Yargıda özel yetkili-normal mahkeme ayrımını ortadan kaldıracak yasa teklifi dün Meclis'e sunuldu. Terörle Mücadele Kanunu ile yetkili mahkemeler ve savcılıklar kalkıyor. Bu mahkemeler ve savcılıklardaki dosyalar normal ağır ceza mahkemelerine ve savcılıklara gönderilecek. AK Partili milletvekilleri, "yargının normalleşmesi" yasa teklifini, son dönemlerin en yüksek imza sayısıyla Meclis'e gönderdi. Teklifin öngördüğü düzenlemelerden bazıları ve günlük yaşama yansımaları özetle şöyle:
1) ÖYM'LER KALKIYOR: Terörle Mücadele Kanunu'nun (TMK) 10'uncu maddesi ile yetkili özel mahkemeler tarihe karışıyor. Bu mahkemelerin bakmakta olduğu davalar normal ağır ceza mahkemelerine gönderilecek. Süren soruşturmaları da normal savcılıklar yürütecek. Bu mahkemelerin verdiği kararların temyiz incelemelerinin yapılmasına Yargıtay'da devam edilecek, ancak kararlar Yargıtay'dan dönerse, davalar yeniden normal ağır ceza mahkemelerinde görülecek. Örneğin, Ergenekon kararı Yargıtay'da bozulursa dosya İstanbul'da normal bir ağır ceza mahkemesinde görülecek.
2) TUTUKLULUK SÜRESİ 5 YIL: Teklif, Terörle Mücadele Kanunu'nun 10'uncu maddesini kaldırdığı için bu maddedeki, terör ve devlete karşı işlenen suçlarda tutukluluk süresinin normal suçlara göre iki kat olarak uygulanacağı hükmü de otomatik olarak kalkıyor. Azami tutukluluk süresi tüm suçlar açısından 5 yıl oluyor.
3) KEYFİ TUTUKLAMALARA ENGEL: CMK'ya göre "kişinin bir suçu işlediğini düşündürecek emarenin varlığı" gözaltına almak için yeterliyken teklifte gözaltına alma kararı ancak, "kişinin bir suçu işlediğini gösteren somut deliller"in olması halinde verilebilecek. Aynı şekilde CMK'nın mevcut haline göre tutuklama için, "kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren olgular" gerekiyor. Teklife göre tutuklama için kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren "somut deliller" olması gerekecek. "Yol tutuklaması" da kalkıyor.
4) ARAMA İÇİN SOMUT DELİL ŞARTI: Mevcut yasaya göre aramalar, "makul nedenler" varsa yapılabiliyor. Teklife göre arama yapılabilmesi için "somut delillere dayalı kuvvetli şüphe" olması gerekecek.
5) FİŞLEYENE CEZA ARTIRIMI: Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydedenlere cezanın alt sınırı 6 aydan 1 yıla, bu verileri başkalarına verenlerin cezasının alt sınırı da 1 yıldan 2 yıla çıkıyor. Hukuka uygun kaydedilmiş olsa da kullanım süresi dolan verileri silmeyenlere de 1 yıldan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek. Silinmesi gereken verileri silmeyenlere ise 2 - 4 yıl arası hapis öngörülüyor.
6) OYBİRLİĞİYLE DİNLEME KARARI : Telefon dinleme, kayda alma, teknik takip, gizli soruşturmacı görevlendirme, malvarlığına el koyma kararları ağır ceza mahkemeleri tarafından oybirliğiyle alınabilecek. Savcılar da bu tedbirleri uygulayabilecek ancak 24 saat içinde yine oybirliğiyle mahkeme kararı alınması gerekecek.
7) EL KOYMA İÇİN RAPOR : Somut delil olmadan kişinin malvarlığına el konulamayacak. El konulacak mal varlığının o kişiye ait olup olmadığının somut olarak belirlenmesi gerekecek. Bir kişinin malvarlığına el konulabilmesi için BDDK, SPK ve MASAK ile Muhasebe ve Denetim Standartları gibi kurumların "el konulacak malın suçtan elde edildiğine" yönelik raporu gerekecek.
8) EN FAZLA 3 AY DİNLEME: Telefon dinleme kararları 2 aylığına alınabilecek. Mahkeme kararıyla bir ay uzatılabilecek. Savcılıklar mahkemeden dinleme kararı isterken, kişinin kimliği ve dinlenecek numarayı da sunacak. Fiziki takip kararları 3 hafta olacak, 1 hafta uzatılabilecek.
9) ÇETEYE DİNLEME YOK: Teklif yasalaşırsa, TCK'nın 220'nci maddesinde tanımlanan "Suç işlemek için örgüt kurma" suçundan yürütülen soruşturma ve açılan davalarda; telefon dinleme, kayda alma, teknik takip ve gizli soruşturmacı görevlendirme yöntemleri uygulanmayacak. Silahlı terör örgütü üyelerinin dinleme esasları eskisi gibi sürdürülecek ve dinleme kararları verilmeye devam edilecek.
10) SAVCIYA AJAN ENGELİ: Savcılar soruşturmada, oybirliğiyle mahkeme kararı olmadan gizli soruşturmacı kullanamayacak.
11) BAKANDAN İZİN: Emniyet müdürü ve jandarma komutanları ile sahil güvenlik komutanlarının kolluk görevini yürütürken işledikleri iddia edilen suçlarla ilgili savcılar doğrudan soruşturma açamayacak. İzni Adalet Bakanı verecek. Soruşturmaları da bakanlık müfettişleri ya da başsavcılar yapacak.
12) EMNİYET ATAMALARINA TEDBİR: Kamu görevlileri hakkındaki atama, görev ve unvan değişikliklerine ilişkin işlemlere karşı açılacak davalarda idarenin savunması alınmadan yürütmeyi durdurma kararı verilemeyecek.
13) HÂKİM TAZMİNAT ÖDEYECEK : Hakimler ve savcılar verdikleri kararlar ve uygulamaları nedeniyle kişinin hak ve özgürlüklerini ihlal ederse kişisel olarak tazminat ödeyecek. Mahkeme kararlarını yerine getirmeyenlere yönelik kişisel tazminat davası açılamayacak, dava kurum aleyhine açılacak.
14)ŞEFFAF DOSYA: Kişi, hakkındaki soruşturmada elde edilmiş delillerin tam örneklerini savcılıklardan, şartsız alabilecek.
15) DEVAM EDEN SORUŞTURMALARA 15 GÜN SÜRE : Devam eden soruşturmalarda alınmış olan, telefon dinleme, teknik takip ve gizli soruşturma için görevlendirme kararları 15 gün içinde ağır ceza mahkemelerince oybirliğiyle yenilenmezse bu kararlar otomatik olarak kalkacak. Malvarlıklarına tedbir kararları da 30 gün içinde yenilenmezse tedbir kalkacak.
15 Şubat'tan sonra yasalaşacak
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ tarafından 22 maddeden oluştuğu belirtilen teklif Adalet Komisyonu'na sevk edildi. Teklif, 11 Şubat Salı günü komisyonda görüşülecek. Demokratikleşme Paketi de 11 Şubat Salı günü Anayasa Komisyonu'nda ele alınacak. Her iki teklifin, Şubat ayı son yarısında yasalaştırılması planlanıyor. Bu arada, CHP'li Akif Hamzaçebi, ÖYM'lerin ve TMK'nın 10. Maddesi'nin kaldırılmasına destek vereceklerini açıkladı.
