERİ FARKLI NEDENLERİ VAR
Öksürüğün farklı türleri bulunur. Aslına bakarsanız birçok tıbbi durum ve hastalığın ortak belirtisidir. Öksürüğün neden kaynaklandığını belirleyebilmek için bazı ayırt edici özelliklerine yoğunlaşmak gerekir.
Öksürük ne zaman veya neden oluyor? Gece, yemekten hemen sonra veya egzersiz sırasında...
Öksürüğün sesi veya hissi nasıl? Islak veya kuru...
Öksürük ne kadar süredir var? 2 haftadan az mı yoksa 8 haftadan uzun mu?
Öksürük beraberinde kusma, idrar kaçırma veya uykusuzluk gibi başka belirtiler var mı?
Şiddet derecesi nasıl?
Can sıkıcı (hafif), ısrarcı (orta), güçten düşürücü (şiddetli)
ISLAK ÖKSÜRÜK
Bazen nefes borusundaki ani bir tıkanıklık da öksürük refleksini tetikleyebilir. Etrafınızdakilerde, özellikle bir şeyler yedikleri sırada, ciltte morarma, bilinç kaybı, konuşamama, hırıltı veya garip solunum sesleri, panik, zayıf veya etkisiz öksürük gibi belirtiler görürseniz acilen tıbbi desteğe başvurun. Öksürük mukus kaynaklıysa bu ıslak öksürük olarak adlandırılır. Islak öksürük boğazda bir şey varmış hissine neden olur.
Soğuk algınlığı veya grip, akciğer iltihaplanması, kronik obstrüktif akciğer hastalığı yani KOAH, kronik bronşit veya amfizem, akut bronşit ve astım gibi nedenler ıslak öksürüğü ortaya çıkarabilir. Ayrıca ıslak öksürükler genellikle burun akıntısı, geniz akıntısı veya burnunuzdan boğazınıza damlayan aşırı mukus gibi belirtilerle birlikte görülür.
KURU ÖKSÜRÜK DAHA ZORLAYICI
Bir diğer öksürük türü de kuru öksürüktür. Adından da anlaşıldığı üzere herhangi bir mukusun ortaya çıkmasına neden olmaz. Genellikle boğazda bir gıdıklanma hissi oluşur ve bu durum öksürük refleksini tetikler, kesik kesik öksürüklere neden olur. Kuru öksürükle başa çıkmak bir derece daha zordur. Uzun süreli öksürük nöbetlerine dönüşebilir. Kuru öksürük tipik olarak solunum yollarında iltihaplanma veya tahriş olduğunda ortaya çıkar, ancak öksürüğü kolaylaştıracak mukus yoktur.
Kuru öksürükler, soğuk algınlığı veya grip dahil olmak üzere üst solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanabilir. Birkaç hafta veya soğuk algınlığı ya da grip seyrini tamamlayana kadar devam edebilir.
BOĞMACA ÖKSÜRÜĞÜ
Paroksismal öksürük olarak adlandırılan öksürük türü ise aralıklı şiddetli, kontrol edilemeyen ataklar ile karakterize edilen bir öksürüktür. Bir paroksismal öksürük genellikle yorucu ve acı verici hale gelebilir. Paroksismal öksürüğü olan kişiler genellikle nefes almakta zorluk çekerler. Hatta kusabilirler.
Boğmaca olarak da bilinen sağlık sorunu şiddetli öksürük nöbetleri üretir. Bu duruma atipik bir bakteriyel enfeksiyon neden olur. Boğmaca öksürüğü, özellikle geceleri öksürük ataklarının daha sık meydana geldiği hastalığın ikinci aşamasında paroksismal öksürüğe dönüşebilir.
Bebeklerin boğmacaya yakalanma riski yetişkinlere göre daha yüksektir ve ciddi komplikasyonlar yaşayabilirler. Boğmaca çok ciddidir ve hatta bebekler için hayati tehlike oluşturabilir. 2 aylık ve daha büyük çocuklar için aşı olmak, boğmacaya yakalanmayı önlemenin en iyi yoludur.
BU BELİRTİLER VARSA TIBBİ DESTEK ŞART
Çoğu zaman öksürükler için doktora görünmeye gerek kalmaz. Genellikle öksürüğün kendiliğinden geçmesi beklenir. Ancak öksürüğün türü, süresi, kişinin yaşı ve sağlık durumuna bağlı olarak doktora görünmek önem kazanır. Astım ve KOAH gibi belirli akciğer hastalıklarıyla yaşayanların daha erken veya daha sık tedaviye ihtiyacı olabilir. Öksürüğün 3 haftadan uzun sürmesi, kan öksürmek, yüksek ateş, konuşamayacak kadar halsiz olmak ve uykuyu bölen bir öksürüğe sahip olmak tıbbi destek almayı gerektirir.
KRUP
ÇOCUKLAR İÇİN TEHLİKELİ OLABİLİR
Krup olarak adlandırılan öksürük türü yaygın olarak viral bir enfeksiyondan kaynaklanır ve çoğunlukla 5 yaşın altındaki çocukları etkiler. Krup hava yolunun şişmesine ve tahriş olmasına neden olur. Küçük çocukların zaten dar hava yolları vardır ve bu şişme nedeniyle nefes almaları zorlaşabilir.
Krup, havlama sesine benzer bir öksürüğe neden olur. Ayrıca gırtlak ve çevresinin şişmesi nedeniyle gıcırtılı solunum seslerine veya gıcırtılı bir sese yol açabilir. Krup solunum güçlüğüne neden olduğu için hem çocuklar hem de ebeveynler için endişe verici bir durum yaratabilir. Çocuklarda; nefes almakta zorluk çekme, nefes alırken yüksek perdeli sesler çıkarma, çok hızlı nefes alıp verme, şiddetli durumlarda soluk veya mavimsi cilt gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
ÖKSÜRÜĞÜ OLAN ÇOCUKLARDA BUNLARA DİKKAT
3 HAFTADAN UZUN SÜREN ÖKSÜRÜK
UZUN SÜRELİ VEYA YÜKSEK ATEŞ
NEFES DARLIĞI
MAVİMSİ VEYA SOLGUN CİLT
BOĞAZ AĞRISI/ACISI NEDENİYLE YEME İÇMEYİ REDDETME
AŞIRI HALSIZLIK
BOĞULMA SESİ ÇIKARMASINA NEDEN OLACAK KADAR ŞİDDETLİ ÖKSÜRÜK
HIRILTILI NEFES ALIP VERME
