Amerika'daki Karaciğer Hastalıkları Araştırmaları Derneği'nin düzenlediği kongreye katılan Türk doktorlar arasında Acıbadem Hastanesi Dekanı Prof. Dr. Nurdan Tözün de vardı. Tözün, hastalığın Türkiye'deki durumuna ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Tözün, hastalıkla ilgili sorularımızı yanıtladı.
Hepatit B, Türkiye'de yaygın mı?
Dünyada yaygın bir hastalık ama Türkiye orta dereceli yaygın hastalıklar arasında... Türkiye'nin Doğu'su ile Batı'sı arasında fark var. Batı'da her 100 kişiden sekizinde Hepatit B virüsü bulunurken, Doğu'da her 100 kişiden beşinde virüs var. Biliyorsunuz; hepatit kan yoluyla geçiyor ve Doğu'da hastalık aile içinde hızla yayılıyor. Ülkenin genelinde de aile içi geçiş çok fazla... Çünkü birçok aile, evdeki materyalleri ortak kullanıyor. Virüs tıraş bıçağı, tırnak makası ve diş fırçası yoluyla hızla bulaşıyor. Cinsel ilişki, sağlıklı koşulların olmadığı yerlerde yapılan manikür, pedikür, dövmeyle de hastalık geçebiliyor. En büyük sıkıntı, iyi sterilize edilmemiş aletlerle yapılan tedaviler...
Aşı çok emniyetli!
Hepatit B mikrobu dış ortamda ne kadar süre yaşıyor?
Uzun süre yaşayabiliyor. Kuluçka süresi 80 ile 180 gün arasında. Halkımız bu konuda az bilgi sahibi olduğu için biz, Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği olarak hepatitin yüzdesini hesaplayacak gerçek bir çalışmaya soyunduk. Bu araştırmaya göre Hepatit B, HIV'e göre 50 kat daha fazla bulaşıyor. Kondom koruyucu ama aşı daha kuvvetli...
Aşı, hastayı ne kadar koruyor?
Sağlıklı insanda aşının koruyuculuğu yüzde 100.
İnsanlar çocuklarına aşı yaptırırken yan etkilerinden korkuyorlar. Siz hiç Hepatit B aşısının yan etkisine rastlandınız mı?
Aşı, son derece emniyetli... Biz hepimiz kendi çocuklarımıza yaptık. Aşı yapıldığında sadece yerinde kızarıklık oluyor. Onun dışında hiçbir şey olmuyor. Hepatitten korunmak için bulaşma yollarına dikkat edilmeli. Diyelim ki; bize sağlıklı bir insan geliyor, bağırsakta sorunu var. Biz ona 'Hiçbir zaman Hepatit B ile ilgili bir sorunun var mı?' diye sormuyoruz. Hastanın bilinçli olması gerekli..
YANAKTAN ÖPÜŞMEYLE DEĞİL, 'FRENCH KİSS'LE BULAŞIR!
Virüs, öpüşme yoluyla bulaşıyor mu?
'French Kiss' (Fransız Öpücüğü) sırasında ağızda yarabere, dişlerde kan varsa hastalık bulaşır. Yoksa yanaktan öpüşmeyle hastalığın geçmesi gibi bir durum söz konusu değil! Cerrahi müdahaleler, diş tedavileri, kozmetik amaçlı girişimler, liposuction ve akupunkturla da virüsün geçmesi mümkündür. Hepatit virüsü, doğum sırasında anneden bebeğe geçer. Eğer bir anne test için hastaneye başvurduysa, mutlaka yeni doğan bebeği aşılanır. Çocuk doğar doğmaz yapılan aşı, onu hayat boyu koruyacaktır. Bu aşı daha sonra çocuğun birinci ve altıncı ayında da tekrarlanır. Hastalık riski taşıyan biri varsa, sağlık ocakları bu aşıyı ücretsiz yapar.
HASTALIĞIN TÜRKİYE HARİTASINI ÇİZDİK
Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği olarak, çok önemli bir işe soyunduk. O da şu; halk arasında hepatit olanların yüzdesini hesaplamaya çalışıyoruz. Yani hepatitin Türkiye haritasını çıkartacağız. Şimdi kapı kapı gezerek, hepatitle ilgili veriler elde etmeye çalışıyoruz. Bu araştırma aralık ayında tam anlamıyla bitmiş hale gelecek.
TAŞIYICIYI İŞE ALMAMAK SUÇTUR!
Hepatit virüsü taşıyanları işyerleri almak istemiyormuş. Bir hasta, Hepatit B olduğunu işyerine bildirmek zorunda mı?
Böyle bir zorunluluk yok. Hepatit taşıyıcılığı nedeniyle işe almamak kanunen suçtur. Hiç kimseye hastalığı nedeniyle ayrım yapılamaz. Benim hastam hakkında kimse, bana bir doktor olarak soru soramaz. Biz de bildirmek zorunda değiliz. Bu bilgi, kişiye özeldir.
Bilmek önemli
Hasta bildirmezse, siz bir doktor olarak onun raporunu işyerine gönderir misiniz?
Vermem ama şöyle; bir kurum, form doldurmamı isterse yalan bilgi de veremem. O zaman açıklarım. Bulaşma yollarını ve hastalığın ne boyutlarda olduğunu bilmek hem hasta hem de işveren için çok önemli... Bunda da biz doktorlara çok önemli görevlerin düştüğünü düşünüyorum.
UZMAN ÖNERMEDEN SAKIN İLAÇ ALMAYIN!
Hepatitli hastalarınıza nasıl bir yaşam reçetesi öneriyorsunuz?
Eğer enfekte olmamışlarsa, aşı olmalarını tavsiye ediyorum. Ama virüs vücutlarına girmişse, o zaman yakın temasta oldukları kişilerle bu durumu paylaşmalarını öneriyorum. Mesela; ailelerinin aşı olmasını sağlayabilirler. Ben hastalarıma karaciğere zarar verecek şeylerden ve alkolden uzak durmaları gerektiğini söylüyorum. Doktor önermeden antibiyotik kullanmamalarını istiyorum. Hepatit için kan testi yaptırılmasını mutlaka istiyorum.
'TEDAVİYE İHTİYAÇ YOK' DİYEN VAR!
Hepatite neden 'Sessiz Katil' diyorsunuz?
Sinsidir, belirtileri başka hastalıklarla karıştırılabilir. Amerika'daki doktorların bile ne yazık ki, bu konuyla ilgili tam bilgisi yok! Hastalık eğer sessiz dönemdeyse 'Bir şey olmaz, tedaviye ihtiyacın yok!' deyip yanlış bilgi veriyorlar. Başta uzun bir süre semptomlar olmuyor, o yüzden de doktorların kafası karışıyor. Ancak karaciğer kötüleştiği zaman söyleyebiliyorlar. Amerika'da 1.4 milyon insan, kronik hepatit hastası ama çoğu bilmiyor.
HEPATİTİ DOKTORLAR İYİ BİLMİYOR
Amerikan Virüs Engelleme Merkezi Başkanı John Ward, hepatit konusunda yıllardır savaş veriyor. Ward, kongrede Amerika'daki doktorların bu konuda yeterince eğitimli olmadıklarını itiraf ederken GÜNAYDIN'ın da sorularını yanıtladı.
Hepatit B virüsünde kim taşıyıcı, kim hasta nasıl anlaşılıyor?
Önce kan testi yapılması gerekiyor. Ondan sonra virüs olup olmadığını anlayabilirsiniz. Bir süre karaciğerdeki hasar, sessiz bir şekilde ilerleyebilir. Bu süre bazen 20 yıl olur. Virüs 20 yıl hiçbir şey yapmadan vücutta kalır, o dönemde izlenmesi gerekir. Ama bağışıklık sisteminin düşük olduğu bir dönemde karaciğere hasar verir. Bu nedenle karaciğer testi yapılmalı, hepatit virüsü izlenmelidir.
Kararı biz veriyoruz!
Hepatit tedavisine ne zaman başlıyorsunuz. Örneğin; ailesinden hepatit kapan bir çocuğa ilaç vermeye başlıyor musunuz?
İlaca ne zaman başlanacağına, karaciğer kontrollerinden sonra karar veriliyor. Virüs büyümeye başladığı anda ilaç tedavisini öneriyoruz. Ama konu çocuklar olunca daha değişik bir protokol uyguluyoruz. Yeni doğan çocukların mutlaka aşılanmasını istiyoruz. Çocuklara aşı üç doz halinde yapılıyor. Aşı çocukların ilaç kullanmasına gerek kalmadan korunmalarını sağlıyor.
Bağışıklık sistemi güçlü olan kişi, bu hastalığı hiçbir zarar görmeden atlatabilir mi?
Bağışıklık sistemi kadar, yaş da çok büyük bir etkendir. Çocukken bu hastalığa yakalananların dörtte biri ölüyor. Bu nedenle doğar doğmaz aşılatmalarını istiyoruz. Eğer bir çocuk, çok erken yaşta hepatit virüsü ile karşılaşıyorsa, bağışıklık sistemi daha dayanıksız oluyor. Virüs çocukta yüzde 90 oranında kronik hastalığa yol açıyor. Beş yaşından sonra bu oran yüzde 5'e kadar iniyor. Bağışıklık sistemimin güçlü olması virüsün hasar vermesini engelleyebilir ama yeterli değildir. Başka bir hastalık grip bile olabilir, virüsün tekrar ortaya çıkmasını sağlar.
ABD'de açıklanmaz!
Hastalığın aileye açıklanması gerekiyor, peki iş yerindekilere de açıklamak gerekmiyor mu?
Amerika'da gerekmiyor. Sağlık görevlisiyse söylenebilir. Çünkü hastanede çalışıyorlar.
Beslenme konusunda bir öneriniz var mı?
Aşı olunursa beslenmenin çok da önemi yok! Kişisel şeylere dikkat etmek lazım. En ufak kanın bile bulaşacağı şeylerden uzak durun!
