ABD'li çocuk doktoru Harvey Karp bebeklerin, 'minyatür çocuk' gibi görülmemesini, 8 ay-5 yaş arasındaki çocukların düşünce sistemlerinin, ilkel ve az esnek olduğunu anlatıyor. Genel olarak bu dönemi 'mağara adamı' olarak nitelendiren Dr. Karp, erken çocukluk döneminin başlıca dört evresi bulunduğuna dikkat çekiyor. İşte Karp'in notlarından bu dönemler:
TATLI ŞEMPANZE (12-18 AY)
İlk insan iki ayağı üzerinde yürümeye başlar başlamaz, durdurulamaz hale geldi. Artık elleri serbest olduğundan, onları gece-gündüz ulaşabildikleri neresi varsa oraya dokunmak için kullandılar. Günümüzde, beş milyon yıl öncesinin kayıp halkasına en yakın canlı olan şempanzeler ise, çeşitli işaretlerle 20-30 sözcük kapasiteli bir iletişim kurabiliyor. Bu 12-18 aylık çocukların iletişim kapasitesiyle hemen hemen aynı.
DİZ ÜSTÜ MAĞARA ADAMI (18-24 AY)
'Neandertal'leri, insanoğlunun mağaralara girmeden önce yaşadığı dönem olarak tanımlayabiliriz. 'Neandertal'ler, şempanzeler gibi hareket etmeye ve dokunmaya çok meraklıydı. Ayrıca iki ellerini kullanabiliyorlardı. El yetenekleri tam gelişmemiştir; tıpkı sizin 18 aylık çocuğunuz gibi. Öte yandan elleriyle bir şey çevirme, çekme, inceleme kabiliyetleri çok gelişmişti. Kabataslak da olsa taştan oyuncaklar yapabilirlerdi.
AKILLI MAĞARA ADAMI (24-36 AY)
Çocuğunuz, yaklaşık iki yaşına geldiğinde 150 bin yıl önce yaşayan mağara adamlarının gelişim seviyesine ulaşıyor. Birçok uzman bu kişilerin el işlerinde çok hünerli olduğunu düşünüyor. Ayrıca bazı isim, fiil ve belirteçlerin kullanıldığı basit bir dilleri de olduğu sanılıyor. Artık elleri daha fazla alet (oyuncak) kullanmasını sağlayacak kadar esnek ve dairesel şekiller çizebiliyor.
YETENEKLİ KÖYLÜ ÇOCUK (36-48 AY)
Üçüncü yaş gününden itibaren çocuğunuz, 60 bin yıl önce yaşayan ilk köylülerle aynı seviyeye geliyor. Çocuğunuz bu dönemde, dünyanın nasıl işlediğini anlamak için büyük çaba sarf etmeye başlar. Tarih öncesi birçok köylü gibi üç yaşındaki çocuğunuz da anlayamadığı şeyleri büyü gibi gerçek üstü kavramlar ile açıklamaya ya da anlamlandırmaya çalışır. Ayrıca köylülerde olduğu gibi çocuğunuz da düşüncelerini henüz yazıya aktaracak durumda olmayacaktır.
ÖZELLİKLERİ
Yürümeye bayılır, acelesi varsa yoluna emekleyerek devam eder.
İşaret etme, çimdikleme, tutma gibi yeni yetenekler edinmiştir.
Biraz konuşabilir, konuştuğundan daha fazlasını anlayabilir. Ses tonu, el işaretleri ve yüz ifadesiyle iletişim kurar.
Sadece içinde bulunduğu dakikayı yaşar, şempanze gibi her yaptığınızı taklit eder.
ÖZELLİKLERİ
Hareketleri artık daha yumuşak. Ama kaza riski arttı. Önündeki engellere bakmıyor, nereye gittiğine bakıyor.
Objeleri uzun uzun inceliyor. Daha çok sabrediyor. El becerisi artıyor.
Rastgele sözcükler söylemiyor. Cümle yapısı ve kuralları öğreniyor.
Rutini seviyor ve düzenli olmak istiyor. Sizi ve çevresindekileri mutlu etmeye çalışıyor.
ÖZELLİKLER
Sözcüklerle arası 12-18 aylık maymun adamlara göre çok daha iyidir. Ama maymun adamlardan çok daha agresif ve inatçıdırlar.
Artık ayakları üzerinde daha hızlı yürür, elleriyle bir şeyler çizip karalamalar yapar.
Sözcük ve cümleleri çok daha iyi kullanır.
Bağımsızlık hissi güçlenir. Bu altı ay "Ben", "Benim", "Hayır"ı en çok duyacağınız dönemdir.
ÖZELLİKLERİ
Beyni çok hızlı gelişiyor.
Dil yeteneği ve sosyal becerileri artıyor.
İlk arkadaşlıklarını kuruyor.
Kuralları esnetmeyi öğreniyor, hem istediğini yapmak hem de sizi güldürmek için esnetiyor.
Huysuzluk nöbetleri yeniden başlıyor, çünkü artık o ne çocuk ne bebek.
ÇOCUĞUNUZ HANGİ TİP?
Başlıca 3 tip çocuk vardır. Ancak çocukların üçte biri kategori edilemez.
1-
Uyumlu çocuklar: Çocukların en büyük bölümü yani her 100 çocuktan 40'ı böyledir
2-
Temkinli çocuklar: Yüz çocuktan 15'i son hayata karşı temkinlidir.
3-
Hareketli çocuklar: Aslında çok fazla değillerdir yüz çocuktan ancak 10'u hareketlidir.
ÇOK RASTLANAN 3 DİSİPLİN TUZAĞI:
1-
Karşılaştırma: Çocuklarınızı başka çocuklar ile karşılaştırmayın. Bu onları yetiştirirken yapacağınız en büyük hatadır.
2-
Abartma: Çocuklarınızın kusurlarını ve başarılarını abartmayın. Bu onların gerçek algısını yok eder. Gerçekte nasılsa öyle davranın...
3-
İncitici sözler kullanma: Sizi sinirlendirebilirler ama canlarını yakmak için inciltmeyin.
YUMURCAKÇA ÖĞRENMELİSİNİZ
Herhangi bir mesajı yumurcakçaya çevirmek için 4 basit kural var:
1-
Kısa cümleler: Onlarla konuşurken kısa kısa cümleler kurun yoksa kafaları karışır.
2-
Tekrar: Söylediklerinizi kısaca üst üste tekrarlayın anlaması kolaylaşır.
3-
Doğru ses tonu kullanın: Söylediğiniz şeyle ses tonunuz uyumlu olsun.
4-
Mimikler ve vücut dili : Bebekler en çok bundan anlar unutmayın.
ETİKETLEMEYİN!
Çocuğunuzu anlatırken yapacağınız şu olumsuz 'etiketleme'ler onunla iletiminizi tehlikeye sokar:
1- Her şeye burnunu sokar
2-Yemek seçer
3-Mızmız
4- Hiperaktif
5- Utangaç
6- Vahşi
7- İnatçı
8- Huysuz
ÇOCUKLAR UYUMAYI NİYE REDDEDER?
Yürümeye aşık çocuklar uyumazlar
Sizi özler ve bunun için uykusuz kalır
Diş çıkarıyorsa uykusuzluk başlar
Artık daha meraklı olmaları uykuyu etkiler.
Alışkanlıkları vardır uykusuzluk çeke
SAYGI DUYACAKLARI KURALLARI KOYMALISINIZ
Anne-babalar genelde sınır koymakta zorlanır. Dr. Harvey Karp ise çocukların ebeveynlerine mutlaka saygı göstermesi gerektiğine inanıyor. Dr. Karp "Ancak anne-babalık, her şeyi politik açıdan doğru yapmaya çalışanlar için uygun bir iş değildir. Aileniz bir demokrasi değil! Sizin hem elçi hem de kural koyucu olduğunuz, kâr amacı gütmeyen bir diktatörlüktür" diyor. İşte başarılı şekilde sınır koymanın sırları:
Uygun beklentilerle başlayın: Evdeki kırılabilecek eşyaları kaldırmak ya da koltuğa örtü sermek evi çocuğunuz için uygun hale getirebilir. Böylece çocuğunuzu değiştirmekten daha kolay bir yol bulmuş olursunuz.
Uygulayacağınızdan emin olduğunuz kurallar koyun: Onun brokoli yemesini, dişini fırçalamasını, paylaşmasını, merdiven çıkmasını aynı anda sağlayamazsınız. Kaybedeceğiniz savaşlara girmeyin. Deneyimli bir diplomat gibi etkileme, özveri ve yaratıcılık tekniklerinden yararlanın.
Kısa cümleler kurun: "Oyuncaklar kutuda mutlu"deyin, onun giyinmesi için 'Tişört! Ayakkabı! Şimdi!" komutunu verin. Ona "Koşma", "Oturma" yerine, "Burası yürüme alanı" demeniz daha etkilidir.
Tutarlı olun: Kuralları çiğnediğinde ona ceza vermezseniz daha da rahat davranır. Kuralları tutarlı bir şekilde, her koşulda uygulayın.
Karışık mesaj vermeyin: Çocuğunuz içgüdüsel olarak size gülümserse sizin de gülümseyeceğinizi biliyor. Bu nedenle yüzünüze ciddi bir ifade oturtun ve ciddi bir ses tonuyla konuşun. Ciddi olduğunuzu anlamasını sağlayın.
Yaratıcı olun: Hareketli çocuklar emir almaktan nefret eder. Bu zor çocuklarla iletişim kurarken, kuralları ve yasakları daha eğlenceli, daha az zorlayıcı bir dille söylemenin yollarını arayın.
YARIN: PENGUEN BABALAR
