Sabah-öğle-akşam, birer kilo kiraz mı? Bana kalsa, olur. Ama tavşankirazından uzak durulmalı, ona göre. Endişeye mahal yok, bir kiraz türü değil bu. Diğer adı da fare dikeni olan bir bitki... Aslında faydalı da (romatizmadan hemoroide geniş bir yelpazede hem de) ama haziranda görüşmüyoruz kendisiyle. Bir de aklınızda olsun, çorba içmiyoruz bu ay! Kim diyor? Bizanslılar. Adamlar aylara göre belirlenen bir beslenme takvimi yayımlamışlar. Andrew Dalby'nin Bizans'ın Damak Tadı kitabında, versiyonlardan birinin çevirisini buluruz: "Haziran sıcak kana hükmeder. (Sabah kalktığında) yavaş yavaş, üç küçük ölçü soğuk su iç, ondan sonra üçüncü saate dek oruç tut. Makul miktarlarda, göreceli soğuk olan yiyecekleri yiyebilirsin ve karabiber, karanfil, tarçın ve baharlı ürünler gibi daha acı ve kuru tatlardan uzak dur. Bahçe otlarından sarmısak, soğan, pırasa, turp, roka, tere, hardal otu, kıyılmış kekik ve nane. Zahter ve tavşankirazından uzak durulmalı." "Etlerden, yağlı kuzu ya da oğlak. Erkek hayvanların etini yeğle ve hiç yağ yeme. Bunlar çayırda otlatılan ya da sütle beslenen kuzular olmalı. Kişniş, Hint sümbülü ve anason dışında hiçbir baharat katmaya gerek yok. Kekiği makul miktarda kullan. Herhangi bir çorba içmekten kaçın." "Kuşlardan tavuk, piliç, fırında kızartılmış ve sıcak servis edilen yavru brakata güvercinleri. Balıklardan lapina, hani, kırlangıç, ispari, çipura, orfoz, kayabalığı ve tüm yumuşak etli balıklar dahil, yağlı balıkları ye. Levrek, kefal, curcur, barbun, iskorpit, sinagrit, ıstakoz, yengeç ve tüm sert kabuklu ve sert etli deniz ürünlerinden uzak dur."
KİRAZ VE HIYAR YE
"Bandırmalıkların temel malzemesi bal sirkesi olmalı. Balık çorbaları Hint sümbülü, anason ve kişnişle çeşnilendirilmeli; tava balığa yalnız makul ölçüde (baharat katılmalı). Adasoğanı sirkesi soslu ve makul miktarda yenilecek marul, hindiba, beyaz kereviz. Bol miktarlardaki marul gözlerin ferini söndürür. Meyvelerden, makul miktarda 'beyaz' kiraz ve hıyar ye. Bu ay, burada listelenmeyen her şeyden uzak durulmalı." "Ay süresince sekiz banyo. Bu ay hiç deri losyonu yok. Ayın 21'ine kadar aynı bileşenleri içeren merhem ve sabun. Sevişme yok." Şimdi bu metne dair sorularımız olmasın mı? İnsanın sondan başlayası geliyor ama kendimizi bozmayalım! Su ve oruç tamam, zaten de ilk iş mutlaka su içen, sistemi ancak öğlene doğru açılan biri bunu hiç yadırgamaz. Acının da hastası değiliz de, zahterin günahı ne? Sonra çorbadan niye kaçınıyoruz? Ya bahara-yaza fevkalade yakışan soğuk çorbalardan? Gelelim brakata güvercinine, o da nesi? Bizim kuşçular arasında 'yarım paçalı güvercin' ya da 'tozluklu güvercin' olarak bilinen tür bu; en iyi cins olduğu iddiası var. Bu kadar çok balığın adının geçmesi tuhaf değil mi? Zira aylardan haziran. Hani nerde 'R' kuralı, Bizans'ta işlemiyor mu? (R kuralı: Ayları İngilizce sayın: January, February, March, April, May... İşte mayıs itibarıyla içinden 'R' harfi geçmeyenler mevsimine giriyoruz (June, July, August). Bu dönemde balık yenmiyor. Sonra eylül itibarıyla (September, October, November, December) yine balıkla haşır neşir olunabilir rahat rahat. Bu arada sardalyayı ayrı tutalım ve tek geçelim mümkünse. Yaz sofralarının, tatil sefalarının olmazsa olmaz balığı bu: Izgara sardalya. Mümkünse kılçığı alınmış, temizlenmiş. İster kekikli, pul biberli... İster fıstıklı, kuş üzümlü... Zeytinli, kuru domatesli... Asma yaprağında olanı, fümesi... Yegâne sorun: Sardalya mı diyeceğiz, sardalye mi? Bizanslılara sormaya devam edersek: Fazla marul niye gözlerin ferini söndürürmüş? Kendinden 'yağlı' Yedikule marulu bulmuşsak hele, yanında kısır ya da mercimek köftesi de varsa, 'makul miktar'ı kim, nasıl, ne hakla belirleyebilir? Artık kirazın beyazı-sarısı mı, açık renk ama üstü ince kırmızı çizgilisi mi (Yarımca), alacalı azmanı mı (Salihli), şehvetli bordosu mu (Napolyon), bunu hiç sorgulamayalım. Daha önemli dertlerimiz var: Bir kere yine 'makul miktar'dan bahsediliyor ki, kiraz için geçerli olmayan bir ölçü birimi bu! Dahası son paragrafa geldik ki, artık suya sabuna dokunmamak da bir yere kadar! Haziran bereketli ay. En popüler meyveler elinizin altında bir kere. Öylece silip süpürebileceğiniz gibi, salatalara ve yemeklere katıp kreatif işler de çıkarabilirsiniz. Semizotunu yoğurtlamaktan bıkılmadı mı hâlâ? Çilekli semizotu salatası yapın ve sonuca hayran kalın bir ara... Çilek pek çok salataya uyar. Vişne de. Karpuz da. Vişne, salatalarla beraber dolmaları da uçuruyor; zeytinyağlı sarmaları bir üst lige taşıyor. Ete, köfteye, kebaba da sınıf atlatıyor. Kavun da Osmanlı'da dolması yapılan bir eleman. İçine dondurma yerine kıymalı, pirinçli, baharlı harç dolduruluyor. Didem Şenol'un kavunlu/karpuzlu kısırının hastaları birikti. 'Karpuz-peynir yeter'cilerden misiniz? O da olur. Biraz tatsız mı çıktı? Çekirdeklerini ayıkladığınız karpuz dilimlerini ızgara edin. Üstüne beyaz peynir ya da mozzarella, istediğiniz peyniri koyup sızma gezdirin. Sonra da bana dua edin!
