BİYOGRAFİLER
20. YÜZYIL SİYASETİNİN AYNASI
Yapı Kredi Yayınları'ndan çıkan Romantik Komünist, Nâzım Hikmet'in Yaşamı ve Eseri, iki imzalı ortak bir çalışma... Aynı zamanda eş de olan Saime Göksu ve Edward Timms, Türkiye, Londra ve Moskova arasında mekik dokuyarak, yaşayan tanıklardan daha önce girilmemiş arşivlere dek pek çok kaynağa danışarak, uzun ve titiz bir çalışma sonucu bu değerli çalışmayı ortaya çıkarmış. İkili kitaplarına dair, "Ulusal kimliğine tutkun bir şairin İngilizce yazılmış bu edebi yaşam öyküsü, zıt yapıda iki yazarın, insan ilişkilerini anlayan bir terapist ile düşüncelerin gücüne hayran bir tarihçinin ortak çalışmasıdır," diyor. Kitabın başarısı da belki bu dengeyi kurmasında yatıyor. İngilizce orijinali 1999 yılında basılan ve övgüyle karşılanan kitabın, Türkçe ilk baskısı ise, daha önce 2001 yılında Doğan Kitap tarafından yapılmış ancak tükenmişti. Büyük şairin hayatına dair yapılmış en değerli çalışmalardan biri olarak nitelendirilen Romantik Komünist, geçtiğimiz yüzyılın yalnızca politik değil entelektüel tarihine dair de önemli dönüm noktalarından bahsediyor. Kitabın önemi ise Göksu ve Timms'in şu sözünde anlamını buluyor: "Nâzım'ın yaşamı, 20. yüzyıl siyasetinin aynasıdır."
ROMANTİK KOMÜNİST
Nâzım Hikmet'in Yaşamı ve Eseri Saime Göksu-Edward Timms Yapı Kredi Yayınları 453 s., 24 TL
KIZININ KALEMİNDEN SABAHATTİN ALİ
Sabahattin Ali de, Nâzım Hikmet gibi benzer sıkıntı ve acıları yaşayan, bir büyük aydınımızdı. Yazarın kızı Filiz Ali'nin kalemine, Sabahattin Ali'nin objektifinden, adeta bir dönem filmini anımsatan güzellikte fotoğrafların eşlik ettiği Filiz Hiç Üzülmesin, Yapı Kredi Yayınları'ndan çıktı. Esasen bu kitap da daha önce yazarın 50. ölüm yıldönümü civarında ilk olarak Sel Yayınları'ndan yayımlanmıştı. Kitap bir kez daha bu kez ciltli formatıyla ve yeni fotoğraflar eklenmiş, genişletilmiş yeni baskısıyla karşımızda... Bu değerli olduğu kadar hüzünlü de olan çalışma, Filiz Ali'nin, "Babamın sözünü tuttum ve uzun zaman hiç üzülmemiş gibi yaptım. Yıllar boyu onun öldüğüne inanmadım. Geri gelecek diye bekledim," sözleriyle başlıyor ve okuyucusunu bir belgesel film titizliğiyle sonuna dek alıp götürüyor. Kitabın bir diğer özelliği de Sabahattin Ali'nin yanı sıra 40'ların pek çok ilerici aydınına dair bilinmeyenleri fısıldıyor olması...
FİLİZ HİÇ ÜZÜLMESİN
Sabahattin Ali'nin Objektifinden, Kızı Filiz'in Gözünden Bir Yaşamöyküsü Filiz Ali - Yapı Kredi Yayınları 158 s., 18 TL
SALINGER'IN ALTER-EGOSU
Kenneth Slawenski, kendisini tam anlamıyla J.D. Salinger'a adamış bir araştırmacı. 2004'ten bu yana ona dair bir internet sitesini yöneten ve yalnızca onun kült romanı Gönülçelen'e değil, usta yazarın daha az bilinen öykülerine de yoğunlaşan Slawenski, 'Salinger'a dair yapılmış en kapsamlı biyografi' olarak nitelendirilen bu kitabı, yedi yıllık bir çalışmanın ardından ortaya çıkarmış. Slawenski'nin detaylı biyografi çalışması özellikle yazarın çocukluk ve gençlik dönemlerine eğilip, onun bilinmeyen özelliklerini keşfetmemizi sağlarken, yazdıklarının anlamı ve arkasındaki koşulları tanımamıza da yardımcı oluyor. Üzüntü, Muz Kabuğu ve J. D. Salinger, yazarın üzerindeki sır perdesini aralarken onun mahremiyetine gösterdiği önemi ezip geçmeyerek, okura Salinger'ın yazar kimliğini hatırlatıyor. Yazarın hayatıyla özellikle Gönülçelen'in (bir diğer adıyla Çavdar Tarlasındaki Çocuklar) unutulmaz kahramanı Holden Caulfield ve diğer kimi çok bilinen eserleri ve kahramanları arasında paralellikler kurmak, yazarın alter-egosuyla karşılaşmak kuşkusuz bu kitabın en zevkli yönlerinden birini oluşturuyor; adeta eski bir dostla yeniden kavuşma duygusunu yaratıyor. Son röportajını yaklaşık 30 yıl önce veren Salinger'ın edebiyat dünyasıyla çatışmaları, askerlik hayatı, yayıncılarla yaşadığı sorunlar, aşkları, evlilikleri, öykülerindeki en önemli karakterler olan çocuklarla ilişkisi, açık artırmalarda rekor fiyata satılan mektupları, ünlü kitabının John Lennon cinayetinde oynadığı rolün perde arkası, gazetecilerle öldükten sonra bile süren savaşı neredeyse heyecanlı bir macera romanı akıcılığında anlatılıyor.
ÜZÜNTÜ,MUZ KABUĞU VE J.D. SALINGER
Kenneth Slawenski Çeviren: Hülda Öklem Süloş Sel Yayınları 398 s., 30 TL
LATİN AMERİKA EDEBİYATI'NIN DÂHİSİ
Arjantinli yazar Jorge Luis Borges, Latin Amerika Edebiyatı denilince ilk akla gelen isimlerden... Fakat aslında bu yanlış, daha doğrusu sınırlayıcı bir tanımlama. Çünkü Borges, belli bir gruba dahil edilemeyecek denli özgün bir yazar. Bu yazınsal kimliği kadar, özel hayatı için de geçerli bir tanımlama. İşte bir Latin Amerika Edebiyatı uzmanı olan Jason Wilson da yazarın bu özelliği üzerinden kurguluyor çalışmasını. Kitap, annesi 99 yaşında ölene dek onunla birlikte yaşayan bu hayli tuhaf yazarı, çocukluğundan başlayarak mercek altına alıyor. Onun her zaman büyük bir hayranlıkla öykündüğü kenar mahalle kabadayılarıyla olan ilişkilerini de, kadınlarla bir türlü mutlu sona ulaştıramadığı beceriksiz maceralarını da, Buenos Aires'in arka sokaklarında çıktığı melankolik yürüyüşleri de, dostları kadar düşmanlarıyla yaşadığı polemikleri ve özellikle de giderek körleşmeye doğru yürüyen yaşam öyküsünü hep aynı canlılıkla anlatıyor. Körlük öncesi ve sonrası yazar kimliğindeki farklılaşmalara da değinen Wilson, yapıtlarının yazım aşamasında yaşananları, perde arkasında kalanları anlattığı bölümlerde ise her Borges severi adeta kalbinden vuruyor. Wilson'ın biyografisinin en önemli özelliklerinden biri de yalnızca büyük bir yazarı değil, onun tüm eserlerini de tanıtıyor olması... Bu kitap Borges'i ve eserlerini tanımak için ideal bir köprü görevine, öte yandan sevenleri içinse tüm eserlerini yeniden okumak için güçlü bir itici güce sahip.
JORGE LUIS BORGES
Jason Wilson Çeviren: Tonguç Çulhaöz Yapı Kredi Yayınları 158 s., 11 TL
BİR ÇAĞIN MUHASEBESİ
İletişim Yayınları'ndan çıkan Karşı Anılar, 20. yüzyılı şekillendiren, dünyanın pek çok farklı bölgesinde gerçekleşen büyük tarihsel olayların birçoğuna ya aktif olarak katılmış ya da yakından tanık olmuş, Batılı bir büyük yazarın, André Malraux'nun bu arka plan eşliğinde yaptığı bir çağ muhasebesini seriyor önümüze. Malraux, bir romanın akıcılığı ve zenginliğine sahip anıları aracılığıyla, politik, sosyal ve entelektüel tarihin derinliklerine dalarak, esas olarak '20. yüzyıl neydi?' sorusunun cevabını arıyor. Malraux bu kitabında bizi Birinci ve İkinci Dünya Savaşı'ndan İspanya İç Savaşı'na, Nazizm'e karşı direnişten toplama kamplarına, Çin, Vietnam ve Hindistan'ın devrimkurtuluş mücadelelerinden sömürgeciliğin tasfiyesi sürecine götürüp getirirken; bu sürükleyici anlatıya insanın ve insanlığın ezeli sorunlarının, umut ve hayal kırıklıklarının gerilimini yüklemeyi de ihmal etmiyor.
KARŞI ANILAR
André Malraux Çeviren: Ömer Laçiner İletişim Yayınları 531 s., 27,50 TL
KAPSAMLI KAYNAKÇA
Jean-Jacques Rousseau yalnızca dünyanın gördüğü en önemli filozoflardan ve siyaset teorisyenlerinden biri değil, aynı zamanda bir anlamda yazdığı İtiraflarım adlı kitabı ile otobiyografi türünü ilk başlatan bir yazardı da. Rousseau bu kez bir başka yazar tarafından yazılan biyografisiyle yeniden sırlarını bizimle paylaşıyor. Leo Damrosch, Harvard'lı bir edebiyat profesörü. Gayet hacimli olan çalışması çok detaylı bir araştırma sonrası ortaya çıkmış. Öyle ki "Rousseau'nun kendi anılarını dahi temize çeken ve hatalarını düzelten eser," olarak nitelendirenler var. Çalışmasına "Jean-Jacques Rousseau, nefret ettiği çıraklığı bırakıp kaçan, sonraki 20 yılı arada sırada girdiği düşük seviyeli işler dışında aylaklıkla geçiren ve 30'larına gelene dek hiçbir gelecek vadetmiyormuş gibi görünen bir delikanlıydı," sözleriyle başlayan Damrosch, düşünürün yaşam öyküsünü bir Sinderella hikayesi şeklinde kurgulamış diyebiliriz. Cenevreli saatçi bir babanın oğlu olarak doğan, gençlik yıllarını başı boş, eğitimsiz bir şekilde geçiren, kendi kendini eğiterek sonunda bir dahiye dönüşen, tarihin en ilginç karakterlerinden biri olan Rousseau'nun hayatı, kuşkusuz bir biyografi yazarı için eşsiz hazineler içeren bir niteliğe sahip. Birbiriyle çelişen sayılamayacak denli çok kaynak arasında adeta bir arkeolojik ava çıkan Damrosch'un 566 sayfalık çalışması, hem ilham veren bir yaşam öyküsünü okumak hem de bir dahinin sırlarını öğrenmek için kaçırılmaması gereken bir kaynakça.
JEAN-JACQUES ROUSSEAU
Leo Damrosch - Çeviren: Özge Özköprü Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 566 s., 32 TL