Yargıdaki tıkanıklığın ortadan kaldırılması için Yargıtay ile Danıştay'ın üye sayısının artırılması ve istinaf mahkemelerinin devreye sokulması planının ardından yargının, küçük davalardan kurtuluşunu da sağlayacak yasa için ilk adım atıldı. Hazırlanan taslağın en çok tartışılacak maddesi ise kamuda vekaletle atamaların Danıştay denetiminden çıkarılmasını öngörüyor. Adalet Bakanlığı sayıları 1 milyon 200 bini bulan davaların önemli bölümünün yargı gündeminden düşmesini, bir bölümünün de daha hızlı yürümesini sağlayacak yasa taslağını, görüş gönderilmesi için ilgili kuruluşlara gönderdi. Taslağın getirdiği önemli değişiklikler özetle şöyle:
KAÇAKLARA PARA CEZASI: Askeri Ceza Kanunu'nun mevcut hali; bakaya, yoklama kaçağı ve saklıların, askeri mercilere geldikleri veya yakalandıkları süreye göre, 1 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına çarptırılmalarını düzenliyor. Tasarı ise hapis cezalarını tamamen kaldırıyor, bunun yerine 500 liradan 10 bin liraya kadar idari para cezası öngörüyor. Yoklama yaptırma veya teslim olma süresini 7 güne kadar kaçıranlar 500 TL, 3 ay kaçıranlar 2 bin TL para cezası ödeyecek. 3 aydan sonra gelenler ise 5 bin lira ödeyecek. Bu sürelerde yakalananlara birer kat fazla ceza verilecek. Cezaları mahkemeler değil, askerlik şubeleri verecek. Böylece yaklaşık 100 bin dosya düşecek.
KÜÇÜK KART BORCUNA HAPİS YOK: Brüt asgari ücretin (bugün için 796.50 TL) altındaki alacakların tahsil edilememesi halinde 10 gün olan disiplin hapis cezası verilemeyecek. Bu da küçük miktardaki kredi kartı borcu gibi borçlar nedeniyle hapis cezası tehdidini ortadan kaldıracak.
"KABAHATTEN" PARA CEZASI: Yürürlükteki Pasaport Kanunu'na göre bir sanık, mahkum veya vergi kaçakçısı Türkiye'yi pasaportsuz terk ederse 250 TL'den bin TL'ye kadar para cezasının yanısıra 1 aydan 6 aya kadar hapis cezasına da mahkûm oluyor. Taslağa göre hapis cezası kalkıyor, onun yerine bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası veriliyor. Cezayı mahkemeler değil, kaymakamlıklar verecek. Düzenlemede "vergi kaçakçıları" kapsam dışında bırakıldı.
PARALI ADALET: Taslak, itiraz ve temyiz başvuruları için alınacak harç miktarları, davaların özellikle uzatılması amaçlı girişimleri engellemek için artırılıyor.
EVİ TERK EDENLER: Evi terk eden eşin eve çağırılması boşanma davalarında, mirasçılık belgesinin verilmesi de miras paylaşımı davalarında önem taşıyor. Mahkemelerde bu iki işlem için açılmış, yaklaşık 450 bin dava bulunuyor. Taslak yasalaştığında bu işlemler noterden yapılabilecek. Yani noterler mirasçılık belgesi verecek, eve dönüş için ihtar çekebilecek.
Vekâleten atamalar yerel mahkemelere
Vekâleten atama ve görevden uzaklaştırma gibi işlemlere karşı açılan davaların temyiz incelemesi Danıştay yerine bölge idare mahkemelerinde yapılacak. 65 yaş aylığı ve konusu 50 bin liranın üstüne çıkmayan işlemlerle ilgili davaların temyiz incelemesini de Danıştay yerine bölge idare mahkemeleri yapacak.
Kaçak yabancı, hâkimi görmeyecek
PASAPORTSUZ GELENLER: Türkiye'ye pasaportsuz olarak gelenler 1 aydan 6 aya kadar hapis ve ayrıca 250 TL'den bin 250 TL'ye kadar da adli para cezasına mahkum oluyordu. Bu durumdakiler için de hapis cezası kalkıyor, onun yerine yine kaymakamlıkların vereceği bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası belirlenecek.
ÇALI ÇIRPI CEZASI: Orman Kanunu, yaş ağaç kesenleri 5 yıla kadar hapis cezasına çarptırıyor. Bu ceza kalacak ama ormanlık alan içindeki düşük ve devriklerden odun toplayanları dal ve çalı-çırpı kesenlere verilen 3 aya kadarlık hapis cezası kalkıyor. Ama bunun yerine 250 liradan 2 bin liraya kadar idari para cezası geliyor. Yani ormanlık alandan dal kesen köylü 23 bin liraya kadar para cezasına çarptırılabilecek. Bunun için mahkeme de görülmeyecek.
