Dün öğle saatlerinde bu yazıya başladığımda dünya çapında Covid-19 vaka sayısı 138 milyon 118 binin üzerindeydi. Maalesef pandeminin halen rakamların arttığı evresindeyiz. Bundan kurtulmanın yolu aşı/ilaç/tedavi çalışmaları kadar insan davranışlarında sağlanacak değişikliklerden de geçiyor. Bu konuya dikkatimi, Sakıp Sabancı Uluslararası Araştırma Ödülleri Jüri Özel Ödülü'nü kazanan İngiliz Biliminsanı Suzan Michie oldu.
Sabancı Üniversitesi Onursal Başkanı mehrum iş insanı Sakıp Sabancı'nın vasiyeti üzerine 16 yıldır verilen Sakıp Sabancı Uluslararası Araştırma Ödülleri'nın bu yılki teması, 'Korona Sonrası Dünya ve Türkiye: Pandemilerin Sosyal, Psikolojik ve Siyasi Etkileri' olarak belirlendi. Davranış değişikliklerine yönelik çalışmalarıyla pamdemiyle mücadeleye uluslararası düzeyde önemli katkılar sunan University College London Davranışsal Değişim Merkezi Direktörü Profesör Susan Michie'nin, Jüri Özel Ödülü'ne layık görüldüğü araştırma ödüllerine bu yıl 5 kıtadan rekor sayıda başvuru geldi.
Önceki akşam Sabancı Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Güler Sabancı'nın da katılımı ile gerçekleşen online ödül törenin ardından bir sohbet toplantısında bir araya geldiğimiz Prof. Michie'ye pandemiyle mücadelede en etkili davranış değişikliğinin hangisi olduğunu sordum. Michie söze bu konuda bir sitemle başladı. Pandemi döneminde global olarak araştırma bütçelerinin sadece yüzde 4'nün davranış değişiklikleri alanındaki çalışmalara verildiğini geri kalan yüzde 96'nın ilaç ve aşı çalışmalarına ayrıldığını söyledi.
Oysa davranış değişikliğinin pandemiyle mücadelede kilit bir önemi olduğunu vurguladı. Uzun yıllardır sürdürdüğü çalışmaların sonucunda kişilerin bir davranış değişikliğine gitmesi için öncelikle bunu yapmaya yeteneklerinin olması gerektiğini, ardından fırsatlarının ve motivasyonlarının olması gerektiğini vurgulayan Michie şöyle devam etti: "Örneğin bir kişinin bisiklet sürmesi için önce bisiklet sürmeyi bilmesi (yetenek), sonra bir bisikletinin olması (fırsat) ve bisikletle gezmeyi istemesi yani motivasyonunun olması gerekir. İnsanların maske takması için yada evde izole olmaları için önce bunun önemini bilmeleri, sonra maskelerinin olması ya da evde kalınca geçinebilecekleri bir finansal kaynaklarının olması gerekiyor.
Yani pandeminin kilit mücadele yöntemi olan maske, hijyen ve mesafenin sağlanması sadece kişinin bunu istemesine bağlı değil. Bunun için yetenek ve imkanının da olması gerekiyor. İşte hükümetlerin sağlaması gereken de bu. Bu sağlandığında yani kişiler kendilerini koruyabildiklerinde, çevrelerini de koruyacaklar. Bütün mesele de bu değil mi zaten." Profesör Michie'nin söyledikleri belki çok bilindik ama biraz düşününce bir o kadar da derin!
KOMPLO TEORİLERİNİN AŞI OLMAYA ETKİSİ
Sakıp Sabancı Uluslararası Araştırma Ödülleri kapsamında bu yıl 3 makaleye de ödül verildi. Ödül alan makaleler arasında toplumsal kutuplaşmanın pandemi ile mücadeleye etkisini inceleyen ve sosyal eşitsizliklerin yoğun olduğu toplumlarda komplo teorilerine daha fazla inanıldığını ortaya koyan çalışmalar ödül alan makaleler arasında yer aldı.