Kadıköy Bahariye Caddesi'nde, tramvay yolu boyunca başınızı kaldırdığınızda kasap, taksi şoförü, oto sanayi işçisi ya da pilot kadınlara ait fotoğrafları görebilirsiniz. Fotoğrafçı Gülhan Kırdı'nın üçüncü sergisi olan ve Bahariye Caddesi'ndeki direklerin üzerine kurulan 'Güçlü Kadınlar' 22 Mart'a dek izleyicileriyle buluşuyor. 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar günü sebebiyle 8 Mart'ta açılan ve Kadıköy Belediyesi'nin katkılarıyla düzenlenen sergiye 40'ın üzerinde kadın konu olmuş. Gülhan Işık, "Onların ortak noktaları ne kol güçleri ne de erkek işinde çalışmaları; onların hepsi sadece çoluğunu çocuğunu okutma derdinde, emekçi kadınlar," diyor.
-
Nereden çıktı bu fikir?
- Ben erkek işi yapan kadınların fotoğraflarını çekmek istiyordum. O da şöyle oldu; Çanakkale'de bir yakınımızın kaynakçılık yapan bir kadın tanıdığı olduğunu duydum ve dedim ki 'Cesaret işi bu, çok güzel bir şey ama böyle bir iş yapan bir kişi varsa 10 kişi de vardır.' Böylece yola çıktım. Gerçi o kaynakçı kadının fotoğrafını bir türlü çekemedim vaktimizi ayarlayamadık, ama olsun. Sonrasında veri toplamak çok zor oldu. Etrafa haber saldım, internet üzerinden aradım. Şimdi bu çalışmanın sonuçları devam ediyor. Herkesten haber geliyor. 'Şurada şu var burada şunu duyduk' diye. Tesadüfen de oluyor, mesela Bolu'ya fırıncı kadınları çekmek için gidiyordum. Orada yolda uzun yol otobüsündeki hostes, kadındı. 'Seviyor musunuz bu işi,' dedim, 'Çok seviyorum her sabah mutlu uyanıyorum,' dedi. Onun da fotoğrafını çektim. Bunun haricinde proje için Adana, Kars, Zonguldak gibi yerlere gittim.
BU KADINLAR DELİ!
-
Peki bu kadınlar neden güçlü?
- Aslında güçlü kadınlar deyince bu 'kas gücü' değil, gönül gücü olan kadınlar. Oto tamirci, kaynakçı bu işlerde parmakla gösterilecek kişi olmak bir de kadın olmak çok zor. Bu, aslında güce bir taraftan da deliliğe işaret. Ama artık şunu biliyorum ki bu toplumda deli olmazsan bir şey yapamazsın. Bu kadınlar da kesinlikle deliler.
EV KADINLARININ KORKULARI ÇOK
-
Ortak tarafları ne ve bu proje bize ne gösteriyor?
- Hepsi emekçi insanlar ve hayata tutunmaya çalışıyorlar. Onurlu bir şekilde yaşamaya çalışıyorlar. Çok daha kolay bir şekilde de yaşayabilirler, ama onlar başka bir şeyi tercih ediyor. Hepsinin hayatları çok zor. Kimi boşanmış, çoğunun çocukları var, ama hepsi dimdik ayakta duruyor. 'Çocuklarımız özgür olsun, okusun, istediğini yapsın, hayat onların, biz buradayız,' diyorlar. Rahat kadınlar yani. Ev kadını olduğunda daha zor her şey. Ev kadınlarının korkuları daha çok oluyor. Dış dünyayı bilmiyorsun çünkü ve korkuyorsun.
-
Peki sizce sorunlarının kaynağı ne?
- İşin özünde ben kadın problemi diye bir şey olduğunu düşünmüyorum. Şu andaki problemi hepimiz yaşıyoruz. Yaşanan sorunlar aynı. İşsiz deyince kadın da işsiz erkek de işsiz, ezilen deyince kadın da ezilen erkek de...
-
Fotoğrafları çekilen kadınların tepkileri ne oldu?
- Ben çok tepkili olacaklar sanıyordum ama çok sahip çıktılar ve yürekten destek oldular. Dinlediler beğendiler, hatta bir kısmı açılışa geldi. Bence işin en güzel kısmı da bu.
- Yaptıkları işe gelen tepkilerden yakınanlar var mıydı?
- Var. Erkeklerden çok kadınlar kızıyormuş mesela. Aksaray-Otogar arası bir tramvayda vatmanlık yapan kadın anlattı. Erkekler çok sorun etmiyor ama birçok kadın, 'Kadın işte ne olacak,' diyormuş. Kadınlar birbirini desteklemeli oysa.
-
Projenin devamı nasıl olacak?
- Bu projenin devamında temizlik işçilerini çekmek istiyorum. Göztepe Erenköy'deki tren garından bir ordu şeklinde evlere dağılıyorlar. Ama burada amaç erkek işi diye bilinen işlerde çalışan kadınları çekmekti, buna da Türkiye'nin her yerinde devam edeceğim. Belki de bir sonraki 8 Mart'ta burada kadın işlerinde çalışan erkeklerin fotoğrafları yer alır. Onları da bu işe katmanın çok anlamlı olacağını düşünüyorum. Çünkü yaşanan sadece kadınların sıkıntısı değil tüm bir topluma ait. Şimdi kafamda bu var. Belki bir taraftan da bunları araştıracağım.
-
Sizin fotoğrafını çektiğiniz kadınlarla özdeşlik kurduğunuz noktalar var mı?
- Var tabii. Fotoğrafçı olmak da delilik şu zamanda. Ben İstanbul Üniversitesi'nde arkeoloji okuyordum ama mutlu değildim ve MSGÜ fotoğrafa geçtim. O bölümde de üç kızdık. Hayatım boyunca da bir sürü zorluk yaşadım mesleğimle ilgili ama bunlara rağmen devam ettim.
EŞİ ÖLDÜ TIR ONA KALDI
Fotoğraf projesi sırasında Kırdı, bazı kadınların hikâyelerini öğrenmiş ama fotoğraflarını çekememiş, "Adana'da bir kadından bahsettiler henüz fotoğrafını çekemedim, ulaşmaya çalışıyoruz hâlâ. Eşi tır şoförlüğü yaparken onu kaybediyor ve bir TIR'la kala kalıyor. Diyorlar ki 'Sat bu TIR'ı ya da şoför tut.' Şoförle anlaşamıyorlar ve ehliyeti bile olmayan bu kadın ehliyet alıp TIR sürmeyi öğrenip, bu işi yapıyor."
KADIKÖY'DE BİR İLK
Bahariye Caddesi'nde daha önce böyle bir sergi yapılmadığını belirten fotoğrafçı, "Bu ilk kez Bahariye Caddesi'nde yapılıyor. Aslında Kadıköy bu işe çok uygun, Beyoğlu'ndan daha sakin mesela. Projeyi belediye çok sevdi. 'Alın yer sizin istediğinizi yapın' dediler. Bundan sonra belki başka sergiler de olur."