İnsan olanın bir derdi vardır. Derdi olanın gözü ışıldar, yürüyüşünden belli olur.
Dert nedir? Asıl dert insan olmaktır. İnsanın kendini hayvani olandan kurtarıp yükselmeye sıvanmasıdır...
Kişisel gelişim falan hikaye, İslam Tasavvufu bu mevzuda söylenmesi gereken her şeyi söylemiştir.
Tabii önyargısız kafaya söylemiş. Meseleye, kavramlara kompleksiz gözle bakana, anlayana konuşmuştur.
Biz insanın kendisiyle derdine İslam'ın önerdiği şifalı reçeteye, epistemolojisine, insan-ı kamil yoluna, bilgilenme teorisine bakalım.
Buna göre insan denen 'bina' genel olarak 'nefsi emmare' durumundadır. Kötülüğü emreden ve bundan zevk alan bir benlik halinde.



Yani? Şöyle:
"İnsan insanın kurdudur. Kendi çıkarımdan başkasını takmam. Amaca ulaşmak için her yol mubah..."
Böyle devam eden iç konuşma insan ruhunun bodrum katında yaşayan fitne fücur bücürlerden gelir! Bunlar keçi bacaklı insanımsılardır. Vahşidirler. Rutubetli küflü bir bodrumdur orası.
Yılanlar çıyanlar gezinir odalarında...

***

Oranın üst katı, yani giriş katı, 'Kendini kınama' katıdır. Özeleştiri katı, utanma katı. O kata gelen içine bakar, kötü yanlarını temizlemeye çalışır. Levvame yazar kapı üstünde... Onun da üstü ilhamlar katıdır. Mülhime. Pencerelerinden aydınlanmalar, ilhamlar yağar. Oradan Mutmain katına çıkılır. Doygunluk, sessizlik, güven ve huzur katıdır. Tevekkül, tevazu kanaat, samimiyet ve edep...
Onun bir üst dairesi ise Raziyye katı. İçinde oturanlara 'Ürperenler' denir. İnsanlığını idrak etmiş, uyanmış, yaratıcıdan razı ve ürpertiyle hoşnut olanların oturduğu bir mülktür.
Orası insanın kendini yeniden inşa ettiği, kalp çocuğunu doğurduğu yerdir...

***

Bu yazıda ruhun teras katına kadar devam edemeyiz. Yer yok. Nefsi Raziyye'de, 'Ürperenlerde' dururuz. Mühim bir duraktır bu. Buradan başka bir ortama atlayacağız çünkü...

***

Byung-Chul Han diye Kore menşeili ünlü bir yazar var. Yorgunluk Toplumu kitabı zihin açıcı. İsviçre-Almanya vatandaşı. Eleman filozof ve kültür eleştirmeni. Günümüzde sınıf mücadelesinin Marks'ın dediği gibi toplumsal değil bireyin kendine dönük içsel bir mücadele olarak yaşandığını söylemiş. Okunası, fakat entel bir varoluş! Belki de çevirmeni öyle. Son kitabının tanıtımında demiş ki ne:
"Ürpermekten aciz bir bilinç, şeyleşmiş bir bilinçtir. Deneyim yaşamaktan yoksundur, çünkü deneyim 'varlığın özsel başkalığının' alışılmış olan karşısında kendini açığa vurduğu acıdır öz olarak. Her türlü acıyı yadsıyan bir hayat şeyleşmiş bir hayattır..."
'Varoluşun karşısında ürpermeyene insan denmez' demek istemiş. Fakat seküler aydının lafı uzatma hastalığı, bıdı bıdı alengirli cümleler...
Aklımdan 'Günaydın!' diyen bir altyazı geçiyor.
Sonra Kur'an'dan Beyyine (Açık delil) Suresi: "Allah onlardan hoşnuttur ve onlar da Allah'tan. Bütün bunlar Rabb'lerini ürpertiyle hissedenler içindir..."
'Ürperme', sufi jargonda bir meziyet. Kişinin ilim ve marifet derecesiyle orantılı. Bu ürperiş aynı anda hayret makamı. Çünkü insanın ürperme mertebesi, kişinin ballanması, aşkın coşması, sekr-manevi coşkunluk ve istiğrak-kendinden geçme anlamına da gelmekte...

***

Neyin karşısında kendimizden geçiyoruz? Aradığımız hakikatin, bünyemizdeki arınmanın, zevkli bir sağanak gibi yağan ilhamların, açılımların karşısında...
Ürperiyoruz...
Han gibiler gerçeği bir ucundan yakalamış antikapitalist beyinler. Eyvallah da biz ne zaman mirasımızın üstüne attığımız betonu kazıyacağız? Orası mühim!
Dünyaya insanın bunalımını anlatırken kendi özünden ve fakat herkesin etine değecek kavramlarla konuşabilmek. Definedeki ilim irfanı bugününün modern problemlerine bir ışıldak gibi tutabilmek...
Bir kenarda dursun şimdilik Byung Han demek istiyorum. Biz has medeniyetimize derin dalıp hayretle sırtı ürperenlerden, oradan yürüyenlerden olalım diyorum.
Çünkü insan dünyadan büyük.
Bir derdimiz var ve harbiden dünyadan büyük.
Onu diyorum...
Meraklısına:
Bahsettiğim meselede M. Hakan Alşan, Hermes H Yayınları, kitabını tavsiye ederim.