Eskiden işler daha basitti. "Ne iş olsa yaparım" diyenler iş bulamasa da mühendis veya doktorluk gibi yıldızı parlak işler vardı. Değişen şartlar, gelişen teknoloji ve büyüyen ülke, farklı meslekler tanımlayınca, bazıları gözden düştü, bazı işler için "eleman aranıyor" hale geldi.
Cumhuriyetin ilk yıllarında mesleki cazibe asker ve kâtip odağındaydı: "Ben varmam inekliye/ yoğurdu sinekliye /Allah nasip eylesin/ omuzu tüfekliye."
Kapalı ekonomiden dışa açık büyüme modeline geçiş dahi tek başına meslekler kodeksindeki iş tanımlarını ikiye katladı ve mühendis, doktor gibi genel meslekler dahi kifayet etmedi.
Bugün bilgisayar mühendisi işsiz kalabilirken, şirkete verimlilik çözümü üreten yazılımcı havada kapılıyor. Anlı şanlı bir üniversitenin çevre mühendisi etrafa CV saçadursun, atık uzmanı sertifikalı genç, anında işe alınabiliyor.
Kadına yönelik mesleklerden hemşirelik de bu durumda... Eğer elinizde yoğun bakım, yeni doğum veya yaşlı bakım hemşireliği sertifikası varsa, diplomanız işsiz kalırken beceriniz işe yerleştirilecek demektir.
Avukatın diploması var işsiz, uluslararası hukuk uzmanı iş sahibi. İşletme mezunu işsiz, satınalma uzmanı iş sahibi. İşkur'un araştırmasına göre işverenlerin üçte biri "diploması önemli değil" diyor ve tercihini ortaya koyuyor: "Mesleği, becerisi olsun yeter."
Aslında bu tutum, okullarımızın yeniden tasarımına varan bir istihdam politikası yenilenmesi ihtiyacına işaret ediyor. Ulusal İstihdam Stratejisi çerçevesinde yaklaşınca, 10 yıl sonrasında 2 trilyon $ milli geliri oluşturacak dinamizmin diplomalardan değil, becerilerden geleceğini anlıyoruz.
Meslek edindirme kurslarının da kendilerine çekidüzen vermesi, bu çerçevede gündeme gelebilir. Hayatta karşılığı olan becerileri ön plana çekip, iş kazandırmayanları elemek için müfredattan eğitim kadrolarına dek bütün yapıyı gözden geçirmek şart.
Neticede diploma, sertifika üreten okullar, kurslar yerine, beceri üreten yapılara ihtiyaç var. Soruyorum, diploma üretim müdürü rektörlerin, a sınıfı makam arabası ve onlarca korumayla dolaşma dışında böylesi dertleri, uğraşları, kaygıları var mı? Beceri üretmek bakanlığın değil onların işi neticede...