SHANGHAI - İki ay önce Christie's müzayede evi, Asya Sanat Haftası kapsamında yüzlerce zengin koleksiyoncu, akademisyen ve akademisyeni Rockefeller Merkezi'ndeki merkezine davet etti. Çağdaş Çin sanatının yükselişi üzerine özel bir sempozyum ve özel sergi düzenleniyordu. Ancak sergideki 29 sanat eseri, son beş yılda Christie's'in milyonlarca dolar para kazanmasına yardımcı olan siyasi odaklı Çinli sanatçıların eserlerinden oluşmuyordu. Satışa çıkarılmamış bu eserler, Çin hükümetinin atadığı bir panelin seçtiği sanatçılarındı. Bu sanatçılar genelde koleksiyoncular ve kuratörler tarafından görmezden gelinen realist ressamlara aitti. "Trans-Realism" isimli sergi, Christie's ve Çin Kültür Bakanlığı'na bağlı bir grup arasında pek alışık olunmayan bir ortaklığın sonucu. İşbirliği şaşırtıcı çünkü daha iki yıl önce Çin hükümeti Christie's'i Qing hanedanlığına ait iki bronz heykeli sattığı için çok sert bir şekilde eleştirmişti. Çin heykellerin 150 yıl önce ülkeden çalındığını söylüyor. Christie's yöneticileri daha sonra bu satış nedeniyle özür diledi ve Pekin'le işbirliğini geliştirecek yeni yaklaşımlara açık olduklarını açıkladı. Londra'daki Christie's'in uluslararası yöneticilerinden Andrew Foster, "Çin hükümetiyle, Çin halkıyla, Çin müzeleri ve sanatçılarıyla ilişkilerimizi geliştirmek istiyoruz" diyor. Sanat eserlerini getirmenin, sergi kataloğunu basmanın ve hatta Çin Kültür Bakanlığı Uluslararası Kültürel Değişim Bölümü yetkililerinin seyahat masraflarının hepsini Christie's karşıladı. Anlaşma bazı sanat uzmanlarının keskin eleştirilerinin hedefi olmuş durumda. Christie's'in Çin hükümeti onaylı sanatçılarla işbirliği, müzayede şirketinin geleneklerini yıktığını ve koleksiyoncuların güvenini zedeleyeceğini söylüyorlar. Ayrıca şirketin, beğenmediği muhalifleri ve sanatçıları susturmaya çalışan Çin hükümetinin baskısına dayanamadığı iddiasında bulunuyorlar. Örneğin Pekin, bu yıl Nobel Barış Ödülü'nün Çinli muhalif Liu Xiaobo'ya verilmesini şiddetle protesto ederek Nobel ödüllerinin verildiği Norveç'in büyükelçisini açıklama yapması için Dışişleri Bakanlığına çağırmıştı. Ayrıca, Çin'in önde gelen sanatçılarından Ai Wei Wei'ye, hükümet aleyhtarı siyasi açıklamaları nedeniyle sürekli baskı yapılıyor. Ai geçenlerde yetkililerin, yeni inşa ettiği Şanghay sanat stüdyosunu kapatmasını ve stüdyonun yıkım planları tamamlanana kadar da evinden çıkmamasını söylediğini belirtti. Ortaklık dünyanın en büyük müzayede evlerinden Christie's ve Sotheby's'in Çin'in gelişen müzayede pazarına girmeye çalıştığı bir döneme denk geliyor. Merkezi Pekin'de bulunan Artron grubuna göre, 2004'de 1,1 milyar dolar olan pazar, 2009'da yaklaşık 3,2 milyar dolara yükseldi. Pekin, Batılı şirketlerin Çin topraklarında müzayede düzenlemesine izin vermiyor. Buna rağmen Hong Kong'da müzayede düzenlemek serbest. Christie's'in Hong Kong müzayedeleri çok kârlı geçiyor. Müzayede satışlarından ve bilet satışlarından son altı yılda 2,7 milyar dolar gelir elde etti. Firma, 2005 yılında Çin müzayede evi Forever Auctions'la bir lisans anlaşması imzalayarak ülkeye de açıldı. Ancak 2009'da Yves Saint Laurent'nin büyük sanat koleksiyonunda bulunan Çin yapımı iki bronz hayvan başının Paris'te satılmasıyla Christie's'nin Çin hamlesi büyük darbe aldı. Hayvan başlarının, 1860'da Afyon Savaşları'nda İngiliz ve Fransız birliklerinin yerle bir ettiği imparatorluğun Yaz Sarayı'ndan yağmalandığına inanılıyor. Christie's satışı açıkladığında Pekin, çalındığını iddia ettiği iki bronz heykelin Çin'e geri verilmesini talep etti. Christie's ise heykelleri açık arttırmadan çıkarmayı reddetti. Çinli bir işadamı her iki parça için 40 milyon dolar teklif verdi. Ancak daha sonra ödeme yapmayı kabul etmedi ve müzayedeyi kasten sabote ettiğini açıkladı. Parçalar sonuçta Saint Laurent'nin mirasçılarına iade edildi. Müze uzmanları ortaklığın biraz tuhaf olmasına rağmen, serginin hatalı olmadığını söylüyor. New York'taki Asya Toplumu ve Müzesi Müdürü Melissa Chiu, "Bunu bir müzenin yapması düşünülmeyecek bir şey. Ancak iş açısından kabul edilebilir. Çoğunluk Christie's'in en nihayetinde bir şirket olduğunu kabul ediyor. Christie's açık olarak Çin'le ilişkilerini geliştirmek istiyor" diyor.