Medical Park Bahçelievler Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Nalan Kayrak; kaliteli uykuyu engelleyen horlama ve uyku apnesiyle ilgili sorularımızı yanıtladı:
Horlama çok sık rastlanan bir uyku sorunu mu?
Horlama neredeyse toplumun yarısını etkileyen bir uyku sorunu... Ama genellikle önemsiz bir sorun olduğu düşünülüyor. Eşlerin, aile bireylerinin hatta komşuların sorunuymuş gibi yorumlanıyor. Oysa horlama; sadece estetik bir problem değil, tehlikeli bir sağlık problemi olan 'Tıkayıcı Uyku Apnesi Sendromu'nun (OSAS) da en önemli belirtisi...
ÇOCUK BİLE HORLAR!
Kimler horlamaya daha yatkındır?
Fazla kilolularda ve yaşlılarda, horlamaya daha sık rastlıyoruz. Ama sadece yaş ve kilo horlamaya neden olmaz. Bazen zayıf insanlar, gençler ve hatta çocuklar bile horlama sorunu yaşayabiliyor. Küçük dilin ve burun kıkırdağının büyük olması, geniz eti, bademcik büyümesi, çenenin küçük ve geride olması gibi nedenlerle normal kiloda olan gençler bile horlayabiliyor. Bu faktörlerin varlığı, kimi zaman minik çocukların bile horlamasına neden olabiliyor. Ayrıca kas yapısının gevşek olması, alkol ve sigara kasları gevşeterek horlamayı artırabiliyor. Kas gevşetici ilaçlar da horlama nedenleri arasında sayılabilir.
HASTALIK BELİRTİSİ
Horlama tedavi edilmezse ortaya ne gibi problemler çıkıyor?
Hipertansiyon, felç, kalp yetmezliği, kalp krizi, pulmoner hipertansiyon, kalpte ritim bozuklukları ve uykuda ani ölüm görülme olasılığı ciddi ölçüde artıyor. Sadece 'Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu' bile felç geçirme riskini ciddi olarak yükseltiyor. Kilo verememeye de neden olabiliyor. Kısacası; horlama ciddi bir hastalık belirtisi olabiliyor!
Her horlama, uyku hastalığı olarak mı değerlendirilmeli? Nasıl ayrılabilir?
Öncelikle kişinin nasıl bir horlama sorunu yaşadığını iyi tespit etmek gerekir. Çünkü horlamanın da farklı tipleri var. Basit horlama dediğimiz tip, daha çok sırtüstü yatarken ortaya çıkar, yorgunlukla artar ve 'horlama' sesine yol açar. Bu durumda horlama 'apne' denilen soluk duraklamalarıyla kesintiye uğramaz, dolayısıyla kişi nefes almada zorluk çekmez. Basit horlama; hastadan çok, yarattığı gürültü nedeniyle eşin uykusuna zarar verir. Ama horlama bazen de soluk alıp verme düzensizliğiyle birlikte görülür. Bazı hastalar, bu durumu aniden tıkanarak uyanma ve boğulma hissi şeklinde yaşar. Bazen de hastalar bu durumun farkında bile olmaz. Soluk durmaları hastanın derin, dinlendirici ve sürekli bir uyku uyumasını engellediği için, daha yastığa kafasını koyduğunda hemen uykuya geçmesine ve gündüz saatlerinde her ortamda kolaylıkla uyuklamasına neden olur. Ancak bu uyku, yüzeysel ve hafif bir uykudur. Hatta hastaların çoğu yıllarca, bu nedenle uyku sorunu olduğunu anlayamazlar. Oysa bir türlü kaliteli uyku uyuyamazlar.
Horlayan kişinin cinsel hayatı nasıl etkileniyor?
Uykusuzluk cinsel performansta da düşüşe neden oluyor. Özellikle horlama ve uyku apnesi sorunu yaşayanlarda; hormonal değişiklikler ve oluşan depresyona bağlı olarak libido azalması ile cinsel fonksiyon bozuklukları ortaya çıkabiliyor. Tedavi uygulandıktan sonra cinsel fonksiyonlarda da ciddi ölçüde düzelme oluyor.
APNESİ OLANLARA ÖĞÜTLER
Kilo verin: Apne tanısı konulan tüm hastalar kilo vermeye teşvik edilmeli.
Ağır yemeyin: Yatmadan önce son üç saat içinde ağır yemeklerden, alkol ve sigara tüketiminden kaçınılmalı.
Yan yatın: Apne hastaları çoğunlukla sırtüstü yatamazlar. Sırtüstü pozisyonda, dil geriye kaçarak tıkanıklıkları artırır. Bu nedenle özellikle pozisyonel uyku apnesi olan hastalar, yan pozisyonda yatmalıdır.
MASKEYLE RAHAT BİR NEFES ALIN!
Apne tedavisinde halen en etkili yöntem CPAP adı verilen hava kompresörleridir. Bu cihazlar genellikle sadece buruna takılan bir maske aracılığıyla gece boyunca oda havasını, hastaya uygun olan bir basınçta üfleyerek tıkalı solunum yollarını açık tutar.
DERİN BİR UYKU!
Bu sayede tıkanıklıklar ortadan kalkarak horlama, apne ve hipopnelerin ortaya çıkması engellenir.
Solunumla ilgili sorunlar engellendiği için uyku bölünmez, dinlendirici ve derin bir uyku sağlanır. Bu sayede ertesi sabah zinde kalkılır ve gündüz aşırı uyku hali ortadan kalkar.
CPAP kullanımıyla kişinin kilo vermesi de gitgide kolaylaşır.
APNESİ OLANIN KAZA YAPMA OLASILIĞI YÜKSEK!
Apne gündelik hayata nasıl yansıyor?
Uyku apnesi sürekli yorgunluk halinden trafik kazalarına, sürekli uykusuzluktan uykuda ölüme kadar onlarca tehlikenin de habercisi... Öyle ki, uyku apnesi hastalarının iş veya trafik kazası yapma olasılığı diğerlerinden dört ile yedi kat daha fazla. Hastalık gündüz aşırı uyku hali, dikkat dağınıklığı, konsantrasyon güçlüğü ve sinirlilikle kendini gösteriyor.
BEYİN UYARIYOR
Uyku apnesinin varlığını nasıl anlayabiliriz?
'Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu'; uyku sırasında solunum yolunda çeşitli seviyelerde gelişen tıkanıklıklara bağlı olarak ortaya çıkar. Başlıca bulguları, horlama ve gündüz aşırı uyku halidir. Uykuda nefesin durmasıyla, kalp ve beyin için hayati önemi olan oksijen düzeyi kanda düşerken, karbondioksit düzeyi artıyor. Beyin bu durumu ciddi bir tehdit olarak görerek, hastayı nefes alması için uyarıyor. Nefes kesintisi olduğu anda kişi, tekrar gürültülü bir horultuyla nefes almaya başlıyor. Sabah baş ağrısı, yaygın kas ağrıları, uykuya dalma sorunu, huzursuz uyku, ensede aşırı terleme, ağız kuruluğu, gece sık sık idrara kalkma ve cinsel istekte azalma görülüyor.
HER YAŞTAKİ KADINDA GÖRÜLÜYÖR
Uyku apnesi, daha çok erkeklerde rastlanan bir sorun. Ancak kadınlarda da görülüyor. Özellikle menopoz sonrası dönemde görülme sıklığı artıyor. Ağırlıklı olarak 40 yaş üstünde görülmekle birlikte bebeklikten itibaren her yaşta rastlanabiliyor.
ÇOCUKTA DİKKAT DAĞITIR!
Çocuklarda erişkinlerden farklı olarak uyku hali ve enerji eksikliği yerine dikkat eksikliği ve hiperaktivite görülür. Bu nedenle dikkat eksikliği yaşayan tüm çocuklar, uyku bozuklukları açısından değerlendirilmelidir.
İYİ UYUMAYANLAR UNUTKAN OLUR
Neden unutkanlık yapıyor?
Unutkanlık ve dalgınlıktan yakınan birçok kişi, elbette bunun gece kalitesiz uyumaktan kaynaklanabileceğini aklına getirmiyor. Oysa gece uykusunda yeteri kadar dinlenemeyen beynimiz, gündüz saniyeler süren 'mikro-uyku' dönemleriyle uyku eksiğini tamamlamaya çalışıyor; bu 'mikro-uyku' sırasında yapılan iş beyinde kayıtlanamadığı için unutkanlık, dalgınlık ve otomatik davranışlar ortaya çıkıyor.
HAREKETSİZLİK ARTIYOR
Kilo ile apne arasında nasıl bir bağlantı var?
Hayatımızı nasıl etkiler? Yıllar içinde sinsi bir şekilde ilerleyen ve iyice yerleşen 'Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu', vücutta hormonal ve metabolik değişikliklere de neden olarak kilo vermeyi zorlaştırıyor; bu değişikliklerin sonucunda yüksek tansiyon ve şeker hastalığı, kalp ve beyin-damar hastalıkları ortaya çıkabiliyor. Ayrıca zaten kalitesiz, kötü bir uyku yüzünden yorgunluk hisseden kişi daha hareketsiz hale geliyor. Hareketsizlik yüzünden giderek daha fazla kilo aldıkça, apnelerin şiddeti de artıyor.
YARIN: Düzenli uyku için ne yapmalı?
