SAN GABRIEL, Meksika - Eskiden, Jalisco Sıradağları'nın kayalık yamaçlarında saklanmış bu küçük kasabanın çiftçileri, atalarından kalan tarlalarını işletirken ettikleri zararı karşılamak için zorlu bir yolculuktan sonra ABD'ye gidip vasıfsız işlerde çalışırdı. Ancak son zamanlarda PepsiCo'nun yeni bir girişimi sayesinde çoğu memleketlerinde kalıyor. Buradaki yaklaşık 300 çiftçi, ürettikleri mısırı artık aracılara değil, ürünlerine fiyat garantisi veren PepsiCo'ya satıyor. Bu anlaşma çiftçilerin tohum ve gübre, tarım sigortası ve ekipman satın almak için ihtiyacı olan krediyi güvence altına almasını sağlıyor. José Guzmán Santana, "Eskiden ihtiyacım olan şeyleri satın almak için ineğimi satmak zorunda kalıyordum. Şimdiyse satmam gerekmiyor ve ben ürün yetiştirirken ailemin sütü oluyor" diyor. PepsiCo'nun gıda markası Sabritas'a bağlı bir vakıf tarafından bir pilot proje olarak başlatılan girişim, yaklaşık 850 çiftçiye ulaşarak şirketin ürünlerin besin kalitesini artırmak için ihtiyaç duyduğu yerel bir ayçiçeği yağı kaynağı yaratıyor. Mısır projesi, çiftliklerin PepsiCo'nun iki fabrikasına yakın olması ve ürünlerine ve işleme yöntemlerine en uygun mısırı sağlamalarından dolayı nakliye masraflarını da azalttı. Bu proje çiftçilerin gelirini artırmakla kalmadı, çiftçilerin beslenme ve eğitim standartlarını yükseltirken, yasadışı göç ve hatta hintkeneviri üretimini de durdurdu. Ancak PepsiCo, toplumsal faydaları olsa da projenin en önemli özelliğinin ticari olarak şirkete kâr getirmesi olduğunu söylüyor. Birçok şirket, kâr artışı veya masrafların kısılmasını sağlayan ancak aynı zamanda ihtiyaç halindeki kişilere sosyal ve ekonomik yarar getiren bu tip projeler başlatıyor. Bunun ilk örneklerinden biri, Danone'nin Bangladeş'te 11 sente satılan vitamin katkılı bir yoğurt üretmesiydi. Bu ürün kâr veya zarar getirmedi ama şirketin günde 2,50 dolardan az kazanan 2,5 milyar kişiden oluşan potansiyel bir müşteri kitlesi hakkında bilgi edinmesini sağladı. Philips'in stratejik sürdürülebilirlik girişimlerinin başında bulunan Harry Verhaar, hatırı sayılır bir dar gelirli tüketici nüfusuna sahip ülkelerle ilgili, "Buralar birer pazar" diyor. Philips, Afrika'da elektrik şebekesi olmayan insanlara güneş enerjisiyle çalışan, ucuz bir aydınlatma ürünü satmaya başladı. Verhaar, "Şirketimize ekonomik açıdan yararlı olan ve aynı zamanda çevreye ve tüketicilere de katkı sağlayacak ürünler geliştiriyoruz" diyor. Ürünler dünyanın en fakir tüketicilerinin en çok kullandığı yakıt olan gazyağı tüketimini azaltıyor. Bu ürünler, güneş batınca karanlığa gömülen evleri aydınlattıkları için çocukların daha uzun süre ders çalışmasını ya da bir topluluğun akşamları topluca futbol maçı izlemesini sağlayabiliyor. Ürünler yeni iş yerlerinin açılmasına da ön ayak oldu. Verhaar, "Buradakiler çatıya ya da arka tarafa konacak büyük bir güneş paneliyle küçük bir dükkân açabilir ve pilleri şarj etmek için müşterilerden cüzi bir ücret alabilir" diyor. Uluslararası kalkınmaya odaklanan danışmanlık firması Dalbarg Global Development Advisors'ın Asya Müdürü Advisors Gaurav Gupta, "Yeteneklerini kâr elde etmek yerine kamu yararı için kullanan şirketlerin sayısı artıyor. Çok düşük bir ilave maliyetle üretilen bir cihazın yoksul bir toplumda büyük bir değişim yaratabileceğini görüyorlar. Bu, yalnızca hayırseverlik açısından değil, ticari açıdan da faydalı" diyor. Şu anda PepsiCo'nun küresel sağlık ve tarım politikalarından sorumlu başkan yardımcısı olan eski Dünya Sağlık Örgütü yetkilisi Derek Yach, "Bu bir iş. Yapmak istediğimiz hayır işlerinin hepsinin şirketin elde ettiği kârla finanse edilmesi gerekiyor. Öyleyse neden bunları işimizi yaparken gerçekleştirmeyelim?" diye soruyor. Meksika merkezli Amerika Kalkınma Bankası, mısır projesine benzer bir projeyi desteklemek için PepsiCo'ya 5 milyon dolara kadar bir kredi garantisi sağladı. Yeni proje Jalisco ve Durango eyaletlerindeki ayçiçeği üreten çiftçileri içeriyor. Şirket, 36 bin ton ayçiçeği yağı üretecek miktarda mahsule 52 milyon dolar ödeyecek. San Gabriel çiftçileriyse verimliliği ve rekolteyi artıracağına inandıkları traktörler satın almak için bir hükümet ödeneğine başvurdu. Martin Ramos Torres, "Evet, bir traktör ya da başka bir makine ya da tohumları ve gübreleri diğer çiftçilere satabileceğimiz bir kooperatif… Bu yapabileceklerimizin sadece başlangıcı" diyor.
STEPHANIE STROM
